Билгийн мэлмийт “Цагаан” ДУГАР
Ардын хувьсгалын 38 жилийн ойн баяр наадамд Хэнтий аймгийн Жаргалтхаан сумаас ирсэн хоёр хүрэн үрээ түрүү /соёолон/, аман хүзүүнд /хязаалан/ хурдалжээ. Хүн бүл муутай Сөөнөн нэрээр нутагтаа алдаршсан Гомбын хүрэн адуунуудыг Манал гэгч уяж төрийн наадамд түрүүлгэсэн нь энэ байж. Тэрээр буцах замдаа Эрдэнэ сумын Харзтай Сэрүүн булагийн наадамд хурдан хүрнүүдээ мордуулж дахин түрүүлгээд наймаалцахаар болжээ. Ингээд соёолонд түрүүлсэн хүрэн азаргыг нь С.Гэсэрваань, хязааланд аман хүзүүдсэн хүрэн азаргыг нь Баянбараатын Лувсандорж авч /зарим нь наадмаас өмнө их сунгааны үеэр авсан ч гэдэг/ гурван жилийн дараа 1962 онд Төв аймгийн Сэргэлэн сумын харьяат, Манлай уяач Лхан-Аажавын Дамдин 1500 төгрөгөөр худалдан авчээ.
Үүнээс хойш Манал улсын баяр наадамд ирж уралдуулаад, буцахдаа хөтөлж ирсэн үрээнүүдээ тэр хавиар нь зарчихдаг болж. Нэгэн удаа С.Гэсэрваанийн хүрэн азаргатай угшил нэгтэй хэмээн хүрэн азарга үлдээсэн нь хүмүүст гологдож, хэд хэдэн ч эзэн солиодохож. Харсан хүн болгон л чамлан “Гэсэрваанийн хүрэнгээс хийцээр өөр, уяад ч сайн давхихгүй юм байна” гэсээр нэгдлийн сүрэгт нийлүүлчихсэн байхад нь Дугар уяач шинжиж таниад өөрийн болгон авчээ. Энэ бол 1963 он буюу Төв аймгийн 40 жилийн ойн жил юм. Тэрээр гологдсон хүрнээ уяж, аймгийнхаа ойд 11-ээр давхиулаад, дараа жил нь сумын баярт аман хүзүүдүүлэн, 1965 онд Баяндэлгэрт айрагдуулж, 1966 онд Эрдэнэ сумандаа түрүүлгэжээ. Ийн Дугар уяач өөрийн эрдэм чадлаар голсоны голыг гогдож, шилсэний шилийг эргүүлж чадсан байна.
1967 оны АХ-ын 46 жилийн ойн баяр наадамд Дугар уяачийн “шидийг нь ургуулсан” хүрэн азарга аман хүзүүнд хурдалж, дараа жил нь түрүүлэн түмэн эхээ дуудуулсан билээ.
“Цагаан” Дугар уяачийн ийн хүлэг таньсан түүх ганц нэгээр тогтохгүй. 1960-аад оны үед Хэнтий, Сүхбаатар чигээс ирсэн тэрэгний цагаан морийг шалсаар байж аваад хавар Майн нэгний баяраар хол түрүүлгэн шуугиулж байсан гэдэг. Танигдахгүй болтлоо хувирсан цагаан мориндоо олны хэл ам хазгай тусаг гэсэндээ харуулалгүй мордуулахад цагаан морь өнгөлсөөр түрүүлж. Наадмыг үзэж суусан нутгийн хөгшчүүл “Нөгөө “цагаан” Дугар золигийн чинь хийж байгаа ажил” гээд хөхрөлдөж байсан гэдэг.
Ийн тэрэгний морийг түмэн эх болгон цоллуулсан Дугарыг нутгийнхан “нүд сайтай” гэцгээдэг байсан агаад үнэхээр ч хурдан морь шинжиж танихдаа гаргуун, дээр нь нямбай уяатай тэрээр хүүхэд залуусыг бага хэмээн гололгүй өөрийн мэдсэн дуулснаа хуваалцдаг байсан хэмээдэг. Тухайн цагтаа Эрдэнэ сумын нэрийг тахалж явсан Ичинхорлоо, Сэдванжил, Ваагийн Цэгмид нарын уяачидтай нэг голд зусаж хамт морь уядаг байсан Дугар уяачийн морь таних эрдэм өөрийн нутаг хошуугаар тогтохгүй алдаршэнн. Улмаар Галшар, Баянжаргалан, Нялга, Боржигон зэрэг хурдтай нутгийн уяачид Дугар гуайг зорин ирж зөвлөлдөг байсан гэнэ лээ.
Олон бүгээн адуу айрагдуулж нутгийн олноос “Цагаан” нэрийг дуулсан Дугарын шинжиж таньсан “гологдсон” хүрэн азарганы төл шарга азарга сумынхаа баяр наадамд таван удаа түрүүлсэн бол шаргын төл Бага шарга сумын наадамд дөрөв, Бага шаргын төл Цогтсайханы халиун мөн дөрөв түрүүлжээ.
"Тод магнай" сэтгүүл. Төв аймгийн Баян, Баянжаргалан, Эрдэнэ сумдын тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна