Хээлтэй гүүг загасны тос,соёолсон үр тариагаар тэжээх хэрэгтэй
Сүүлийн жилүүдэд моринд дуртай бизнесмэнүүд хөрш зэргэлдээ улс орнуудаас олон үүлдэр угсааны адуу оруулж ирэх болсон. Хэдийгээр Монгол адууны удам угсааг сайжруулахад тустай ч анхаарах зүйл цөөнгүй бий. Үүний нэг нь эрлийз адууны тэжээллэг арчилгаа маллагааг сайжруулахгүйгээр дан ганц байгалийн бэлчээрээр маллах, ялимгүй нэмэгдэл тэжээж маллах нь тохиромжгүй юм. Цэвэр үүлдрийн болон эрлийз адууг дөрвөн улиралтай эрс тэс уур амьсгалтай манай орны нөхцөлд байран буюу хагас байран маллагаанд маллах нь тохиромжтой. Ингэхийн тулд тухайн орон нутагтаа ямар арчилгаа маллагаа, тэжээл тэжээллэгийн ямар норм жор хэрэглэж байсныг нь судлах хэрэгтэй. Цэвэр болон эрлийз адуунд манай орны нөхцөлд олдоц сайтай ногоон өвс, толгойтой ногоон сүрэл, хошуу будаа, хөх тариа, хивэг зэргийг ашиглан 6-8 төрлийн жорын хувилбарыг боловсруулж адууны нас хүйс, ажлын чиглэл, үржилд ашиглагдах байдал, хээлтэй гүү, өсвөр адуу, үржлийн бус үеийн хэвийн тарга барих зэрэг тэжээллэгийн зөв зохистой норм жорыг мөрдлөгө болгон ашиглах хэрэгтэй. Мал амьтны тэжээллэгийн байдлаас болж биеийн галбирт өөрчлөлт орох үзэгдэл бий. Тухайлбал бэлчээрийн Монгол адуу байран маллагааны нөхцөлд тэжээгдэж байгаа эрлийз адуунаас гэдэс хэвлийгээрээ илүү бүдүүрсэн байх жишээтэй. Адууны хоол тэжээл боловсруулах эрхтний үйл ажиллагаа нь хивэгч мал амьтдынхаас бага боловч мухар олгой, хитай умс нь үлэмж их бөгөөд тэгш нягт шүдтэй үр будааг няцалж идэхдээ сайн боловч боловсруулан шингээх, эслэг ихтэй тэжээлийг тааруу шингээдэг. Адууны бие махбод ялангуяа эрлийз адууны нас хүйс, ажлын чиглэл, улирал зэргээс хамаарч янз бүрийн арчилгаа, маллагаа тэжээллэг шаарддаг онцлогтой. Эрлийз адуунд чанар сайтай бүдүүн тэжээлийг ердийн байдлаар өгөх ба хошуу будааг бүхлээр нь өгвөл идэмж нь сайжирдаг байна. Адууны ходоодыг амьдын жинтэй нь харьцуулахад төдий л багтаамжтай биш тул тэжээлийг нэг дор ихээр өгч болохгүй. Бага багаар тасалж дунд нь түр амралттай идээшлүүлэх хэрэгтэй. Тухайлбал адуу улаан буудайн хивгийн органик бодисын дөнгөж 20 хувийг шингээдэг байхад хонь 80 хувийг шингээн ашиглаж чаддаг байна. Иймд хоногт өгөх нийт тэжээлийн 30-35 хувийг өглөө, 20-25 хувийг өдөр, 40-45 хувийг үдэш орой өгөх нь зохимжтой. Үдэш оройн тэжээл багадсанаас адуу шөнө үүрээр ихээхэн холхиж, тэжээллэгийн хэвийн үйл ажиллагаа алдагдаж турж эцэх ба өнгө зүсээ алдах муу талууд ажиглагддаг. Цэвэр үүлдрийн ба эрлийз адууны тэжээл нь ихээхэн хэмжээний биологийн төгс чанартай уураг, витамин, эрдэс бодисоор баялаг байхаар тооцож зөвхөн ногоон өвс, хошуу будаа, хивэг төдийгөөр хязгаарлахгүй амьтны гаралтай болон вандуй, буудайн толгойтой ногоон сүрэл зэргийг аль болохоор оролцуулах шаардлагатай. Адууны тэжээлд кальци, фосфор онц чухал хэрэгтэй бөгөөд ялангуяа унага, хээлтэй гүүнд дутагдвал унаганы ясжилт муудах, гүү хээлээ хаях, давхилт, уналга эдэлгээний чадвар доройтох зэрэг нөлөөтэй байдаг. Манай орны нөхцөлд гүүний хээл авах, хээлтэй явах хугацааны эхний хагас нь бэлчээр, ус сайтай зун намрын аятай таатай улиралд байдаг тул арчилгаа төдийлөн шаарддаггүй. Харин хээлийн 2-р хагас нь өвөл, хаврын улирал байдаг тул арчилгаа, маллагаа, нутаг ус, бэлчээрийг гоц анхаарч өвсний сэрмүүн, нөмөр дулаан хунхтай нам дор хөндийг сонгох ба цасны нимгэнийг дагуулж маллах нь зохистой. Хаврын улиралд хээлтэй гүүгээ сувайлж тусгайлан эрт ногоо идэхүйц шавар намаггүй, цасан шуурга, хүйтэн хавсарганаас хамгаалах нөмөр дулаан газрыг бараадуулж маллах шаардлагатай. Эрлийз гүүг хээлтэй үед сайн тарга хүчтэй байлгах боловч, хэт таргалуулахгүйгээр сайн төл авах зорилго тавьж зөв тэжээх нь чухал. Хээлтэй гүүг дутмаг тэжээлээр тэжээх нь хугацааг уртасгаж, хээлийн өсөлт хөгжилтийг саатуулан гүүний тарга хүч, эрүүл мэнд алдагдахаас гадна төрөх унаганы чанар доройтоход хүрнэ. Хээлтэй гүүний бодисын солилцоо ердийн үеийнхээс маш их өөрчлөгдсөн байх учир тэжээлийн шимт бодисыг хээлийн өсөлт хөгжилт нь өөрийн биед их хэмжээгээр шаарддаг бөгөөд 5-6 сартайгаас эхлэн эхийн амьдын жин 10-12 хувиар нэмэгдэнэ. Иймд хээлийн хугацааны сүүлийн 1.5-2 сарын өмнөөс хүчит тэжээлээр хангах нь чухал. Хээлтэй эрлийз гүүний тэжээллэгийн жорд уураг, витамин, эрдэс бодисоор баялаг байхыг тооцож өгөх хэрэгтэй. Үүнд: Нэг тэжээлийн нэгжид 75-80 гр шингэн уураг ноогдуулан тэжээх ба загасны тос, соёолсон үр тариа тохиромжтой. Түүнээс гадна нэг тэжээлийн нэгжид 4-5 гр фосфор, 7-8 гр кальц, 100 кг амьдын жинд 16-20 кг каротин ноогдохоор бодож хоногт 20-25 гр давс эрдсээр хангаж, сайн чанарын өвсөөр тэжээх ба 1.5 кг хошуу будаа, 1 кг хивэгтэй хольж чийглэн өгвөл зүгээр. Нэг тэжээлийн нэгж гэдэг нь мал амьтны биед 150 гр өөх үүсгэн хуримтлуулах шинж чанартай тэжээлийг хэлнэ. Жишээлбэл 1 кг хошуу будааг 1 тэжээлийн нэгж гэж дүйцүүлж үздэг билээ. Цэвэр үүлдрийн ба эрлийз унагыг төллөсөн даруйд нь эхээ хөхөж чадаж байгаа эсэхэд анхаарч, эхэд нь бүлээн усыг өгөх ба 5-6 цагийн дараа сайн чанарын 4-6 кг өвс өгөх хэрэгтэй. Мөн хүчит тэжээлийг 3-4 хоногийн хойно аажмаар нэмэгдүүлэн 1.5 кг хошуу будааг 0.5-1 кг хивэгтэй хольж чийглэн өгөх нь зүйтэй бөгөөд бэлчээрийн нөхцөлд дасган, байдал төрхийг нь нарийвчлан хянаж анхаарч байх нь зүйтэй. Эрлийз унагыг зуны саалинд аль болох хамруулахгүй байх нь зүйтэй бөгөөд барьсан ч өдөр өдрөөр ээлжлэн номхруулах төдий байвал өсөлт хөгжил нь саатахгүй. Эрлийз унага өсвөр адууг хүйтэн сэрүүний улирал эхэлмэгц 6-8 сартайд нь буюу 10 сарын дундаас нэмэгдэл тэжээлд оруулан өсөлтийг нь дэмжих хэрэгтэй.
МААЭШХ-ийн ажилтан Ц.Цэвээн
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна