Өндөр Гэндэнгийн чонон нүдэт банди


Миний өвөг эцэг Лувсангэлэгийн Зоригт нь 1903 оны туулай жил эх Цэрэнмядагийнхаа ууган хүү нь бөгөөд бага насандаа Цагаан толгойн хийдэд шавилан сууж тангад номыг гаргууд сайн сурч, говийн догшин хутагт Данзанравжаагийн “Саран хөхөөний намтар” дуулалт жүжигт тоглож явсан гэдэг. Хэдий тийм ч цагийн аясаар хар болж, мал маллан ардын аж ахуйтан, нэгдлийн гишүүн болжээ.
Харин морь уясан тухайд эхийнх нь дүү “өндөр” Гэндэнтэй нягт холбоотой. Нагац ах Гэндэн нь түүнд морь уяхыг зааж, 1945 онд Сүмийн гүнд таван сумын наадам болоход өвөөгийн уясан хүрэн морь айрагдаж ихээхэн урам өгсөн гэдэг юм.
Нутгийнхан өвөөг маань “Өндөр Гэндэнгийн чонон нүдэт банди” гэх нь цөөнгүй бөгөөд Рэнжимээгийн Данахүү, Чимэд, Мядагийн Дарьсүрэн, зээ охин Зулзага нараар хурдан морьдоо унуулдаг байжээ. Өвөө морь сайн уяхын зэрэгцээ танихдаа гойд сайн байсан тухай хууччуул одоо ч ярьдаг. Мөн уртын дууг сайхан дуулдаг. Олон ч дуу мэддэг. Бие жижигтэй ч сайн барилддаг. Чухамдаа чамгүй хөдөлгөөнтэй авьяаслаг эр байсан гэнэ лээ. Уясан морь нь түрүүлээд ирэхэд өөрөө барилдаад зогсож байсан удаа цөөнгүй бөгөөд амжилтаас нь өөрийн мэдэхээр сийрүүлбэл:
1946 онд улаан хээр даага, хээр шүдлэн уяж даагаа 10-т, шүдлэн үрээгээ айргийн дөрөвт давхиулсан.
1948 онд хоёр их насны морь уяж, харыг нь Рэнжимээгийн Данахүү унан түрүүлсэн бол саарлыг нь зээ охин Зулзага унаж аман хүзүүджээ. Харин 1952 онд хязаалан зээрд үрээ нь түрүүлэн “Зандан гуурст” цол авч байв. 1953 онд их насны хар морийг нь Дарьсүрэн унаж аман хүзүүнд хурдлуулсан байдаг.
Нэг насанд гол төлөв хоёр морь уях бөгөөд 1948 онд хоёр морь нь зэрэгцэж яваад хар морь нь түрүүлж барианд ороход зээ охин Зулзага нь гомдоллон уйлж, “Би түрүүлж байсан юм. Гэтэл энэ муу Данахүү түрүүлчихлээ” гэж. Тэгэхэд өвөө “Хоёулаа миний морьд шүү дээ. Аль нь түрүүлэх нь ямар хамаа байхав, миний хүү” гээд инээж байсан гэдэг. Уяж хурдлуулж байсан морьдоос сүүлд 1961 онд зээрд морь нь өтөлж зөнөөд ясаа тавьсаныг Гавилууд багийн нутаг Цалгайн бууцны зүүн өндөр харын оройд толгойг нь залсан гэх ба хурдан хар морины толгой ч бас тэнд тахигдаж байгаа гэнэм.
Дашрамд дурдахад, манай өвөөгийн уяж хурдуулж байсан хурдан морьд нь дан унаган адуунууд байснаараа онцлог юм.
Ач хүү Т.Түвшинболд /Өмнөговь аймгийн Ханбогд сумын тусгай дугаараас/
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
8-р сарын 21 -нд "Их хурд-10" уралдаанд эхний 10-т хурдалсан их нас…
-
8-р сарын 11 -нд ММСУХ-ны 30 жилийн ой, "Их хурд-10" уралдаанд эхни…
-
8-р сарын 05 -нд Сүүт гүүний унагыг шүтсү...
-
8-р сарын 04 -нд Зүүн бүсийн сонгомол бага ангилалд Ц.Мягмардоржийн…
-
8-р сарын 02 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дээд насны ангилалд Х.Нурлаты…
-
8-р сарын 02 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Э.Бямбасү…
-
2025 оны 7-р сарын 30 -нд Говийн бүсэд Д.Ариуннарангийн хээр хязаалан түрүүл…
-
2025 оны 7-р сарын 30 -нд Говийн бүсэд М.Адъяабаатарын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2025 оны 7-р сарын 30 -нд Зүүн бүсэд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зээрд түрүүлжээ
-
2025 оны 7-р сарын 30 -нд Говийн бүсэд Б.Отгонсэлэнгийн хээр морь түрүүлжээ
-
2025 оны 7-р сарын 30 -нд Баруун бүсийн сонгомол дээд насны ангилалд Т.Цэенд…
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Г.Пүрэвсүрэнгийн хүрэн халзан даага түр…
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд С.Хүдэрчулууны зээрд соёолон түрүүлжээ
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Баруун бүсэд Б.Норовсамбуугийн халтар морь түрүүлл…
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Говийн бүсэд Б.Баярмагнайн бор соёолон түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Баруун бүсэд О.Баатарын хонгор соёолон түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Баруун бүсэд Б.Норовсамбуугийн Гоё хээр азарга түр…
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Говийн бүсэд Б.Тогтохын хүрэн халзан азарга түрүүл…
-
2025 оны 7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Б.Саянсанаагийн халиун азарга түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсийн сонгомол бага насны ангилалд Л.Нямба…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд А.Ариунболдын зээрд даага түрүү магна…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд эхний 1…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Б.Дагвабазарын хээр хязаалан түрүүллэ…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд Б.Баярхүүгийн зээрд шүдлэн түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Батдоржийн Ганбаярын хээр халзан шүдл…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Увс аймагт болсон баруун бүсийн уралдаануудад түрү…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсийн шүдлэн насны морьд гарааны зурхай ру…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд Ж.Батзоригийн хар хязаалан түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Дорнод аймагт болсон "Зүүн бүсийн хурд" уралдаануу…
-
2025 оны 7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд 113 хязаалан бүртгүүлжээ
-
2025 оны 7-р сарын 27 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач Д.…
-
2025 оны 7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд Б.Гөлөгсайханы бор шүдлэн түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 27 -нд Хөдөлмөрийн баатар Б.Далай нутагтаа "Цэнхэр тэнгэ…
-
2025 оны 7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд 121 соёолон мордож, Н.Мөнхийн бор ха…
-
2025 оны 7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд 147 хязаалан мордож, Г.Хишигбатын хэ…
-
2025 оны 7-р сарын 26 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдаанд эхний 10-т ху…
-
2025 оны 7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд М.Мөнхбатын хул морь түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд Н.Мөнхзоригийн хээр азарга түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 25 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдааны сонгомол бага…
-
2025 оны 7-р сарын 25 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдааны сонгомол дунд…
-
2025 оны 7-р сарын 25 -нд "Хангайн бүсийн хурд-2025" уралдааны сонгомол дээд…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
2025 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна