Хонгор азарга

2018 оны 5-р сарын 17 -нд

Манжийн ноёрхлын үед “Хонгор азарга” нэртэй нэг бэлэнгүй эрүү шүүлт байсан гэдэг. Хэрэгтнийг дөрвөн мөчөөр нь баглан сууж ч болохгүй, босож ч болохгүй байлгадаг тэр сүрхий эдийг чухам яагаад “Хонгор азарга” хэмээснийг молхи би мэдэхгүй юм. Үүнийг өгүүлэхийн учир гэвэл ижлээ идэж, ханиа барсан нэгэн хонгор азаргыг санаснаас үүтгэсэн хэрэг. Бяцхан өгүүллэгийн маань эзэн хонгор азарга бол хангал толгойдоо уурга, бугуйл хүргүүлэх нь бүү хэл, хоёр хөлт хойвондойг ч хараагүй эзгүй зэлүүд ээрэм говийн ардаг догшин, ааш авир ихт, омог сүр бадруулсан тахийн ноён сүргийн эрхэмсэг азарга билээ. Хонгор азаргыг хичнээн удаагийн тулалдаанд орж идэр омголон азаргануудын чилгэр хондлой, хаа гуяыг хутга мэт шүдээрээ тасар татан, ооль мэт туурайгаараа цавчлан сүйтгэж ялалт байгуулж байсныг түүний эх ухаагч гүү л мэднэ.
Тэр эхээс төрүүтээ цус амсаагүй, сүү амласан л байлтай. Тахийн шар нуруунд хонгор азаргын барааг харсан тахийн сүргүүд араатан, жигүүртэн үзсэн лүгээ барааны холоос үргэн дайжина. Хонгор азарга ч тэднийг зөнд нь орхихгүй, хойноос нь нэхэн хөөж ширүүн тулалдаанд унгалдан дуудаж, дэл сүүлээ хээрийн түүдэг мэт өрвөлзүүлэн нөгөө талын азарганы зүрхийг үхүүлж эхэлнэ. Тийм тулалдаан үзээгүй муусайн байдсан гүүнүүд шээс алдан хүлээх нь инээд хүрмээр. Тэд өөрийн азаргаа дийлээсэй гэхээсээ дийлсний талд хураалгах байгалийн хуульд хөтлөгдөх нь бүр ч хөөрхий. Хонгор азарга монгол адуугаар жишвэл хавчиг долоотой, зургаан шүд нь зургуулаа цөгцтэй үеэсээ л урдуураа улаан хөлтийг гаргахаа больжээ.
Хүч түрэмгийлсэн тулалдаанд дуудсан эсрэг талын азарганыхаа шилий нь тас хазаад, унага бүгдий нь толгой дараалан шилдэн хазаж нядлаад эх гүүнүүдийг яах ийхийн зуурт хураан сүрэгтээ нийлүүлнэ. Хонгор азарганы зоригийг нялх үр төлийнхөө улай дунд хэвтээ ялагдсан азарга бахдан хоцорно. Яая гэх вэ дээ, тахийн хүү байтлаа уруу дорой төрсөндөө гоморсхийн хэзээ нэгэн цагт бусдыг ялан дийлж олон гүүг нь булаан хурааж тэнгэр газрын савслага руу харван одов хэмээн амьсгал хураана. Онгон их говьд дураар салхин мэт чөлөөтэй амьдрах хийморилог тахь гэгч өвөг эртний энэ адуу өрөөл бусдын хүчинд дийлдэн үгүйрэн цөөрөхөөс бүүр өмнө өөр хоорондоо алалдан тэмцэлдсээр нэг л мэдэхнээ сөнөл мөхлийнхөө ирмэгт хурц туурайгаараа цавчлан хүрсэн гэнэ. Хонгор азарганы үед гэхэд л удам сайт олон азарганы үндэс угсаа тасарч, тэр чигээрээ түүний үр сад болон онгон давилуун эртний адуун сүргийн цус ойртон, халаасан цай шиг гөлбийн хөхөрчээ. Хонгор азарганы аугаа их ээрэм цөлийг эзэлсэн ялалт нь өнөөдрийн сөнөл мөхлийн холын дуудлага байлаа. Харь орны торон хашаанд юуг ч үл мэдэн мангайн алмайрч цагийг нөгцөөгч тахь нэрээр тахиулсан өрөвдөлтэй хэдэн амьтныг хонгор азарга харсан сан бол үзүүлээд өгөх байсан даа. Тэднийг бүгдийг шилдэн хазчихаад хэдэн алд торон хашаан дээгүүр нисэн гараад газарт буулгүй төрлөө орхих байв. Бурхан багшийн бүтээж өгсөн энэхэн замбуулинд нэгэн төрөл амьтан үүсээд мөхөх хатуу хуультай гэнэм.
Ж.Саруулбуян /Сэцэн ханы хүлэг номоос/
Тэр эхээс төрүүтээ цус амсаагүй, сүү амласан л байлтай. Тахийн шар нуруунд хонгор азаргын барааг харсан тахийн сүргүүд араатан, жигүүртэн үзсэн лүгээ барааны холоос үргэн дайжина. Хонгор азарга ч тэднийг зөнд нь орхихгүй, хойноос нь нэхэн хөөж ширүүн тулалдаанд унгалдан дуудаж, дэл сүүлээ хээрийн түүдэг мэт өрвөлзүүлэн нөгөө талын азарганы зүрхийг үхүүлж эхэлнэ. Тийм тулалдаан үзээгүй муусайн байдсан гүүнүүд шээс алдан хүлээх нь инээд хүрмээр. Тэд өөрийн азаргаа дийлээсэй гэхээсээ дийлсний талд хураалгах байгалийн хуульд хөтлөгдөх нь бүр ч хөөрхий. Хонгор азарга монгол адуугаар жишвэл хавчиг долоотой, зургаан шүд нь зургуулаа цөгцтэй үеэсээ л урдуураа улаан хөлтийг гаргахаа больжээ.
Хүч түрэмгийлсэн тулалдаанд дуудсан эсрэг талын азарганыхаа шилий нь тас хазаад, унага бүгдий нь толгой дараалан шилдэн хазаж нядлаад эх гүүнүүдийг яах ийхийн зуурт хураан сүрэгтээ нийлүүлнэ. Хонгор азарганы зоригийг нялх үр төлийнхөө улай дунд хэвтээ ялагдсан азарга бахдан хоцорно. Яая гэх вэ дээ, тахийн хүү байтлаа уруу дорой төрсөндөө гоморсхийн хэзээ нэгэн цагт бусдыг ялан дийлж олон гүүг нь булаан хурааж тэнгэр газрын савслага руу харван одов хэмээн амьсгал хураана. Онгон их говьд дураар салхин мэт чөлөөтэй амьдрах хийморилог тахь гэгч өвөг эртний энэ адуу өрөөл бусдын хүчинд дийлдэн үгүйрэн цөөрөхөөс бүүр өмнө өөр хоорондоо алалдан тэмцэлдсээр нэг л мэдэхнээ сөнөл мөхлийнхөө ирмэгт хурц туурайгаараа цавчлан хүрсэн гэнэ. Хонгор азарганы үед гэхэд л удам сайт олон азарганы үндэс угсаа тасарч, тэр чигээрээ түүний үр сад болон онгон давилуун эртний адуун сүргийн цус ойртон, халаасан цай шиг гөлбийн хөхөрчээ. Хонгор азарганы аугаа их ээрэм цөлийг эзэлсэн ялалт нь өнөөдрийн сөнөл мөхлийн холын дуудлага байлаа. Харь орны торон хашаанд юуг ч үл мэдэн мангайн алмайрч цагийг нөгцөөгч тахь нэрээр тахиулсан өрөвдөлтэй хэдэн амьтныг хонгор азарга харсан сан бол үзүүлээд өгөх байсан даа. Тэднийг бүгдийг шилдэн хазчихаад хэдэн алд торон хашаан дээгүүр нисэн гараад газарт буулгүй төрлөө орхих байв. Бурхан багшийн бүтээж өгсөн энэхэн замбуулинд нэгэн төрөл амьтан үүсээд мөхөх хатуу хуультай гэнэм.
Ж.Саруулбуян /Сэцэн ханы хүлэг номоос/
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
2 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
2 цагийн өмнө Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
3 цагийн өмнө Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрүүлсэн шүү
-
4 цагийн өмнө МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
4 цагийн өмнө 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
7 цагийн өмнө АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
7 цагийн өмнө МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
11 цагийн өмнө Фото - Азаргаа мордуулав
-
11 цагийн өмнө 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Өчигдөр, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Өчигдөр, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Өчигдөр, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Өчигдөр, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Өчигдөр, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Өчигдөр, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Өчигдөр, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дунд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дээд насанд…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд О.Баасанцэрэнгийн хү…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдаанд Э.Бат-…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ц.Амарсанаагийн хонг…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын хүрэн…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
-
2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
2024 оны 7-р сарын 26 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд Х.Гарь…
-
2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд 106 да…
-
7 цагийн өмнө АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Өчигдөр, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Өчигдөр, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Өчигдөр, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Өчигдөр, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
11 цагийн өмнө 153 азарга бүртгүүлжээ
-
7 цагийн өмнө МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Өчигдөр, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
11 цагийн өмнө Фото - Азаргаа мордуулав
-
Өчигдөр, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
2 цагийн өмнө Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Өчигдөр, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Өчигдөр, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Өчигдөр, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
4 цагийн өмнө МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
4 цагийн өмнө 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
2 цагийн өмнө АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
3 цагийн өмнө Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрүүлсэн шүү
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна