THOROUGHBRED төгс хүлэг


Өрнө дахинд цэвэр цусны адуу гэж нэрлэгддэг цэвэр англи үүлдрийн адууг гурван зууны турш уйгагүй хийгдсэн шилэлт сонголтын үр дүн, зоотехникийн шинжлэх ухааны охь гэж үздэг. Уралдаанд (бартаат эсвэл цулгуй) үзүүлсэн амжилтад тулгуурлан төлөвлөгөөтэйгөөр шилэлт хийх явцад уралдаанд төгс зохицсон “тамирчин” морины хамгийн зохистой хэв маягийг бий болгожээ. Орчин цагийн цэвэр цусны адуу нь бие томтой гэдгээрээ онцлог. Үүнтэй зэрэгцээд цэвэр цусны адуу нь тэмцэх, уралдах, ялалт байгуулахад асар хүчтэй тэмүүлдгээрээ алдартай.
Өдгөө дэлхийн 70 гаруй оронд цэвэр цусны адууг үржүүлж, цэвэр цусны гүүний тоо толгой 140 мянгыг давж гараад байна. Цэвэр цусны адууны тоо толгой ба чанараар өнгөрсөн зууны хагас хүртэлх үед Их Британи, Ирланд хоёр толгой цохиж байлаа. Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа Америкийн адууны үржүүлэгчид Европын хамгийн шилдэг жүчээнүүдээс хамгийн шилдэг адуунуудыг худалдан авч эхэлснээр байдал өөрчлөгдсөн. Тэд цэвэр цусны адуу үржүүлэх салбараа морин тойруулгын дэргэдэх бооцооны машинаас олсон орлогоороо санхүүжүүлж байв. Ингэснээр АНУ нь цэвэр цусны адууны тоо толгойгоор дэлхийд нэгдүгээрт орж чадсан юм.

Мөн энэ үеэр Япон, Австрали, Шинэ Зеландад цэвэр цусны адууг эрчимтэй үржүүлж эхэлсэн байдаг. Европынхоос ялгаатай нөхцөл, нэртэй морин тойруулга, уралдааны ачаар АНУ-д Европынхоос ялгаатай сүрэг бий болж бүрэлдсэн. Ингэх хэд хэдэн шалтгаан байсан. Тэдгээрээс хамгийн гол нь дунд ба ойрын зайн уралдаанд америкчууд туйлын дуртай байсан явдал юм. Дийлэнх уралдаан нь 1600-1800 м зайд явагддаг байсан. Тиймээс дунд зайнд хамгийн өндөр амжилт үзүүлж, энэ чанараа удамдаа тогтвортой уламжлуулан дамжуулж байсан азаргуудыг үржүүлэгт хамгийн өргөнөөр ашиглагдах болсон. Түүнчлэн Хойд Америкт элсэн зам дээрх уралдаан давамгайлдаг. Харин зүлгэн гадаргатай зам дээр өндөр үзүүлэлт гаргаж байсан адуунууд элсэн зам дээр мөн адил амжилт гаргах нь ховор гэдгийг бүгд мэднэ. Иймд АНУ-ын хувьд “өвсөн” үржүүлэгчдийн тоо нь “элсэн” үржүүлэгчдээсээ хавьгүй цөөн. Энэхүү тус тусын чиглэлд шилдэг амжилт гаргадаг адуу нь гадаад байдлаараа ч хоорондоо ялгаатай болж бүрэлддэгийг ажиглалт харуулсан.
Дэлхийн хандлага
Үүлдэр тус бүр дор дороо олон жижиг бүтцээс бүрдсэн маш нарийн систем хэлбэртэй байдаг. Тухайн нэг үүлдрийн бүтцийн үндсэн нэгжийг шугам гэж нэрлэж болно. Орчин үеийн зоотехникийн шинжлэх ухааны үүднээс авч үзвэл шугам гэдэг нь нэг шилдэг үржүүлэгчээс үүссэн бүлэг амьтдыг хэлж байгаа хэрэг. Орчин үеийн бүх цэвэр цусны адуунууд эцэг талын шугамаараа Мэтчем, Херод, Эклипс гэсэн гурван гайхалтай азарганаас үүсэлтэй. Гэхдээ цусан дахь энэ гурвын эзлэх харьцаа нь ялгаатай.
Мэтчем, Херод хоёр нь одоогийн удамшил зүйн шугамаар явсаар Мэн О’Уор ба Турбильон гэсэн хоёр шугамтай холбоотой.
Харин Эклипс нь өөрийн Тачстоун (1831 онд төрсөн.), Бёрдкэтчер (Айриш Бёрдкэтчер) (1833 онд төрсөн.), Сент Саймон (1881 онд төрсөн.) гэсэн гурван төлөөр дамжуулан хамгийн олон тоо толгойтой удамтай (дэлхийн цэвэр цусны адууны 90 хувь орчим) болсон байдаг.
Тачстоуны салаа нь Химиар (1875 онд төрсөн), Дарк Рональд (1905 онд төрсөн), Гиперион (1930 онд төрсөн) гэсэн гурван төлөөрөө гурав салаалан энэ үед хүрсэн.
Химиар, Гиперионы шугамууд нь одоогоор тоо толгой цөөхөн ч дунд нь ажиллах чадвар өндөртэй адуу өндөр бас тааралддаг хэвээр.
Дарк Рональдын шугамын хувьд гэвэл Европын орнуудад нэлээд өргөн тархсан. Дээр нь Дарк Рональд ба түүний удам нь гайхалтай үсрэлттэй байсан тул спортын үүлдрүүдийг сайжруулах шилэлт сонголтын ажилд идэвхтэй ашиглаж байсан.
Сент Саймон ба түүний удам нь стайерийн чадвар (холын зай) сайтай гэдгээрээ онцлог. Түүний шугам нь гэвэл Принц Роза (1928 онд төрсөн), Рибо (1958 онд төрсөн), Мэссина (1920 онд төрсөн) шугамууд ба Оросын Дугласын шугам (1944 онд төрсөн) орно.

Цэвэр цусны адууны хамгийн олон тоо толгойтой шугам нь Эклипс, түүний төл Айриш Бёрдкэтчерээр дамжуулан Дарлей Арабианы шугам. Энэ бүлэгт тоо толгойгоор цөөтэй Тедди (1913 онд төрсөн), Блэндфорд (1919 онд төрсөн) гэсэн шугам ба орчин үеийн тоо толгойн 80 хувийг бүрдүүлсэн олон шугам ч мөн адил багтаж байдаг. Эдгээр шугам нь Норсерн Дансера (1961 онд төрсөн), Мистера Проспектор (1970 онд төрсөн), Эй Пи Инди (1989 онд төрсөн), Назрулла (1940 онд төрсөн), Болд Рулер (1954 онд төрсөн), Тёрн-Ту (1951 онд төрсөн), Неарко (1935 онд төрсөн), Нэйтив Дансер (1950 онд төрсөн), Том Фул (1949 онд төрсөн) зэрэг болно.

Үржүүлгийн азаргыг сонгоход тухайн шугамын нэр хүнд эсвэл алдартай байдал ихээхэн нөлөө үзүүлэх нь бий. Ийм сонголт хийж байгаа жүчээний эзнийг ойлгож болно. Тэр унагануудаа зарах ёстой. Харин шугамаа ингэж сонговол эцэг, эхийнх нь нэр олонд алдартай болсноор худалдан авагчийг олоход хялбар. Гэвч селекц буюу шилдгийг сонгох үүднээс авч үзвэл цэвэр зах зээлийн гэж болох ийм хандлага учир дутагдалтай. Гол дутагдал нь гэвэл генетикийн олон хэлбэр зүйл хумигдаж, багасдаг явдал. Японд Сандей Сайленсын цусыг тээгээгүй гүү гэж бараг олдохгүй болсон тул тэндхийн жүчээний эзэд АНУ эсвэл Европоос азарга худалдаж эсвэл түрээсэлж авахаас өөр аргагүй яг ийм байдалд орж байлаа. Сандей Сайленс нь цагтаа Японы цэвэр цусны адууны үржүүлэгт жинхэнэ хувьсгал хийж, Тёрн-Тугийн шугамд шинэ амьсгал оруулж байсан. АНУ-д ч олон шугам хумигдсаар Норсерн Дансер ба Мистера Проспекторын үр удмын шугам ноёлох тийшээ хандах явдал ажиглагддаг. Гэсэн хэдий ч АНУ-ын цэвэр цусны аж ахуйнуудад 21 удмын шугамын азаргуудыг ашиглаж байдаг.
Б.Бадрал
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Өчигдөр, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Өчигдөр, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Өчигдөр, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Өчигдөр, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Өчигдөр, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Өчигдөр, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Өчигдөр, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Өчигдөр, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Өчигдөр, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Өчигдөр, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Өчигдөр, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Өчигдөр, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Өчигдөр, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Өчигдөр, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Өчигдөр, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Өчигдөр, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Өчигдөр, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Өчигдөр, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Өчигдөр, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна