Жүчээ

Жүчээний шаардлага ♦ Жүчээний төсөл ♦ Сургалт ♦ Жүчээний адууг арчлах ♦ Адууны хомоол цэвэрлэх
 
Дээд зэрэглэлийн уналгын морины жүчээг Германд маш өндөр шаардлагаар сайн загвартай хийдэг. Жишээ нь «FN  gepufter»-ийн жүчээ болон Германы «LAG-geprufter»-ний жүчээг хэрэглэгчид ихээр сайшаадаг. Ийм жүчээг ашиглах заавар дагалдах баримт бичигт тусгагдана. Адууны жүчээг цэвэр, нягт нямбай байлгах ёстой. Жүчээнд байгаа адуу маш сайн ажиглалт, халамжийн дор амьдардаг.
ЖҮЧЭЭНИЙ  ШАЛГУУР ҮЗҮҮЛЭЛТ
Морины жүчээний  чанарын талаар дүгнэлт хийхийн тулл шалгуурыг бичсэн жагсаалт гаргаж түүнийгээ сайтар судлах хэрэгтэй. Морины жүчээг гаднаас харахад хараа булаахааргүй боловч анхны сэтгэгдэл хуурмаг байх тохиолдол бий. Өндөр үнэтэй жүчээ морийг сайн сургахын баталгаа болж чадахгүй. Заримдаа энгийн хямд жүчээ хожим нь ашиглахал хамгийн сайн чанартай байдаг. Хамгийн гол нь жүчээнд эрүүл саруул уур амьсгалтай байх нь чухал. Жүчээнд цэвэр, амар тайван орчин бүрдүүлж, морь эргэцэж тойрсон, унгалдаж янцгаасан байдал гаргуулж болохгүй. Адууны хомоол баасыг хэрхэн цэвэрлэж зайлуулж байгаа I жүчээний чанарыг хянахын годорхой шалгуур болно. Сайн ажиллагаатай жүчээнд адууны баасыг байнга нэг газар хурааж цэвэрлэдэг.
1дууны жүчээний байдлыг  тогтмол нарийн хянаж байх ёстой. Морьдыг үүлдэрт нь тохируулан тогтмол тэжээх ба аль ч морийг хайхралгүй орхих буюу хэтрүүлэн тэжээж болохгүй. Задгай хаягдсан шуудай, бохир хувин сав, үнэр орсон тэжээл зэрэг нь муу ажиллаж байгаагийн шинж. Арьс ширэн хэрэглэлийг хатуурч, нугарахаас сэргийлэн тогтмол цэвэрлэнэ. Суранд бэхлэгдсэн дөрөөг шалгаж цэвэрлэх ёстой. Эмээлийн гөлөм, тохом цэвэрхэн байгааг хянана.
ЭГНЭЭ ЗОГСООЛТОЙ УЛАМЖЛАЛТ ЖҮЧЭЭ
Уламжлалт жүчээ дундуураа гудамтай өөд өөдөөсөө харсан хоёр эгнээ зогсоолтой байдаг. Морьдыг зогсоолд байрлуулахдаа дураар хуваарилах бус сүрэг дэх байр суурийг харгалзвал зохино. Жүчээний хаалга, цонхоор хангалттай агаар нэвтэрч байх ёстой ба үгүй бол ийм жүчээний агаар бохирдсоноос амьсгалын замын өвчин үүсч болзошгүй. Цэвэр агаартай саруулхан орчин бүрдүүлэхийн тулд морины зогсоол бүрт цонх гаргаж, дээвэрт салхивч хийвэл зохимжтой.
Жүчээ
Энгийн амгайтай хазаарыг ялгагдахаар өлгөнө. Эмнэлгийн анхны тусламжтай хайрцагийг авахад бэлэн байрлуулсныг шалгана. Түүнчлэн дарханы багажтай хайрцаг жүчээнд байх боловч тахлах ажлыг мэргэжлийн хүнээр хийлгэвэл зохистой. Тахны байдал ямар байгаагаар хэдий хугацаанд морьдоо тахлахыг товлоно. Ойролцоох бэлчээрийн хөрсний байдлаас үүнийг нарийн мэдэж болно. Жүчээ маш цэвэрхэн, сайн агааржуулалттай байх ёстой. Бохир нимгэн дэвсгэр, хөлөрсөн морь, эргэлдсэн ялаа шумуул, хэврэг хаалга цонх, тарааж хаясан багаж хэрэгсэл зэрэг нь жүчээний аж ахуйг муу эрхэлж байгааг харуулна.
МОРЬ УНАЖ СУРАХ
 
Морь унаж сурахад ул суурьтай хандаж, анхан шатны дадал зуршлыг эзэмших хэрэгтэй. Сайн багш ямар ч морийг зөв унаж, лекцээр өгсөн мэдлэгээ амьдралд харуулж чаддаг байна. Тэрээр мэдлэгээс гадна хошин шогийн мэдрэмжтэй байх нь сурагчдын хүндэтгэлийг хүлээдэг ба хүнийг анхааралтай сонсож чаддаг байвал сайн. Морин сургуулийн сурагч нь өөрөө морь унаж сурахад юу саад болж байгааг ойлгож, тусламж хүснэ. Хичээлийг тодорхой зорилготой явуулж үр дүнд хүрэх ёстой. Сургалтын морь хичээлийн зорилгод нийцэхүйц хэлбэр хэмжээтэй ба сайн сурсан морь байна. Тэдгээр нь дуулгавартай номхон, бие галбир сайтай, сурагч биеэ барихгүйгээр унах боломжтой байвал зүгээр. Сургалтад цочроо ихтэй, сайн сургаагүй морь болон давжаа морийг ашиглаж болохгүй. Дууулгавартай, тушаал дохиог зөв биелүүлдэг морь сургалтанд тохиромжтой. Сургалтын морины эмээл тоноглол сайн таарсан, цэвэрлэж өнгөлсөн байвал зохино. Сайн ажиллагаатай морин сургууль номхон морьд, найдвартай тоноглол, мэргэжлийн түвшинд боловсруулсан хөтөлбөр, талбайн дадлага хийх тайван, эмх цэгцтэй нөхцөлөөр хангагдсан байдаг. Таваас дээш шинэ сурагчтай бүлэг болон харайлтад суралцаж хүмүүст хэд хэдэн багш хичээл заавал зохино.
ЖҮЧЭЭНИЙ ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ
Морьд жүчээнд өдөр шөнөгүй байдаг учраас дараахь нөхцөлийг хагасан байх ёстой:
-Жүчээний зогсоолууд нь уужим саруул байх шаардлагатай, морь тайван орчинд хэвтэж, чөлөөтэй хөдлөх ёстой.
-Жүчээ нь том цонхтой байх ба түүгээр өдрийн гэгээ нэвт ордог байх.
-Жүчээний адууны дутагдал болох алхахдаа толгойгоо хаялах болон хий хазлах зэргээс зайлсхийхийн тулд адууг өдөрт хэд хэдэн удаа тэжээх буюу өмнө нь байнга өвс тавих хэрэгтэй.
-Бүх морьдыг өдөрт нэг цагаас багагүй хугацаанд уналгүйгээр салхинд гаргаж алхуулах.
-Морьдод байнга цэвэр ус өгч байх
-Морины жүчээг нэвт салхилуулж байх/ гэхдээ хүйтэн агаар нь моринд муугаар нөлөөлөхгүй
гэдэг нь буруу оилголт/
-Дэвсгэр нь зөөлөн, цэвэр байвал морь дуртайяа хэвтэж амарна. Энэ нь түүнийг байнга засаж, шинэчилж байх хэрэгтэй гэсэн үг юм.
ДЭВСГЭР
Морь жүчээнээсээ гарах үед дэвсгэрийг заавал сольж байх хэрэгтэй байдаг. Резинэн сулжмэл дэвсгэрийг цэвэрлэхэд амархан, шалнаас салгаж авахад хялбар байдаг. Ийм дэвсгэртэй үед шээс нь доошоо нэвт гоождог ба нимгэн сүрэл давхарлан тавьж илүү эвтэйхэн болгоно. Ийм сүлжмэдийг байнга цэвэрлэж ариутгадаг.
-Сүрэл нь уламжлалт дэвсгэр юм. Гэхдээ сүрэл нь хөгцөрч норсон, заримдаа химийн бодисын үлдэгдэл үлдсэн байдаг. Заримдаа сүрэлний хатгалтаас болж адуу тайван хэвтэж чаддаггүй.
-Овъёосон дэвсгэр нь чийгийг сайн шингээж чаддаг. -Хэрчсэн овъёсыг шахаж жижиглээд жүчээний шалан дээр дэвсэж болно. Ийм дэвсгэрийн үнэрээр адуу идэж чаддаггүй.
-Цаасан дэвсгэр нь чийгийг сайн шингээдэг, тоос татдаггүй. Дэвсгэрт чийг сайн шингээхийн тулд зузаан үеээр дэвсэнэ. Гэхдээ ийм дэвсгэрийг арчилж цэвэрлэхэд бэрхшээлтэй.
-Модны жижиг зоргодсоор дэвсгэр хийвэл чийгийг сайн шингээдэг. Нимгэн зоргодос үртэсээр хийсэн дэвсгэр өртөг өндөртэй. Одсны ургамалаар хийсэн адууны дэвсгэр шинээр гарсан боловч эдэлгээ аль хэр даах нь одоохондоо тодорхойгүй байна.
 ЦЭВЭРЛЭГЭЭ
Цэвэрлэгээний   багажийг дэвсгэрийн   төрөл,   өдөр бүрэн цэвэрлэгээ хийх ардлагаас   хамааран ангилдаг.
Тэрэг: Ихэнх морины жүчээнд хоёр дугуйтай том боловч хөнгөн тэрэг хэрэглэдэг. Жижиг жүчээнд бол нэг дугуйтай тэрэг байхад хангалттай ба том баглаа боодолтой сүрэл, өвсийг хоёр дугуйтай өргөн ::ээр зөөдөг.
Өвсний сэрээ: Дөрвөн шүдтэй сэрээгээр чийгтэй дэвсгэрийг цэвэрлэнэ.  Мөн өвс болон дэвсгэр   цэвэрлэдэг  хоёр шүдтэй тармуур байдаг. Урт  нарийн шүдтэй тармуур: үүгээр дэвсгэр дээрх зөөлөрсөн хомоолыг цэвэрлэдэг. Хүрз:  Дэвсгэрийн  нойтон үртэсийг цэвэрлэхэд хөнгөн цагаанаар  хийсэн том хүрз ашиглана.
Шүүр: хомоолыг цэвэрлэсний дараа жүчээний коридор болон зогсоолын  шалан дээрхийг шүүрдэж авна. Зогсоолын шалыг цэвэрлэхийн өмнө тэндээс морь болон ус, тэжээлийн хоосон савыг гаргаж тавина. Сүлжмэл дэвсгэр овъёосыг давхарлан ашиглаж байгаа бол дэвсгэрийн чийгтэй хэсгийг цэвэрлээд дээр нь овъосоо тарааж давхарлана. Сэрээгээр ажиллахдаа болгоомж-той байхгүй бол сүлжмэл дэвсгэрийг хатгаж гэмтээж болзошгүй. Цэвэрлэсэн дэвсгэр хуурай, дулаан байдаг боловч түүнийг өдөрт хоёроос доошгүй удаа цэвэрлэж байх нь зүйтэй. Зургаагаас найман долоо хоног бүр дэвсгэрийг сольж, морины зогсоолыг угааж ариутгана. Шүүрдэж цэвэрлэсэн шалан дээр дэвсгэрийг өдөр бүр сольж байвал эрүүл ахуйн хамгийн тохиромжтой. Үүний тулд овъёос буюу үртэс ашиглана. Цэвэр үлдсэн хэсгийг хажуу тийш овоолоод, нойтныг нь зайлуулж гаргана. Дараа нь хуурай овъёос нэмж шалан дээгүүр тараана.