“Луу”-гийн шарга
А.Тэлмэн
2013 оны 12-р сарын 26 -нд
Сүхбаатар аймгийн Эрдэнэцагаан сум адууны нутаг. Дөрвөн улиралд адуу мал дураараа идээшлэх тэнүүн сайхан нутагтай, харах нүдний үзүүрт талын зэрэглээ хөшиглөж байдаг Хатагин гурван хошууны нутаг юм. Эрдэнэцагаан сумандаа “хөл” Л.Бадарч гэж алдаршсан хүний унаган адуу болох “Луу”-гийн шарга соёолон Ардын хувьсгалын 88 жилийн ойн Үндэсний их баяр наадамд айргийн гуравт хурдлав.
Уяж хурдлуулсан эзэн нь Эрдэнэцагаан сумын уугуул “Талын хүлэгч” уяаны уяач, сэтгүүлч, яруу найрагч хатагин Намсрайн Лутбаяр гэх уран бүтээлч хүн. Намсрайн Лутбат гэхээсээ илүүтэй “Завхан гол”-ын Лутбаяр гэдэг. Хориод жилийн өмнө Завхан аймгийн “Туяа” сонины эрхлэгчээр ажиллаж байхдаа “Завхан гол” дууныхаа шүлгийг бичиж, олны хүртээл болгосон нэгэн. “Завхан гол” дуу түмэнд түгж, ялангуяа Завханчуудын сүлд дуу мэт болж алдаршсан билээ. бүтээсэн уран бүтээлээрээ овоглох нь уран бүтээлч хүн болгонд олдоод байдаггүй хувь заяа. Тэгвэл хатагин Намсрайн Лутбаярт энэ хувь заяа олджээ.
“Хөлчүү зэрэглээ сандаалса
Хөлөрсөн манхныг сэрүүцүүлсэн
Хатан тунгалан Завхан гол
Халхын нутгаар орооно
Ээ Завхан гол
Элсний нүүдэл шиг чимээгүй
Ай Завхан гол
Анир үргээж адуу тургилна”
Н.Лутбаяр уяач өөрийн төрсөн нутаг Эрдэнэцагаан сумандаа уран бүтээлийн тоглолт хийж яваад нутгийн айл Л.Бадарч гуайнд аяны дөрөө мултлахад “Уран бүтээлээрээ нутгийн нэр гаргаж яваа хүү. Дүүдээ медальтай адуу бэлэг болгож өгнө” гэжээ.
Хоол цай болох хооронд аяны дөрөө ханьссан хүмүүс Л.Бадарч гуайн адууг үзэж сонирхов. Энэ айлын унаган адуунаас хэд хэдэн морьд улс, бүсийн олон наадамд дээгүүр сайн давхисан юм. Н.Лутбаяртай цуг аяны дөрөө харшуулж явсан Дундговь аймгийн Дэлгэрцогт сумын харьяат, аймгийн арслан Л.Цэмбэл гуай Н.Лутбаярыг дуудаж, “Чи энэ шарга унагыг авъя гэж цаад хүндээ хэл” гэжээ. Гэрт орцгоож адуу малын тухай яриа өрнөж, Л.Бадарч гуай бэлэгнийхээ медальтай адууг зүслэх гэж хадаг самбай болохоход Н.Лутбаяр “Та надад хурдан хурц адуу өгөх гэж байх шиг байна. Гэхдээ би танай адуунд байгаа шарга унагыг чинь авмаар байна” гэлээ. Бадарч гуай “За яахав, чи өөрөө мэд дээ” гээд хүслийг нь ёсоор болгож, шарга унагыг бэлгэнд өгчээ. Ийнхүү 2007 оноос “Луу”-гийн шарга гэх дөрвөн хөл тэгш, доогуураа тавиун, цуцаагүй давхидаг шүдлэн үрээ “Талын хүлэгч, гал уяан дээр уягдаж эхэлсэн билээ. шүдлэндээ гурван наадам есөд давхиж, өнгөрсөн жил Алтан овооны хязаалангийн уралдаанд зургаад хурдалсан билээ.
“Луу”-гийн шарга өнгөрсөн өвөл, хавар цариг сайтай орж, аятайхан хөнгөрчихсөн байлаа. Энэ жилээс “Дүнжингаравын хурд”-д соёолон морь уралдах болж, Н.Лутбаяр уяч шарга соёолонгоо уралдуулах санаатай байтал Монгол Улсын Тод манлай уяач Ц.Дуламсүрэн “Энэ удаад өнжих нь зөв биз дээ” гэж хэлчихээд яваад өгчээ. “Өнжинө биз дээ” гэсэн энэ үгэнд Н.Лутбаяр дотроо баахан дургүй байсан ч “Тод манлай уяач нэгийг бодсон байлгүй дээ” гэсээр өөрийгөө тайвшруулаад өнгөрчээ.
Бага сунгаанаас эхлээд “Луу”-гийн шарга хурдан байгаа нь илт мэдэгдэж байлаа. Хэдэн ч морь байсан араас нь нэхэж гүйцээд 200-гаад метр газар тасарч түрүүлээд байв. Хөлийн хурдаар айхтаргүй ч үзүүр дээрээ суултгүй, тамир сайтай байлаа.
Улсын наадмын соёолон эргэлээ. “Зоос” гал уяаны Д.Батбаярын “Зоос” бор соёолон хол тасарч гарлаа. Тав орчим километр явсны дараа “Луу”-гийн шарга цээжний хэдэн соёолонтой ирж нийлэв. Цагаан хөтөл даваад унаач хүү П.Энхтөр шарга соёолонгоо шахаж, “Зоос” бор, Б.Цэндбаатарын “Тугал” ухаа хоёртай нийлүүлэв. Дорнодын Б.Цэндбаатарын “Тугал” ухаа өнгөрсөн жилийн Улсын наадамд түрүүлж, Д.Батбаярын “Зоос” бор аман хүзүүнд давхисан цуутай хурднууд юм. Энэ гурван соёолон хоорондоо “уралцаж”, бас бие биенээ ирлэж уралдаар арын морьдоосоо хол тасарсан байлаа.
Соёолон морины тоосонд орж хийморь лундаагаа сэргээх гэсэн наадамчин олон Хүй долоон худагт багширч харагдана. Барианд “Зоос” бор түрүүлж, Б.Цэндбаатарын “Тугал” ухаа аман хүзүүнд, “Луу”-гийн шарга айргийн гуравт хурдлав. “Талын хүлэгч” гал төрийнхөө наадамд одтой сайхан наадлаа.
Хатагин Намсрайн Лутбаяр олон уран бүтээл туурвиснаас хөгжмийн зохиолч М.Хатанбаатартай хамтарч бүтээсэн “Дуунд мөнхөрсөн цуутай хүлгүүд” хэмээх 12 морины дуутай СD гаргажээ.
Уяж хурдлуулсан эзэн нь Эрдэнэцагаан сумын уугуул “Талын хүлэгч” уяаны уяач, сэтгүүлч, яруу найрагч хатагин Намсрайн Лутбаяр гэх уран бүтээлч хүн. Намсрайн Лутбат гэхээсээ илүүтэй “Завхан гол”-ын Лутбаяр гэдэг. Хориод жилийн өмнө Завхан аймгийн “Туяа” сонины эрхлэгчээр ажиллаж байхдаа “Завхан гол” дууныхаа шүлгийг бичиж, олны хүртээл болгосон нэгэн. “Завхан гол” дуу түмэнд түгж, ялангуяа Завханчуудын сүлд дуу мэт болж алдаршсан билээ. бүтээсэн уран бүтээлээрээ овоглох нь уран бүтээлч хүн болгонд олдоод байдаггүй хувь заяа. Тэгвэл хатагин Намсрайн Лутбаярт энэ хувь заяа олджээ.
“Хөлчүү зэрэглээ сандаалса
Хөлөрсөн манхныг сэрүүцүүлсэн
Хатан тунгалан Завхан гол
Халхын нутгаар орооно
Ээ Завхан гол
Элсний нүүдэл шиг чимээгүй
Ай Завхан гол
Анир үргээж адуу тургилна”
Н.Лутбаяр уяач өөрийн төрсөн нутаг Эрдэнэцагаан сумандаа уран бүтээлийн тоглолт хийж яваад нутгийн айл Л.Бадарч гуайнд аяны дөрөө мултлахад “Уран бүтээлээрээ нутгийн нэр гаргаж яваа хүү. Дүүдээ медальтай адуу бэлэг болгож өгнө” гэжээ.
Хоол цай болох хооронд аяны дөрөө ханьссан хүмүүс Л.Бадарч гуайн адууг үзэж сонирхов. Энэ айлын унаган адуунаас хэд хэдэн морьд улс, бүсийн олон наадамд дээгүүр сайн давхисан юм. Н.Лутбаяртай цуг аяны дөрөө харшуулж явсан Дундговь аймгийн Дэлгэрцогт сумын харьяат, аймгийн арслан Л.Цэмбэл гуай Н.Лутбаярыг дуудаж, “Чи энэ шарга унагыг авъя гэж цаад хүндээ хэл” гэжээ. Гэрт орцгоож адуу малын тухай яриа өрнөж, Л.Бадарч гуай бэлэгнийхээ медальтай адууг зүслэх гэж хадаг самбай болохоход Н.Лутбаяр “Та надад хурдан хурц адуу өгөх гэж байх шиг байна. Гэхдээ би танай адуунд байгаа шарга унагыг чинь авмаар байна” гэлээ. Бадарч гуай “За яахав, чи өөрөө мэд дээ” гээд хүслийг нь ёсоор болгож, шарга унагыг бэлгэнд өгчээ. Ийнхүү 2007 оноос “Луу”-гийн шарга гэх дөрвөн хөл тэгш, доогуураа тавиун, цуцаагүй давхидаг шүдлэн үрээ “Талын хүлэгч, гал уяан дээр уягдаж эхэлсэн билээ. шүдлэндээ гурван наадам есөд давхиж, өнгөрсөн жил Алтан овооны хязаалангийн уралдаанд зургаад хурдалсан билээ.
“Луу”-гийн шарга өнгөрсөн өвөл, хавар цариг сайтай орж, аятайхан хөнгөрчихсөн байлаа. Энэ жилээс “Дүнжингаравын хурд”-д соёолон морь уралдах болж, Н.Лутбаяр уяч шарга соёолонгоо уралдуулах санаатай байтал Монгол Улсын Тод манлай уяач Ц.Дуламсүрэн “Энэ удаад өнжих нь зөв биз дээ” гэж хэлчихээд яваад өгчээ. “Өнжинө биз дээ” гэсэн энэ үгэнд Н.Лутбаяр дотроо баахан дургүй байсан ч “Тод манлай уяач нэгийг бодсон байлгүй дээ” гэсээр өөрийгөө тайвшруулаад өнгөрчээ.
Бага сунгаанаас эхлээд “Луу”-гийн шарга хурдан байгаа нь илт мэдэгдэж байлаа. Хэдэн ч морь байсан араас нь нэхэж гүйцээд 200-гаад метр газар тасарч түрүүлээд байв. Хөлийн хурдаар айхтаргүй ч үзүүр дээрээ суултгүй, тамир сайтай байлаа.
Улсын наадмын соёолон эргэлээ. “Зоос” гал уяаны Д.Батбаярын “Зоос” бор соёолон хол тасарч гарлаа. Тав орчим километр явсны дараа “Луу”-гийн шарга цээжний хэдэн соёолонтой ирж нийлэв. Цагаан хөтөл даваад унаач хүү П.Энхтөр шарга соёолонгоо шахаж, “Зоос” бор, Б.Цэндбаатарын “Тугал” ухаа хоёртай нийлүүлэв. Дорнодын Б.Цэндбаатарын “Тугал” ухаа өнгөрсөн жилийн Улсын наадамд түрүүлж, Д.Батбаярын “Зоос” бор аман хүзүүнд давхисан цуутай хурднууд юм. Энэ гурван соёолон хоорондоо “уралцаж”, бас бие биенээ ирлэж уралдаар арын морьдоосоо хол тасарсан байлаа.
Соёолон морины тоосонд орж хийморь лундаагаа сэргээх гэсэн наадамчин олон Хүй долоон худагт багширч харагдана. Барианд “Зоос” бор түрүүлж, Б.Цэндбаатарын “Тугал” ухаа аман хүзүүнд, “Луу”-гийн шарга айргийн гуравт хурдлав. “Талын хүлэгч” гал төрийнхөө наадамд одтой сайхан наадлаа.
Хатагин Намсрайн Лутбаяр олон уран бүтээл туурвиснаас хөгжмийн зохиолч М.Хатанбаатартай хамтарч бүтээсэн “Дуунд мөнхөрсөн цуутай хүлгүүд” хэмээх 12 морины дуутай СD гаргажээ.
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Өчигдөр, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Лхагва, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна