УЯАЧ С.БАТТУЛГА: Хүүхэн Тагарваа миний бор морийг 69-өөр дагаад гүйцээгүй гэдэг
Баянхонгор аймгийн Галуут сумын уугуул, Үнэгт гуравдугаар багийн харьяат, уяач Содномын Баттулгатай ярилцсанаа уншигч танаа хүргэж байна. Тэрээр 1961 оны хавар сумын эмнэлэгт төржээ.
-Сумынхан тань таныг Ган гэж дуудах юм. Янз нь нөгөө хурдан борын эзэн бололтой?
-Энэ суманд намайг Баттулга гэвэл мэдэх хүн бараг байхгүй дээ. Хари Ган гэвэл захын хүүхэд заагаад өгнө. Би анх Гантулга нэртэй байгаад Баттулга болгож өөрчилсөн. Тэгээд хүмүүсийн эхнийх нь нэрний Ганаар нь дуудаад сурчихгүй юу.
-Тийм хожуу нэрээ сольсон юм уу?
-Паспорт авахад Баттулга болчихсон. Түүнээс хойш бүх бичиг баримт Баттулга болсон. Дээр үед одоотой адилхан эмх цэгцтэй байсангүй дээ.
-Нэрийн тухайд ийм байж. Хурдан бор мориныхоо талаар ярьж өгөөч?
-Нэгдэл гаралтай адуу. Эцэг нь Галуут сумын Тэвш гэдэг хүний жаахан хул гэж азарга. Эх нь цагаан гүү байсан. Би бага хувьчлалаар хэдэн адууны хамт авч, эмнэг шүдлэн сургаад хязаалангаас нь уясан юм. Тэр жилээ шальтай давхиагүй ээ. Харин соёолондоо сумынхаа наадамд дөрөвлөөд, Байдрагт очиж гуравлаад тэгээд л тодорсон адуу. Хавчиг морь сумандаа 40 гарч давхиад Баян-Овоогийн наадамд очиж 400 гаруй морь уралдахад түрүүчийнхэд нь миний бор морь тасархай хол ирж байсан.
-Түрүүчийнхэд нь гэдэг нь хоёр тасарч уралдсан гэсэн үг үү?
-Тиймээ. Зарим улс мотоцикль байна гэж хараад байсан. 1998 онд анхны “Их хурд” болоход 30 гарч давхисан. 1999 онд аймагт 1008 морь уралдахад 14-т ирж байсан. Миний бор морь надад байхдаа хоёр түрүүлж, хоёр аман хүзүүдсэн. Баярсайханд очсон хойноо Бөмбөгөрт нэг түрүүлээд, Байдрагт бас нэг түрүүлсэн.
-Ямар хэлбэр хийцтэй, уяа сойлгын ямар онцлогтой адуу байсан бэ?
-Олон хоногийн хатуу уяатай адуу. Ногоогоор уядаг байхад гурав уралдчихад яах ч үгүй. Одооны тэжээлийн морьд шиг л тэнхээтэй байдаг. Их хурдад явж ирчихээд багахан наадамд тавихад зургаагаар давхиж байсан. Хархорин хүртэл хөтөлж яваад, эргээд хөтөлж ирэхэд шүү дээ. Хоолонд тааруу. Ер нь адуундаа байж байгаад л уралддаг. Хүний хөлөөс сийрэг газар гаргахгүй бол идэхгүй. Адуугаа тойрч хураагаад явдаг.
-Ааширхаг уу?
-Хоол идэхдээ л тааруу болохоос янзын номхон. Одоо өвгөрчихсөн адуундаа байж л байна.
-Хурдан борын хамгийн бахдалт наадмын дурсамжаас хуваалцаач?
-Дээр ярьдаг Баян-Овоогийн наадам л байна даа. Хүүхэн хутагт Тагарваа гэж хүн 69-өөр дагаад гүйцээгүй юм гэсэн. Тэгээд надад хивс өгч байсан. Хоёр тасарч уралдсан морьдын сүүлийнхийг барина гээд миний бор морины амжилтыг тооцоогүй. Манай сумын улсын Алдарт уяач Ядам гуай хөтөлж очоод цоллуулах гэсэн дургүйцээд, тэгтэл Баян-Овоогийн Ариун гэж хүн сайхан шарга мориор байлсан. Жирийн иргэд, наадамчид нь миний бор моринд сүйд болж байсан л даа.
-Яагаад зарах шийдвэр гаргасан юм бэ. Хурд нь танигдчихсан адуу хөөрхөн үнэд хүрсэн байх?
-Сая төгрөгөөр зарсан. Залуу ч байж, таармааргүй ч юм шиг санагдаад зарчихсан юм. Тэр үедээ их л үнэтэй зарагдаж байсан. Хэдий зарсан ч гэсэн би өөрөө дагаж явж уяа сойлгыг нь тааруулдаг байсан.
-Өөр таны нэрийг өндөрт өргөсөн ямар хурдан хүлгүүд байна вэ?
-Нэг хар даага суманд нэг, багийн наадамд хоёр гурав ч айрагдсан. Соёолонд нь сумынхаа 90 жилийн ойд уралдуулна гэж бодож байтал хязаалан жил нь хулгайд алдчихсан. Манай өөрийн унага адуу л даа. Тэрнээс хойш хоёр, гурван жил морь уягүй. Сэтгэл санаа ч тиймхэн байсан. Тэгээд энэ жилээс сумынхаа уяачдын холбооны тэргүүн Ганбаярын морьдыг тэжээж байна. Зүүн зүгийн адуу хөлийн хурдаас эхлээд аргагүй өөр юмаа.
-Та нэгдэл нийгмийн үед ямар мал маллаж байсан юм бэ?
-Хонь ч малласан, адуу ч малласан. 1983 онд цэргээс ирээд 1985,86 оноос эхэлж морь уясан. Миний буурал аав Зул гэж хүн хурдан хондон азаргатай. Тэр нь сайн давхиж байсан. МУ-ын Алдарт уяач Ядам гэж хүн манай буурай аавын зээ дүү. Тэр хүний хээр азарга, цагаан азарга нь манай буурай аавын хондон азарганы төл байсан гэдэг.
-Дээдчүүлийнхээ үйл хэргийг үргэлжлүүлэн морь уях төрийн хэрэгт шимтэж буй танд амжилт хүсье. -Ярилцсанд баярлалаа. Уясан морьд нь хурдан байх болтугай.
-За баярлалаа. Энэ жилээс л хурдлуулах гээд байна. Хурдлах байхаа.
"Тод магнай" сэтгүүл. Баянхонгор аймгийн тусгай дугаар. 2016 он
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна