Өндөршилийн “халзан” Гүр буюу “Гүр адуу” гэхийн учир
![](http://todmagnai.mn/images/users/cube/dfdeb1daac7c4e0aff519ea2bb2b8368.jpg)
![](http://todmagnai.mn/images/news/main/349920141211174.jpg)
Сэцэн хан аймгийн Боржигон Сэцэн вангийн хошууны /одоогийн Дундговийн Баянжаргалан сум/ Баян Борнойнх гэж малаар ч баян ,хүүхдээр ч өнөр булан даасан айл байх. Тэднийх Жамъян, Жадамба, Цагаан-Өвгөн гэх гурван хүүтэй. Адуу хүн хоёр заавал удам дагадаг гэдэг. Эдний хүүхдүүд үе дамжин боловсролтой, бололцоотой амьдралтай явсаар ирсэн бөгөөд одоо удам залгасан тав дахь үе нь Бор-Өндөрийн "Боржигон ажнай" уяачдын холбооны дарга С.Ичинноров юм. С.Ичинноров нутагтаа домог болон яригддаг “Гүр” уяачийн тухай хуучлан ярьсныг өгүүлэн тэрлэв.
Баян Борнойн хүү Борнойн Жамъянгийн олон адууг малладаг, адууны яваач, адуучин нь нутгийн ард Гүр байжээ. Адуучин уяач Гүр угаасаа эртэч,ажилсаг, адуунд эртэй, барилддаг, сайн уургач байсны дээр итгэл даасан үнэнч шударга, гүндүүгүй эр хүн явсан аж. Найман атаар авсан гэх төө цагаан гаанс зуусан, аягын чинээ цагаан хөөрөг барьсан,архи дарс тааруулаад уучихдаг,цэцэн цэлмэг үгтэй, хөхрөөд л сайхан ярьдаг, ярьж дуусдаггүй яриатай, майхнаа ирттэл наадам дамждаг,нэгдэлд ерөөсөө ороогүй хүн гэнэ.
Мань хүн Маршал Чойбалсанг нас барж төр засгаас орон даяар гашуудал зарлаж цагаан сарыг хааж, ууж идэж баярлаж, золгохыг хориход жижиг байшинд дотроос нь түгжчихээд архи уугаад л цагаан сараа тэмдэглэж байжээ.
С.Ичинноровыг бага байхад нахиу хамартай, өндөр биетэй,халзан толгойтой, шөрмөслөг өвгөн гэрт нь ирж хоноод л “би танай адуугаар тоглож өссөн хүн . Та нарт сайн адуу авчирч өгөх ёстой “гэж ярьдаг. Авчирч өгсөн морь, гүү, азарга, үрээнүүд нь дандаа сайн адуу байсан байна.
1974 оны үед Гүр өвгөн дал гаруй настай байхдаа эрэлд явж ирээд буухдаа түрүүчийн буусан айлдаа тамхины саваа орхичихсоноо мэдээд ирсэн айлынхаа 16 настай баньдыг “хүү минь миний мориор яваад Дөөгийнхөө тамхины савыг аваад ир” гэж явуулжээ. Өвгөний морийг унаад “чүх” гэтэл нэг дугтраад л амгайгаа соёондоо хийгээд арилж өгч. Заасан айлыг нь чиглэсээр гадаа нь ирж зогсоод мориноосоо буулгүй айлын хүнээс өвгөний тамхины уутыг аваад эргээд л явахад өнөө морь ам нь дийлдэхгүй соёондоо амгайгаа хийж духайсаар гэрийн гадаа ирж буухад гарынх нь алга цэврүүтчихсэн хорсч байжээ. Гүр өвгөн угаасаа ийм л морь унаж явдаг хүн байв.
Нутгийнхан өвгөнийг халзан Гүр, Гүр гуай гэх ба ихэнх ойр дотныхон нь “Дөө” гэнэ.
Дундговийн Өндөршил –Баянжаргалангийн заагаар нутагладаг олон хурдан адуутай одоогоор бол адууны ченж гэхээр энд тэнд явж адуу их авчирдаг байсан байна. Голдуу зүүн тийшээ Иххэт, Галшар чигээс адуу авдаг байсан гэдэг. Дорноговийн Их хэтийн Онгон Адилбиштэй дотно нөхөрлөж, түүгээр дамжин олон хурдан адуу авч байсан байдаг.Тэдгээр болон түүний угшил л Гүрийн хар, Гүрийн бор шарга, Гүрийн улаан, Гүрийн модон зээрд гэх мэт олон хурдан азарга, морь төрж үржжээ. .Одоо ч Дорноговийн хойд тал, Дундговийн зүүн талаар Гүр адуу гэх ба Өндөршилийн цагаан, бор адуунууд хурдлаад байгааг Гүр адууны угшил гэхийн учир энэ юм. Боржигон наадамд олон айраг түрүү авсан Гавъяат нэгдэлчин Дорноговийн Хужирын Жамбалын адуу, Зандансүрэнгийн загал, Гурвансайханы хар Гочоогийн хурдууд цөм л Гүр адууны угшил одоо ч тасраагүй байна.
Дундговийн Өндөршилийн Халзан Гүр хэмээх хөх монгол эрийн олондоо хүндлэгдсэн хүн чанар, хурдны удмыг түүний хүүхдүүд Гүрийн Гунгаадаш, Гүрийн Ёндон нар унаган нутагтаа залгамжлан мөнхжүүлсээр авай.
Н.Санжаадорж
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
26 минутын өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
-
2 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
17 цагийн өмнө Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
18 цагийн өмнө Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
19 цагийн өмнө Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
20 цагийн өмнө Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
22 цагийн өмнө Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
23 цагийн өмнө "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
Өчигдөр, 09:41 минут Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
Өчигдөр, 09:19 минут Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
Өчигдөр, 09:15 минут "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд Х.Гарь…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд 106 да…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд ангилалд эхний …
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насны уралдаанд…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насанд 65 хурда…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дээд насанд эхний 10…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дээд насанд С.Баярса…
-
7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд насанд 79 хурдан хүлэг бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 13 -нд Цоллооч хүүд Д.Чулуунбат Тод манлай даага амлав
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан д…
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Х.Улам-Өрнөхийн хээр даага тү…
-
7-р сарын 12 -нд 258 даага бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан с…
-
7-р сарын 12 -нд Уралдаанч Б.Энх-Очир: Захаар нь дайрч ороод Нандин…
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Хишиг-Очирын Бөхбатын хүрэн с…
-
7-р сарын 12 -нд 217 соёолон бүртгүүлж, 152 нь гараа руу хөдөлжээ
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Б.Ерөөлтийн халтар морь түрүү…
-
7-р сарын 11 -нд 228 их насны морь бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан а…
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд С.Гал-Эрдэнийн Нандин хонгор …
-
7-р сарын 11 -нд 192 азарга бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан ш…
-
7-р сарын 10 -нд Ц.Дагвасүрэнгийн хул шүдлэн түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд 254 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
7-р сарын 10 -нд Батсуурийн Чинзоригийн хээр хязаалан түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд 156 хурдан хязаалан гарааны зурхайгаас эргэлээ
-
7-р сарын 10 -нд Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
2024 оны 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
-
2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
-
2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
-
2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
-
2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
-
2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
-
19 цагийн өмнө Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
Өчигдөр, 09:41 минут Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
23 цагийн өмнө "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
Өчигдөр, 09:15 минут "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
18 цагийн өмнө Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
20 цагийн өмнө Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
Өчигдөр, 09:19 минут Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
22 цагийн өмнө Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
2 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
17 цагийн өмнө Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
26 минутын өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна