THOROUGHBRED төгс хүлэг


Өрнө дахинд цэвэр цусны адуу гэж нэрлэгддэг цэвэр англи үүлдрийн адууг гурван зууны турш уйгагүй хийгдсэн шилэлт сонголтын үр дүн, зоотехникийн шинжлэх ухааны охь гэж үздэг. Уралдаанд (бартаат эсвэл цулгуй) үзүүлсэн амжилтад тулгуурлан төлөвлөгөөтэйгөөр шилэлт хийх явцад уралдаанд төгс зохицсон “тамирчин” морины хамгийн зохистой хэв маягийг бий болгожээ. Орчин цагийн цэвэр цусны адуу нь бие томтой гэдгээрээ онцлог. Үүнтэй зэрэгцээд цэвэр цусны адуу нь тэмцэх, уралдах, ялалт байгуулахад асар хүчтэй тэмүүлдгээрээ алдартай.
Өдгөө дэлхийн 70 гаруй оронд цэвэр цусны адууг үржүүлж, цэвэр цусны гүүний тоо толгой 140 мянгыг давж гараад байна. Цэвэр цусны адууны тоо толгой ба чанараар өнгөрсөн зууны хагас хүртэлх үед Их Британи, Ирланд хоёр толгой цохиж байлаа. Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа Америкийн адууны үржүүлэгчид Европын хамгийн шилдэг жүчээнүүдээс хамгийн шилдэг адуунуудыг худалдан авч эхэлснээр байдал өөрчлөгдсөн. Тэд цэвэр цусны адуу үржүүлэх салбараа морин тойруулгын дэргэдэх бооцооны машинаас олсон орлогоороо санхүүжүүлж байв. Ингэснээр АНУ нь цэвэр цусны адууны тоо толгойгоор дэлхийд нэгдүгээрт орж чадсан юм.

Мөн энэ үеэр Япон, Австрали, Шинэ Зеландад цэвэр цусны адууг эрчимтэй үржүүлж эхэлсэн байдаг. Европынхоос ялгаатай нөхцөл, нэртэй морин тойруулга, уралдааны ачаар АНУ-д Европынхоос ялгаатай сүрэг бий болж бүрэлдсэн. Ингэх хэд хэдэн шалтгаан байсан. Тэдгээрээс хамгийн гол нь дунд ба ойрын зайн уралдаанд америкчууд туйлын дуртай байсан явдал юм. Дийлэнх уралдаан нь 1600-1800 м зайд явагддаг байсан. Тиймээс дунд зайнд хамгийн өндөр амжилт үзүүлж, энэ чанараа удамдаа тогтвортой уламжлуулан дамжуулж байсан азаргуудыг үржүүлэгт хамгийн өргөнөөр ашиглагдах болсон. Түүнчлэн Хойд Америкт элсэн зам дээрх уралдаан давамгайлдаг. Харин зүлгэн гадаргатай зам дээр өндөр үзүүлэлт гаргаж байсан адуунууд элсэн зам дээр мөн адил амжилт гаргах нь ховор гэдгийг бүгд мэднэ. Иймд АНУ-ын хувьд “өвсөн” үржүүлэгчдийн тоо нь “элсэн” үржүүлэгчдээсээ хавьгүй цөөн. Энэхүү тус тусын чиглэлд шилдэг амжилт гаргадаг адуу нь гадаад байдлаараа ч хоорондоо ялгаатай болж бүрэлддэгийг ажиглалт харуулсан.
Дэлхийн хандлага
Үүлдэр тус бүр дор дороо олон жижиг бүтцээс бүрдсэн маш нарийн систем хэлбэртэй байдаг. Тухайн нэг үүлдрийн бүтцийн үндсэн нэгжийг шугам гэж нэрлэж болно. Орчин үеийн зоотехникийн шинжлэх ухааны үүднээс авч үзвэл шугам гэдэг нь нэг шилдэг үржүүлэгчээс үүссэн бүлэг амьтдыг хэлж байгаа хэрэг. Орчин үеийн бүх цэвэр цусны адуунууд эцэг талын шугамаараа Мэтчем, Херод, Эклипс гэсэн гурван гайхалтай азарганаас үүсэлтэй. Гэхдээ цусан дахь энэ гурвын эзлэх харьцаа нь ялгаатай.
Мэтчем, Херод хоёр нь одоогийн удамшил зүйн шугамаар явсаар Мэн О’Уор ба Турбильон гэсэн хоёр шугамтай холбоотой.
Харин Эклипс нь өөрийн Тачстоун (1831 онд төрсөн.), Бёрдкэтчер (Айриш Бёрдкэтчер) (1833 онд төрсөн.), Сент Саймон (1881 онд төрсөн.) гэсэн гурван төлөөр дамжуулан хамгийн олон тоо толгойтой удамтай (дэлхийн цэвэр цусны адууны 90 хувь орчим) болсон байдаг.
Тачстоуны салаа нь Химиар (1875 онд төрсөн), Дарк Рональд (1905 онд төрсөн), Гиперион (1930 онд төрсөн) гэсэн гурван төлөөрөө гурав салаалан энэ үед хүрсэн.
Химиар, Гиперионы шугамууд нь одоогоор тоо толгой цөөхөн ч дунд нь ажиллах чадвар өндөртэй адуу өндөр бас тааралддаг хэвээр.
Дарк Рональдын шугамын хувьд гэвэл Европын орнуудад нэлээд өргөн тархсан. Дээр нь Дарк Рональд ба түүний удам нь гайхалтай үсрэлттэй байсан тул спортын үүлдрүүдийг сайжруулах шилэлт сонголтын ажилд идэвхтэй ашиглаж байсан.
Сент Саймон ба түүний удам нь стайерийн чадвар (холын зай) сайтай гэдгээрээ онцлог. Түүний шугам нь гэвэл Принц Роза (1928 онд төрсөн), Рибо (1958 онд төрсөн), Мэссина (1920 онд төрсөн) шугамууд ба Оросын Дугласын шугам (1944 онд төрсөн) орно.

Цэвэр цусны адууны хамгийн олон тоо толгойтой шугам нь Эклипс, түүний төл Айриш Бёрдкэтчерээр дамжуулан Дарлей Арабианы шугам. Энэ бүлэгт тоо толгойгоор цөөтэй Тедди (1913 онд төрсөн), Блэндфорд (1919 онд төрсөн) гэсэн шугам ба орчин үеийн тоо толгойн 80 хувийг бүрдүүлсэн олон шугам ч мөн адил багтаж байдаг. Эдгээр шугам нь Норсерн Дансера (1961 онд төрсөн), Мистера Проспектор (1970 онд төрсөн), Эй Пи Инди (1989 онд төрсөн), Назрулла (1940 онд төрсөн), Болд Рулер (1954 онд төрсөн), Тёрн-Ту (1951 онд төрсөн), Неарко (1935 онд төрсөн), Нэйтив Дансер (1950 онд төрсөн), Том Фул (1949 онд төрсөн) зэрэг болно.

Үржүүлгийн азаргыг сонгоход тухайн шугамын нэр хүнд эсвэл алдартай байдал ихээхэн нөлөө үзүүлэх нь бий. Ийм сонголт хийж байгаа жүчээний эзнийг ойлгож болно. Тэр унагануудаа зарах ёстой. Харин шугамаа ингэж сонговол эцэг, эхийнх нь нэр олонд алдартай болсноор худалдан авагчийг олоход хялбар. Гэвч селекц буюу шилдгийг сонгох үүднээс авч үзвэл цэвэр зах зээлийн гэж болох ийм хандлага учир дутагдалтай. Гол дутагдал нь гэвэл генетикийн олон хэлбэр зүйл хумигдаж, багасдаг явдал. Японд Сандей Сайленсын цусыг тээгээгүй гүү гэж бараг олдохгүй болсон тул тэндхийн жүчээний эзэд АНУ эсвэл Европоос азарга худалдаж эсвэл түрээсэлж авахаас өөр аргагүй яг ийм байдалд орж байлаа. Сандей Сайленс нь цагтаа Японы цэвэр цусны адууны үржүүлэгт жинхэнэ хувьсгал хийж, Тёрн-Тугийн шугамд шинэ амьсгал оруулж байсан. АНУ-д ч олон шугам хумигдсаар Норсерн Дансер ба Мистера Проспекторын үр удмын шугам ноёлох тийшээ хандах явдал ажиглагддаг. Гэсэн хэдий ч АНУ-ын цэвэр цусны аж ахуйнуудад 21 удмын шугамын азаргуудыг ашиглаж байдаг.
Б.Бадрал
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
5 цагийн өмнө Б.Баярдоржийн хүрэн
-
5 цагийн өмнө Сумын заан, сумын Алдарт уяач Ц.Буджав: Сумынхаа н…
-
5 цагийн өмнө ТОД МАГНАЙ-26: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Д.ЭРБОЛД
-
6 цагийн өмнө Галт сумын Засаг дарга М.Должинжав: Галтай хар үнэ…
-
6 цагийн өмнө Г.Тэмүүлэнгийн зээрд
-
Даваа, 12:59 минут Аймгийн Алдарт уяач Ц.Мөнххуяг: Цавьдар морь уралд…
-
Даваа, 12:24 минут Сумын Алдарт уяач Г.Мягмарбаатар: Төв аймгийнхаа б…
-
Даваа, 12:08 минут Еслүү хээр
-
Даваа, 11:59 минут Наян зуны наадам буюу хамгийн олон адуут Д.Нооного…
-
Даваа, 11:56 минут Ц.Гантулгын хул
-
Баасан, 20:21 минут 3000-ын улааны эзэн Гомбожавын Очирбат
-
Баасан, 19:57 минут Д.Ганзоригийн хээр
-
Баасан, 19:52 минут Аймгийн Алдарт уяач Д.Ганзориг: “Аавын минь адуу” …
-
1-р сарын 12 -нд Сайн адууны эрэлчин, шандаст шаргын эзэн Ажинбааг …
-
1-р сарын 12 -нд “Манба Дацан” хийдийн зурхайч, Анагаах Ухааны маги…
-
1-р сарын 12 -нд Ч.Батзоригийн шарга халзан
-
1-р сарын 12 -нд Сумын Алдарт уяач Г.Дорж: Галшараас авчирсан адуун…
-
1-р сарын 12 -нд Луу халтар
-
1-р сарын 11 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-25: МАЛЫН ИХ ЭМЧ Д.НЯМЖАВ
-
1-р сарын 11 -нд “Хөгжилт” нэгдлийн ууган гишүүн, хурдан хүлгийн цу…
-
1-р сарын 11 -нд Ч.Батзоригийн хар
-
1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Ганцогт: Баруун бүсийн түрүү…
-
1-р сарын 08 -нд Баян ходоодны дааганы унаач Уралдаанч Б.Батхишиг: …
-
1-р сарын 08 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд 6-15-д хурдалсан дааганууд
-
1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Т.Буян-Өлзий: Бэлэгний гүүний уу…
-
1-р сарын 08 -нд Уралдаанч Б.Баярцогт: Одоо ээж рүүгээ ярина аа
-
1-р сарын 08 -нд Б.Сэр-Одын шарга халзан
-
1-р сарын 08 -нд Уяач Б.Сэр-Од: Халзан даагаараа төрийн наадмын анх…
-
1-р сарын 06 -нд П.Энхмөнхийн сартай хул
-
1-р сарын 06 -нд МУ-ын Манлай уяач П.Энхмөнх: Наадам бүрдүүлэгч бид…
-
1-р сарын 06 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ч.Балжинням: Би аймагт зургаан…
-
1-р сарын 06 -нд Г.Гансүхийн хул
-
1-р сарын 06 -нд Уяач Г.Гансүх: Тэр үеийг үгээр илэрхийлэхийн аргаг…
-
1-р сарын 04 -нд Сумын Алдарт уяач Н.Батболд: Хашаанд зогсоож тэжээ…
-
1-р сарын 04 -нд Уралдаанч Н.Билэгтсайхан: Том болоод эмч болно оо
-
1-р сарын 04 -нд С.Баярсайханы бор
-
1-р сарын 04 -нд Аймгийн Алдарт уяач С.Баярсайхан: Улсын баяр наада…
-
1-р сарын 02 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Тайванжаргал: Өвөө маань 9 сум…
-
1-р сарын 02 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-24: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Э.МӨНХ-…
-
1-р сарын 02 -нд Уралдаанч О.Өсөхбаяр: Улсын наадмаас анхны айргаа …
-
1-р сарын 02 -нд Ц.Гончигсүрэнгийн хээр
-
1-р сарын 02 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Гончигсүрэн: Би өөрийгөө азт…
-
12-р сарын 30 -нд Ухаа адуугаар урамтай наадагч Сэр-Одын Сунайндагва
-
12-р сарын 30 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд эхний 6-30-д хурдалсан шүдлэнг…
-
12-р сарын 30 -нд Уралдаанч Б.Төрболд: Замынхаа талдаа ороход айрагт…
-
12-р сарын 30 -нд З.Тэмүүжингийн хонгор
-
12-р сарын 30 -нд Уяач З.Тэмүүжин: Эрдэнэтээс анх удаа төрийн наадмы…
-
12-р сарын 27 -нд Уралдаанч Б.Сэргэлэнбаатар: Би удахгүй 8 нас хүрнэ
-
12-р сарын 27 -нд Н.Дөлгөөний халиун
-
12-р сарын 27 -нд Ууган хүүгийн хийморь асч, удмаа залган алдраа ман…
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Монгол Улсын Алдарт уяач Г.Батболд: Хоёр зүйлийг б…
-
Даваа, 11:59 минут Наян зуны наадам буюу хамгийн олон адуут Д.Нооного…
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Хүннү халтар
-
1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Т.Буян-Өлзий: Бэлэгний гүүний уу…
-
12-р сарын 30 -нд Уралдаанч Б.Төрболд: Замынхаа талдаа ороход айрагт…
-
2020 оны 11-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач С.Энхтөр: Хурдан морины төлөө …
-
12-р сарын 23 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Батсүх: Ийм л үр дүн хүлээж…
-
2020 оны 10-р сарын 19 -нд Алдраа авч чадаагүй аавыгаа дурсахуй
-
12-р сарын 21 -нд Уяач А.Лхагва: Гүнтийн ногооноос хойш 37 жилийн да…
-
2020 оны 10-р сарын 13 -нд Б.Эрдэнэбаярын саарал
-
2020 оны 10-р сарын 26 -нд Дайчин халзан
-
2020 оны 11-р сарын 24 -нд МУ-ын Алдарт уяач Батчулууны Ерөөлт: Их мэдэж, нар…
-
2020 оны 11-р сарын 10 -нд Уралдаанч С.Эрхэмбаяр: Улсад уралдаж байгаа морьды…
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Дөлгөөн халтар
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Рэнцэндорж: Баянбараат, Баянца…
-
1-р сарын 06 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ч.Балжинням: Би аймагт зургаан…
-
1-р сарын 08 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд 6-15-д хурдалсан дааганууд
-
2020 оны 11-р сарын 10 -нд Дүүгүүр хээр
-
1-р сарын 06 -нд МУ-ын Манлай уяач П.Энхмөнх: Наадам бүрдүүлэгч бид…
-
2020 оны 12-р сарын 16 -нд МОНГОЛ ХҮРЭН
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Морьтны соёлыг түүчээлэн түгээгсэд
-
Даваа, 12:24 минут Сумын Алдарт уяач Г.Мягмарбаатар: Төв аймгийнхаа б…
-
12-р сарын 24 -нд Уяач Г.Адьяахүү: Цагаанхайрхан сумаас маань монгол…
-
1-р сарын 08 -нд Б.Сэр-Одын шарга халзан
-
2020 оны 10-р сарын 26 -нд АХ-99 жилийн ойд эхний 30-д хурдалсан их насны хүл…
-
12-р сарын 21 -нд Боржигон овогт Дэндэвийн Хишигжаргал
-
2020 оны 12-р сарын 13 -нд Монгол Улсын Алдарт уяач Д.Баясгалан: Луу жил дхүр…
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Х.ТҮМЭНБАЯРЫН ХУЛАН БУУРАЛ
-
2020 оны 10-р сарын 13 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.Алтанхуяг: Хүрэн азарга улсад …
-
2020 оны 10-р сарын 26 -нд Тод манлай уяач Д.Хишигжаргал: Моринд дуртай охинд…
-
2020 оны 12-р сарын 13 -нд З.ПҮРЭВ-ОЧИРЫН ЗЭЭРД
-
1-р сарын 12 -нд Ч.Батзоригийн шарга халзан
-
2020 оны 10-р сарын 16 -нд Мадаггүй сайхан нааддаг Макс галын уяачид
-
2020 оны 12-р сарын 13 -нд Уралдаанч Б.Буянтөгс: Тавд давхиж явахад зүрх хурд…
-
2020 оны 11-р сарын 24 -нд Г.Ганбаярын хар
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Сумын Алдарт уяач Г.Одбаатар: Манайхан Баянхонгор …
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Д.ДАЯНДЭМИДИЙН ХОНГОР
-
2020 оны 10-р сарын 16 -нд МЭНГЭТ ХҮРЭН
-
2020 оны 11-р сарын 17 -нд МУ-ын Заан Ч.Батзориг: Төрийнхөө наадмаас нэг дор …
-
2020 оны 10-р сарын 13 -нд Уяач Б.Эрдэнэбаяр: Улс, бүсийн уралдаанаас дөрвөн …
-
1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Ганцогт: Баруун бүсийн түрүү…
-
2020 оны 12-р сарын 07 -нд Т.УУГАНБАЯРЫН ХҮРЭН
-
2020 оны 11-р сарын 24 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд 11-30 хурдалсан соёолонгууд
-
12-р сарын 23 -нд Б.Батсүхийн унаган зээрд
-
12-р сарын 30 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд эхний 6-30-д хурдалсан шүдлэнг…
-
12-р сарын 24 -нд АХ-99 жилийн ойд эхний 11-30-д хурдалсан хязааланг…
-
12-р сарын 30 -нд Уяач З.Тэмүүжин: Эрдэнэтээс анх удаа төрийн наадмы…
-
Даваа, 12:59 минут Аймгийн Алдарт уяач Ц.Мөнххуяг: Цавьдар морь уралд…
-
1-р сарын 02 -нд Ц.Гончигсүрэнгийн хээр
-
2020 оны 10-р сарын 19 -нд Ц.ЧИНГИСИЙН БУУРАЛ
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна