Улсын мэргэн С.Энхтунгалаг: Үндэсний сурыг айлын шоовдор хүүхэд шиг үздэгт гомдолтой явдаг
Монголчууд эрийн гурван наадам гэж ярих дуртай атлаа “Сур харваа”-г хэзээний л айлын шоовдор хүүхэд адил үзэж байдаг. Сурчид энэ тал дээр гомдол тээн ярьдаг боловч тэр бүр хүмүүс анхаарч, санаа тавиад байдаггүй нь харамсалтай. Өөрсдийг нь гэх хүнгүй шахам байхад бор зүрх, сэтгэл оюунаа зориулан сур харвааг хөгжүүлэхээр зүтгэсэн. Эдгээр хүмүүст талархал илэрхийлж, олон түмэнд яриаг нь хүргэхээс өөрөөр дэм болж чадахгүй нь. Тэдэн дунд ар гэрээ орхин сурынхаа төлөө нойр хоолоо умартан яваа эмэгтэй хүн хүртэл олон байдаг гэж бодохоор халширмаар. Хэзээ л Монголын сур харваа хөгжиж, Эрийн гурван наадам гэж ам бардам хэлэх үе ирэх бол доо. Гадаа гандаж, хүйтэнд хөрч байдаг сур харваачтай цөөн хэдэн хоромд уулзаж ярилцлаа.
-Таны хувьд бусад харваачдын нэгэн адилаар удам дагаж энэ спортод уруу татагдсан уу?
-Үгүй дээ. Сур харваа бол ямар ч хүнийг өөрийн эрхгүй уруу татчихдаг сайхан спорт байгаа юм. Манайхны хувьд анх би өөрөө харвааг сонирхож, харин ч гэрийнхнээ уруу татсан. Одоо манай гэр бүлийнхэн бүгдээрээ харвадаг. Нөхөр маань нэлээд хожуу орсон гэхэд их сайн харвадаг юм. Би 1982 оны хавар “Үндэсний сурын холбоо”-ны нээлтийн тэмцээнд анх удаа харваснаар эргэлт буцалтгүй суртай амьдралаа холбосон гэх үү дээ. Тасралтгүй таван жил харваж байгаад, 1986 онд улс хувьсгалын 65 жилийн ойгоор түрүүлж, “Улсын мэргэн, спортын мастер” гэсэн цол хүртэж их баярласан даа. Эмэгтэй хүн болсон хойно амьдралын эрхээр гурван хүүхэд гаргаж долоон жил завсарлаж 1993 онд спортдоо эргэж ирсэн. Түүнээс хойш тасралтгүй арваад жил, нум татаж эхэлсэнтэйгээ 20-иод жил харваж байх шив.
Эмэгтэй хүн энэ том нумыг агсаад зогсож байхад айлд бахархмаар байдаг. Харин та нөхдөд шантрах үе байдаг уу?
- Анх улс хувьсгалын ойг тэмдэглэж эхлэх үед эмэгтэй хүн харвадаггүй байсан боловч хожим 1950-аад оны үеэс харвах болсон. Хурд, хүч шаарддаг болохоор эмэгтэй хүнд үнэхээр хүнд спорт. Хэцүү үе алийг тэр гэхэв. Залуу байхад ч яахав өвөл ямар ч бэлтгэл хийлгүйгээр хавар нумаа татаж чаддаг байсан бол сүүлийн хэдэн жил өвөл хүчний бэлтгэл хийхгүй л бол хавар шууд очоод татна гэсэн ойлголт байхгүй болсон. Нэг удаа нум татлаа гэхэд 70 кг зүйл өргөсөнтэй адил хэмжээний хүч хүнээс гардаг. Гэхдээ нум болгон адилгүй л дээ. Хатуу зөөлөн гэж ангилдаг. Үүнээс өөрийнхөө чадал, чацдаа тохируулж авах хэрэгтэй.
Харин таны хувьд..?
Би хатуу нумаар харвадаг. Хатуу нум, зөөлөн нумыг бодвол онч сайн эвтэйхэн байдаг болохоор хүмүүс ихэвчлэн хатуу нумаар харвадаг гэж хэлж болно.
Ингээд бодохоор их л булчинлаг болдог байх даа?
Гарын булчин хөгжиж, хүч орохоос гадна эв дүй их чухал байдаг. Сурчид дундаа би харьцангуй туранхайд орно шүү дээ. Тэгэхэд л нум татсаар байгаад нэлээн бяр сууснаа хүн ерөөсөө мэддэггүй юм билээ. Ямар сайндаа л наадмын үеэр нэг залуу миний нумыг татах гээд дийлээгүй. Олон жил харвасан хүний эрхий хуруу бусад хуруунаасаа бүдүүн болчихсон байдаг. Өөрөөр хэлбэл эрхий хуруу, гар шуундаа хүч чадал нь хуримтлагддаг гэж ойлгож болно. Спортын эмэгтэй хүнийг эв хавгүй бүдүүн гэж боддог юм шиг байгаа юм. Яг үнэндээ бөхийнхнөөс бусад нь гайгүй ш дээ. Гэхдээ зун байнга нарны өөдөөс хараад зогсчихдог болохоор наадмаар шүд нь гялалзаад байдаг юм. Энэ нь л жаахан хэцүү.
Ихэнх цагаа сурын талбайд өнгөрөөдөг болохоор гэрийн эзэгтэйн үндсэн ажил хоцрогдоно биз?
Тийм тал ч бий л дээ. Таван сараас есөн сар хүртэл тасралтгүй бэлтгэл сургуулилттай байдаг болохоор ар гэрийн амьдрал хэцүүднэ шүү. үнэнийг хэлэхэд хүүхэд гаргаж, өөрийн гэсэн амьдралтай болоод ирэхээр энэ спортоор хичээллэх боломжгүй болдог. Яг энэ л шалтгаанаар олон сайн тамирчид спортоо орхиж байна. Харин би их азтай.хадмууд маань намайг их ойлгож дэмждэг учраас тэмцээний үеэр хүүхдүүдийг маань асарч өгдөг. Тэднийхээ буянаар дуртай спортоо хаялгүй өнөөдрийг хүртэл явж байна даа.
-Эрийн гурван наадмаас сурын харваанд арай өөр ханддагийг уулзсан харваач болгон хэлдэг. Та энэ талаар ямар бодолтой явдаг вэ?
-Яахав дээ, сэтгэл зүрхнээсээ л энэ бүхний төлөө тэмцэж байгаа учраас хэзээ нэгэн цагт үр дүн нь гарч ирэх байх гэж боддог. Төр засаг дэмждэггүй энэ тэр гэдэг зүйл тогтмол л ярилцдаг асуудал шүү дээ. Үнэндээ үндэсний сурыг айлын шоовдор хүүхэд шиг үздэгт нь гомдож явдаг. Улсын баяр наадмын бай шагнал хүртэл харилцан адилгүй. Энэ байдалд харваачид сэтгэл дундуур явдаг.
А.Энхжил
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна