ЗАСАГ ТӨРИЙН ЗАНДАН ШИРЭЭ
ЭНЭ АЛДАРТ ХҮЛГИЙН
ТҮҮХ ИНГЭЖ ЭХЭЛЖЭЭ
…Эмнэг зээрд азарга улсын наадамд аман хүзүүдлээ. Дараа жил нь Бөхөгт болсон их сунгаанд хурд хүчтэй олон азаргаас тасархай түрүүллээ.
1956 оны улсын наадамд Шийтэр гуай зээрдтэйгээ иржээ.
…Майхны баадан дээр морио барьж зүүрмэглэж байгаад гэгээ тусмагц Нүхтийн ам руу өгсөж хашгираад явж байтал азарга нь нэлээд дээр янцгаах нь дуулдав. Азарганы нь гэдэс маш сайхан таарчихсан байж. Дэргэдээ байсан булгаас услаад дэл сүүлий нь боож, модноос уячихаад унтаад өгч. Азарга ч жаал унтаж амарчээ. Тэгээд азаргаа мордуулж дээ. Азарга ирлээ. Их бага хоёр загал гараад ирэх нь тэр. Ойртоод иртэл жижиг нь Шийтэрийн зээрд байлаа. “Ээ төрийн минь сүлд” гээд Шийтэр гуай хашгирч орхиж. Түрүүллээ. Азарганы хөлсийг хусаад зогсож байтал зэрэгцээд нөгөө том азарганы хөлсийг хусч байв. Тэр нь Санжийн хонгор байлаа. Энэ хонгор азарга миний зээрдээс уртаараа дэлэм хэртэй илүү, өндрөөшөө мухар тохой өндөр мундаг сайхан амьтан юм даа гэж Шийтэр гуай боджээ. Энэ зээрд азарга их гоё хийцтэй, жижигхэн бөгөөд тэг дөрвөлжин биетэй сайхан амьтан байжээ. Анхан үедээ догшин гэж тоймгүй, булгина гэж тамтаггүй амьтан байж. Уяа ороод ирэхлээрээ зан ааш нь зөөлөрнө. Хоног өнгөрөх бүр модоор зорж урласан юм шиг дөрвөн хөл дээрээ улам босч зэнзийгээд, нүд нь бүлтрэх гэж байгаа юм шиг болж ирээд, улам л уран гоё, зассан шагай шиг болно. Туурай нь босоо ширхэгтэй бөгөөд хөмөрсөн аяга мэт хумбан. Дэл сүүл нь туушхан агаад шингэвтэр. Өлдөнө, цатгалдана гэж байхгүй, баргийн алдааг тоохгүй. Энэ алдарт ажнай 18-тайдаа Төв аймгийн наадамд зургаад давхисан гээд бодоход эгэлгүй хурдан адуу байжээ.
Турсан үед нь харахад далны ирмэг нь гадагшаа сар мэт ирмэглэсэн байдалтай байх. Цатгаландаа доошоо цүдгэр гэдэстэй, нуруу нь хотгор юм шиг, хээлтэй гүүрхүү харагдана. Хөнгөрөөд ирэхээрээ сүвээний хавирга ташаан толгойгоо давж харагдана. Эзэн Шийтэр нь баян хүн байж. Гэвч наадамд ганцхан азаргаа хөтлөөд унааны хоёр морьтой явчихна. Түүнийг их архичин байсан гэдэг нь худал юм. Улсын наадамд зээрд азаргаа найм уралдуулахдаа дөрөв түрүүлгэж, гурав аман хүзүүдүүлж, нэг мулталсан юм. Шийтэрийг азарганыхаа хөлсийг хусаад зогсож байхад нь нутгийн наадамчид морь хүн хоёрт баяр хүргэн шил архитай ар араасаа цувчихдаг байлаа. Тэр болгоноос балгаад л буцааж өгөөд байна. Наадмаас нутаг буцахад нь замын айлууд хурдан азаргатай баян хүнийг хүндэлж л таарна. Түүнээс биш одооны архичидтай адил яадгаа алдсан архичин байсангүй. Шийтэр гуай адуунд дуртай хайртай, адуу малтай зөв сайхан харьцдаг нэгэн байв. “Чи наад шилбэний нь шавар шороог арилга. Чөдрийнхөө хоёр алгыг зөв харуулаач” гэх юм уу. “Наад олмоо аймхай мөгөөрсөөр нь татчихаж, нэг хоёр хавирганы наагуур татсан байна, дахиад оломло” гэх мэтээр хэлэх жишээтэй. Унасан морь нь няцарч муухай болдоггүй, морь сайхан уургалдаг,адуунд онцгой хүн байжээ. Одоо Шийтэрийн адууны голомт хүү Цэдэнбалдарындаа байдаг. Улсын нэрт уяач асан Жамцын Шийтэрийн дурсгалд зориулж яруу найрагч Ж.Раднаадаргиа “Засаг төрийн Зандан ширээ” гэдэг сайхан шүлэг бичсэн нь зохиогчийн “Адуутай айл” номд хэвлэгджээ. Зээрд азарганы ороо омголон, хурд шандас, уяач Шийтэрийн хээгүй сайхан дүр төрх, Зогсоол Жаргалантынхны наадамч наргианч ахуйг гойд яруу дүрсэлсэн энэ шүлгээс цөөн бадгийг иш татан энэ бичлэгээ өндөрлөе.
Ж.РАДНААДАРГИА
Засаг төрийн зандан ширээ
Зээрийн шагай шиг уран
Зээрд азарга адуу зүснэ
Дүүгүүрийн чулуу шиг сүнгэнэж
Дөмөн нуур цалгиана
Тоосондоо толгод нууна
Торойсон бараагаа дуранд орхино
Зогсоол Жаргалантын хошууны
Уургын морьд бараг зогсоно
Эзэн Шийтэр нь халамцуухан
Талын хойморь, өвгөдтэй завилна
Эмээлтэй морь нь сул
Толгой хаялан зогсоно……
Улсынхаа наадамд дөрөв түрүүлж монгол адууны гайхамшгийг үзүүлж асан Шийтэр гуайн зээрд буюу Засаг төрийн Зандан ширээгийн удам угсаа Төв Халхын өвст хээр нутагт хангинатал янцгаан хурдалсаар бөлгөө.
МЗЭ-ийн шагналт яруу найрагч Э.ХАРХҮҮ
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Даваа, 11:59 минут Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна