Сумын Алдарт уяач Б.Батсүх:Уяа сойлго нь таарсан морины нүд тунгалаг болдог
-Та сайхан өвөлжиж байна уу? Өөрийгөө бидэнд танилцуулаач?
-Сайхаан, та бүхэн сайхан өвөлжиж байна уу? Миний алдар Багандайн Батсүх. 70 гарч яваа би 1966 оноос хойш л адууны сүүл боож байгаа хүн. 1959 онд Баянгол сум байгуулагдаж дараа жил нь анхныхаа наадмыг хийсэн. Энэ наадамд түрүүлсэн Багандайн зээрд морийг би уяж уралдуулж явлаа. Ёстой өнөө галзуу барын аманд гараа хийхээс буцахгүй явлаа даа. Тэгэхэд би 20 настай цэрэгт явах гэж байсан юм. Түүнээс хойш гэхэд дөч гаруй бил болж байгаа биз. Өвөрхангай аймгийн 60 жилээр зээрд морио хөтлөөд урилгаар оролцлоо. Хэдийгээр миний морь түрүүлсэн ч харамсалтай нь будлиан гарч Баян-Өндөрийн Дашзэвэгийн хүрэн морийг түрүүлсэн болгочихдог байгаа. Харин миний моринд аман хүзүүний бай шагнал өгөхөөр нь шар хөдлөөд авсангүй. Тэрнээс хойш 1979 онд даагаа нэхмээр санагдаад нөгөө зээрдтэйгээ аймгийн наадамд очиж уралдтал айргийн дөрвөөр ирсэн. Энэ наадамд манай сумын Дэвшлийн халиун гэдэг даага түрүүлсэн юмдаг. Зээрд бид хоёр ч иймэрхүү л түүхтэй дээ. Миний зээрд сум орон нутгийн том жижиг наадмуудад 17 удаа түрүүлсэн сайхан амьтан байгаа юм.
-Хэзээ сумын Алдарт болж байв даа?
-1992 онд сумын Алдарт болсон. Би ч?нь сумынхаа анхны морины цолтонгуудын нэг нь байгаа юм. Энэ үед надтай хамт Жанчивын Дашдорж гэж хүн бас сумын Алдарт уяач болж байлаа.
- Дөч гаруй жил гэдэг урт хугацаа. Уншигч залуу уяачдад маань өөрийн уяаны ?рдмээс ярьж өгөөч?
-Одоо ч цаг үеэ дагаад юм өөрчлөгдөж байна. Өнөө бидний үеийн байгалийн ногоогоор уядаг өнгөрсөн бололтойдог шүү. Залуусыг харж байхад тэжээлээр уядаг болж. Тэгэхээр тэжээлийн морьдын уяа сойлгын талаар мэдэх юм хомс л болоод байна шүү. Бид бол мориноос шавар, тосон, усан, сувдан гэсэн дөрвөн хөлсийг гаргана. За тэгээд 5-р сарын эцэс, 6 сарын эхээр л уяна. Шинэ өвс ногоо идсэн адуу үсээ хаяж гөлөлзөөд ирэхээр нь морио уяна даа. Гурваас дөрөв хоног уяад, биеийг нь сайхан живхрүүлчихээд унаад зөөлөн шогшуулахад хөлрөөд жигтэйхэн нойтон болоод ирнэ. Тэр нь бол шавар хөлс болж таарч байгаа юм. Шавар хөлсийг нь сайтар хусч авна. Танихад ч амархан их наалдана. Дараагаар нь ойр зуур 5-15 км яваад ирэхээр хөлс нь аяндаа шингэрээд шавар байхгүй болно. Хоёроос гурван удаа шавар хөлс авсны дараагаар тосон хөлс нь гарна. Тосон хөлсийг хусаад авахаар хусууран дээр жаахан гулгасхийгээд тогтдог. Энэ нь 3-4 удаа гарсны дараагаар жаахан шорвогдуу усан хөлс гардаг юм. Сүүлд нь сувдан хөлс гарна даа. Хөлс хоорондын зай, уяа нь эзэн хүнтэй шууд холбоотой. Юу идүүлэх үү, яаж сайхан амраах вэ гээд л морины уяа их эмзэг шүү дээ. Хэн дуртайд нь уяж буй морио үзүүлэхгүй. За тэгээд олон зүйлийг сайтар ажиглах хэрэгтэй болдог юм. Уяа сойлго нь таарсан морины нүд их тунгалаг болсон байдаг. Ерөнхийдөө сувдан хөлс гарна гэдэг нь морины уяа гүйцсэний шинж юм.
-Одоо хүүхдүүд тань аавын эрдмийг өвлөн морь уяж байгаа байх даа?
-Би долоон хүүтэй. Би чинь морь уяна, бас барилдана. Сумын начин цолтой хүн шүү дээ. Хүүхдүүдэд маань аавынх нь бөхийн талын юм өвлөгдсөн гэж болно. Миний хоёр хүү сумын заан, нэг хүү аймгийн арслан цолтой. Морь уяад, хажуугаар нь барилдахаар бас хоёрдоод байдаг юм шиг байна, янз нь. Тэгээд аймгийн арслан хүү маань барилдахаа больж морио хөөсөн.
-Уяачдад маань үнэтэй зөвлөгөө өгсөнд танд баярлалаа. Нийт уншигчдынхаа өмнөөс эрүүл энх аз жаргал сайн, сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе.
-Танай хамт олон талархлаа. Сэтгүүлийн хуудсаар дамжуулан нутаг орныхондоо хамгийн сайн сайхан бүхнийг хүсье.
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Өчигдөр, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Өчигдөр, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна