Сумын Алдарт уяач Д.Энхбаяр: Манай аав хурдыг харж шинжихээс гадна унаж шинждэг байсан
Сүхбаатар аймгийн Халзан сумын уугуул, сумын Алдарт уяач Д.Энхбаярын ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Өөрийн чинь морь мал уяж эхэлсэн цаг хугацаа хэдий үеэс эхэлж байна. Ямар удам угшилтай хурдан хүлгээр уралдаж байна вэ?
-Миний аав Батжаргалын Дашдорж гэж аймгийн Алдарт уяач хүн байсан. 1999 онд 20 гаран насандаа аавыгаа дагаж морь уях болсон юм. Халзангийнхаа унаган адуугаар уралдаж байгаа. Тэр дунд манай өвөөгийн саарал азарганы угшил голлож байна.
-Тэгвэл гурав дахь үеийн уяач юм байна шүү дээ. Танай өвөө хэн гэдэг хүн байв? Саарал азарга нь хэр хурдалж байсан юм бол оо?
-Тиймээ, би гурав дахь үеийн уяач байгаа юм. Манай аавын аав Батжаргал гэж хүн байсан бөгөөд аймгийн 10 жилийн спарткиадаар саарал азарга түрүүлгэж байсан. Тэр саарал азарганы угшлаар нь би наадаж байна.
-Өвөөгийн саарал азарганы угшилтай адуун сүргээ аав чинь хаанахын угшлаар удмыг нь сайжруулав? Ач хүү ч гэсэн адууныхаа цусыг яаж сэлбэсэн бэ?
-Аавын үед манай адуунд Халзан сумын Даваагийн халтар гэж адууны угшил орсон. Мөн манай сумын Самданбаатар гуай болон Жамъяншарав гуайн адууны угшлуудаар адууныхаа цусыг сэлбэсэн юм. Миний хувьд адууныхаа угшлыг сумынхаа хурдан хүлгэдийн угшлаар сайжруулж байгаа. Сумын Алдарт уяач Эрдэнэбулганы адуунаас халтар азарга авсан. Халтар азарга аймгийн Алдарт уяач Эрдэнэдалайгийн Бундуут халтар азарганы угшилтай адуу байгаа юм. Өөрийн сум болон Дорноговь, Түмэнцогт гээд энэ тэндээс овоо гүү цуглуулсан. Манайх ах дүүгийн нийлсэн 100 гаран адуутай. Сүүлд Эрдэнэтийн Галбадрахаас оросын эрлийз соёолон азарга авсан. Гуравдахь үеийн эрлийз болохоор манай адуунаас ялгарахааргүй жижиг адуу байгаа.
-Анхны айраг, түрүү хэр удаан хүлээлгэж байж ирсэн бэ?
-Нэг их удаан хүлээлгээгүй ээ. Уяж эхэлсэн жилээ буюу 1999 онд сумынхаа овооны наадамд хязаалангаа түрүүлгэж байсан. Тэгээд 2001 оноос хойш суманд айраг тасраагүй дээ.
-Сумандаа хэдэн айраг түрүүтэй, ямархуу амжилттай уралдаж байна?
-Сумандаа 30 гаруй айраг түрүүтэй, үүнээс түрүү нь 7-8, үлдсэн нь айраг бий. 2003 онд Дорноговьд Данзанравжаагийн ойд хонгор азаргаа гурваар оруулж, сумынхаа 80 жилд таваар оруулж байсан. Хонгор азарганы эх тал нь манай адуу, эцэг тал нь аймгийн Алдарт уяач Ооёо гэж хүний шарга азарганы угшил. Өнгөрсөн зун суманд халиун азарга аман хүзүүдсэн. Дорноговиос өөр гадагшаа нэг их гарч уралдаагүй, өөрийн сумандаа л уралддаг. Хэдэн оныг нь сайн санахгүй байна, Онгон сумын наадамд хар морь түрүүлгэж, хүрэн халзан соёолон мөн түрүүлгэж байлаа.
-Хамгийн одтой хийморьтой наадсан наадам?
-2010 онд сумынхаа наадамд 6-7 морь уяж уралдуулахад дөрвөн айраг, түрүү авч сайхан наадсан. Их насны шаргал морь дөрөвлүүлээд, халиун соёолон азарга аман хүзүүлж, хүрэн халзан хязаалан үрээ түрүүлэн, шаргал шүдлэн үрээ аман хүзүүдэж байсан. Тэр мартагдахгүй сайхан наадам даа.
-Аймгийн Алдарт уяач аавынхаа талаар дурсвал? Аавынхаа уяаны арга барил, хурд шинжих чадвараас нь хэр эзэмшсэн бэ?
-Бурхны оронд очоод 2 жил болж байнаа, аав минь. Морь уях эрдмийг би няхуур нямбай ааваасаа л сурсан. Айлын адуунд орж хараад л энэ адуу сайхан давхина, тэр адуунаас сайхан төл гарна гэж таньж авдаг байсан. Морийг унаж үзээд л уяхад сайн давхих юм байна, дажгүй давхилтай болох адуу байна гээд бид нараар уяулдаг байлаа. Харж шинжихээс гадна унаж үзэж шинждэг байсан даа. Би ч аавынхаа тэр чадварыг гүйцэд эзэмшиж чадаагүй, өөрийнх нь зааснаар хэлбэрийг нь харж ерөнхий багцаагаар л адуу мал авч байна. Морь уях эрдэм ухааныг нь ч бүрэн сурч чадаагүй.
-Цаашдаа зөвхөн сумандаа биш арай томоохон довонд гарч уралдах бодол бий биз?
-Байлгүй яахав. Ноднин 2012 оны аймгийн Аварга хүлэг шалгаруулах бага насны уралдаанд даага тавласан. Түвшинширээгийн 80 жилийн ойд хүрэн даага маань аман хүзүүдсэн. Аймгийн 70 жил, Алта-Овооны тахилгат даага зургаад давхисан амжилттай байгаа. Цаашдаа тэжээсэн адуугаар уралдахаас өөр аргагүй л болоод байна, цагаан өвсний адуу амжилт гаргахгүй байна. Тиймээс 2004 оноос адуугаа тэжээж эхэлсэн.
-Унаган хүлгэдээс чинь гадагшаа гарч хурдалж байгаа адуу бий юү?
-Сумандаа түрүүлсэн хүрэн халзан хязаалангаа 2010 онд соёолон болдог жил нь Максын Цэрэнжигмэдэд зарсан. Очсон өвлөө Нүүрэнтэйн хурдад зургаагаар ороод тэрнээс хойш давхил нь дуулдахгүй байна.
"Тод магнай" сэтгүүл Сүхбаатар аймгийн тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна