Н.Санжаадорж :Хурдан адуу гэдэг өр зүрхний амьтан шүү, хичээгээрэй уяачид аа!


Хэнтий аймгийн Дэлгэрхаан суманд 1960-аад онд Тайжийн Жамбын Жигжид гэж нутаг орныхондоо хүндлэгдсэн, ажилсаг, ухаалаг зөв яриатай эр байж. Ер нь тайжийнханд хүүхэд байхаас нь л гэрийн хүмүүжлийг олгохдоо анхаардаг байсан болохоор удам угсаагаа хадгалж, нэр хүндээ өндөрт өргөж явах гэсэн төрөлхийн ёс суртахуун аль ч үед үйлчилсээр ирсэн учиртай аж.
Тайж угсаатай Жигжид хэлмэгдэн орон шоронд орж яваад 40 гаруй насандаа нутагтаа эргэн ирж дээ. Ирсэн жилээсээ эхлэн хоёр өвөл отрын адуу авч гараад 2 азарга адуутай болсон байдаг. Угаасаа ажилсаг,итгэл найдвартай эр гэдгийг нутгийнхан мэдэх учраас Жигжидэд адуугаа өгцгөөн Малхын талд өвөлжүүлээд, хавар ирэхэд нь адуугаа бүрэн бүтэн хүлээж аваад шанд нь нэг бага адуу өгдөг тогтсон ханштай болжээ. Уяач Настын Ойдов 2 жил адуугаа өгөөд эндэж дутаагаагүй ирсэнд талархаж, 1948 онд Хэнтий аймгийн 25 жилийн ойгоор түрүүлсэн хонгор халзан азарганыхаа хул даагаар шагнажээ. Хул даага сумандаа дааганаасаа эхлэн хавчиг долоо хүртлээ түрүүлсэн гэдэг. Тайжийн Жигжид Хул азаргаа сумын наадамд соёолон түрүүлгээд буцахдаа уяагаараа Сүжийн худагт морьдоо услаад цаашаа гарцгааж гэнэ. Тэдэнтэй хамт Боржигины уяач Шулуун Жамба гэж дохигор шар өвгөн явж гэнэ. Түүнийг Дэлгэрхааны баруун талынхан ихэд шүтдэг ажээ. Өвгөн түрүүлж явж байснаа мөрөн дээгүүрээ эргэн хараад “Жигжээд” гээд дуудахад Жигжид араас нь чүү чүү гэсээр давхиж дэргэд нь очтол өвгөн:
- За хө, хурдан адуу гэдэг чам шиг эмийн цаас шиг сэтгэлтэй эрийг байтугай энэ хойд Баян Улаанхайрхан шиг эрийг ч эвдэх явдал гардаг юм шүү дээ… гэж гэнэ.
-Аа за… гээд цааш ярихыг нь сонсох гэтэл өрөөсөн гартаа жолоогоо, нөгөө гартаа эрхээ барин мааниа уншаад дахин дуугаралгүй жишүү харсаар яваад өгчээ. Дээр үед эмийг муутуу цаасаар боодог байж. Муутуу цаас гэдэг нь одоогийн нойлийн цаастай адил эд. Тиймээс Жигжид “нутгийн өвгөн намайг хөнгөн, зөөлөн сэтгэлтэй хүн даруухан явж байгаарай гэж захиж байна даа” гэж ойлгожээ. Түүнээс хойш хул азарга сумандаа хавчиг түрүүлээд, долоотой өнжөөд, шинэ найман настай Долоодын буланд уягдаад, давхил хурдан гэж жигтэйхэн байж. Жигжид наадмын урд орой Дэлгэрхаан сумынхаа баруун дэгт дээр бууж, хул азаргаа авч хоноод, өглөө нь уяан дээр авч иржээ. Адуугаа харж зогстол “урьд өмнө олон түрүүлснийг нь ч бодсон, гэдэс, өнгө зүс сайхан байгааг нь ч харсан өнөөдөр миний хул азаргатай уралдах адуу байхгүй дээ, түрүүлэх нь ч гарцаагүй боллоо” гэж бодогдоод болдоггүй гэнэ. Ингээд азаргаа мордуулчихаад “Цагаан овооны гэзэгт” Зоригтын хошууны ноёны хөтөч явсан гэх Сономдагва, Дангийн Хоохой гэх мэт өвгөчүүл тойрон суугаад хэний ямар азарга ирэхийг тааварлан ярьцгааж сууна гэнэ. Тэд бие биенээ эхний таван азаргыг тоол гэцгээгээд л хуруу даран тоолцгоож байгааг ажиглан сууж байтал дуртай дургүй Жигжидийн хул азаргыг тавд тооллоо гэнэ. Жигжид жаахан дургүй нь хүрч “эд муусайн чинь миний азаргыг хасах нь шив дээ“ гэж бодож сууж. Тэгтэл нэг өвгөн нь “Сономдагваа та түрүү азарганы зүс хэлээч” гэж гэнэ. Мань өвгөн жаахан хулмалзаж гаанс, толгойгоо тогшиж байснаа “ Даваанэрэнгийн Санжаагийн халзан азарга мөн айхтар ирэн дээрээ мордлоо шүү “ гэхэд тэрүүхэн доор нь сууж байсан Жигжид “хөгшин азарга ирлээд, ирлээд яадгийн” гээд хэлээд тавьчихаж. Хөгшин халзан азарга гэдэг нь “Мөнхтөрийн мөнгөн магнай” цолтой төрийн наадмын түрүү алдарт ажнай юм. Тэгтэл тэнд байсан өвгөчүүл хэн нь ч юу ч дуугарсангүй чимээгүй болчихов. Жигжид ч хэлсэнийхээ дараа ухаарч “ээ чааваас нутгийн өвгөний хэлдэг Баян-Улаанхайрхан шиг эрийг ч эвдэнэ гэдэг нь энэ боллоо” гэж санан эвээ олж ядаж байтал ашгүй тоос татаад морь гараад ирлээ. Хүмүүсийн анхаарал ч морь руу шилжин, дуран барин гүйлдэн, дурандацгаав. Тоосны үзүүрт хул азарга хөтлөөд нэлээд зайтай гараад ирж байхыг дурангаар харсан Жигжид “ингээд л түрүүлдэг дээ… “ гэж бодон зүрх нь дэлслэн, дурангаа ханцуйгаараа арчаад дахин дурандтал хөгшин халзан азарга хоёр гурван азарганаас тасран хул азарганы араас цагаан хөөс сахруулан нэлээд ширүүн ойртож байна гэнэ. Гэхдээ самбаа ч дэрлэхээргүй зайтай. Тэгж явсаар барианы наана элст хотгор өнгөрөөд барианы адаг уруу ойрттол хүмүүс хашгирч гуаглаж, алга ташин орилолдоход халзан азарга чихээ хулмайн хул азарганы буруу талаар ганцхан дайраад түрүүлчих нь тэр.
Хожим энэ тухай Жигжид “би ч бүтэл муутай хүн дээ. Нутгийн сайхан өвгөний үгийг бодсоор явсан хэрнээ л ам алдаж түрүүгээ хааж байсан юм. Хурдан адуу гэдэг ямар ч хүнийг эвдэж мэдэх, дуугаргаж чадах өр зүрхний амьтан шүү” гэж ухаарсан ажээ. Хичээгээрэй уяачид аа!
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
17 цагийн өмнө Хангайн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд эхни…
-
Даваа, 21:59 минут Аймгийн Алдарт уяач Д.Лхагвасүрэн: Нутгийн адууны …
-
Даваа, 19:19 минут Говийн бүсийн уралдаанд эхний аравт хурдалсан хяза…
-
Даваа, 13:13 минут Аймгийн Алдарт уяач Ү.Бямбажав: 1997 оны наадамд м…
-
Даваа, 12:29 минут Мөнхийн Данзанням сан байгуулагджээ
-
Даваа, 11:50 минут ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №110: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Д.МӨН…
-
3-р сарын 14 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.НАРАНБАЯР: Ухаан орохын адууны…
-
3-р сарын 10 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан соёолонгууд
-
3-р сарын 06 -нд Уяач Г.ЛХАГВА-ОЧИР: Сумын 90 жилийн ойн наадам хам…
-
3-р сарын 05 -нд Дундговь аймгаас 24 Алдарт уяач цолтон шинээр төрл…
-
3-р сарын 05 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №109 : АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Ө.ГА…
-
3-р сарын 04 -нд АХ-ын 100, 101 жилийн ойд 11-20-д хурдалсан дааган…
-
3-р сарын 02 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ё.Төгсмандах: 2012 он миний ам…
-
3-р сарын 02 -нд Луусынхан хоёр дахь удаагаа улсын шилдгээр шалгарч…
-
3-р сарын 02 -нд Зургаан Тод манлай, хоёр Манлай, 13 Алдарт уяач цо…
-
3-р сарын 01 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №108: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ М.ЦЭРЭН…
-
2023 оны 2-р сарын 18 -нд Хэн ямар цол хүртэх вэ?
-
2023 оны 2-р сарын 16 -нд Төрийн шагнал хүртжээ
-
2023 оны 2-р сарын 15 -нд “Алдартуудаа алдаршуулъя” арга хэмжээнээс...
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Сумын Алдарт уяач Н.БАЯРАА: Цэргээс халагдаж ирээд…
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ж.Лхагва: Хяргас сумын ойд ган…
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан их насны морьд
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Хэнтий аймгийн шинэхэн Алдартуудтай танилцана уу?
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №107: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Ц.ЭРД…
-
2023 оны 1-р сарын 30 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан шүдлэнг…
-
2023 оны 1-р сарын 30 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №106: НИЙСЛЭЛИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Б.…
-
2023 оны 1-р сарын 30 -нд УРАЛДААНЧ Ц.ПҮРЭВБААТАР: ҮНЭНДЭЭ ТҮРҮҮЛЧИХНЭ ГЭЖ Б…
-
2023 оны 1-р сарын 23 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
2023 оны 1-р сарын 20 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №105: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Г.ЭНХ…
-
2023 оны 1-р сарын 20 -нд УРАЛДААНЧ П.МЯГМАРСҮРЭН: ЗУРГААН ЖИЛ ХУРДАН МОРЬ У…
-
2023 оны 1-р сарын 12 -нд Төвийн бүсийн уралдааны нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 1-р сарын 12 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №104 :УЯАЧ Г.ДАВААДАЛАЙ
-
2023 оны 1-р сарын 05 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан хязаала…
-
2023 оны 1-р сарын 05 -нд ХУРДАН МОРЬ ЦОЛЛООЧ, МОРЬ ТАЙЛБАРЛАГЧ Л.БЯМБАЦОГТ:…
-
2023 оны 1-р сарын 05 -нд Өвөрхангайд болсон хангайн бүсийн уралдааны нэгдсэ…
-
2023 оны 1-р сарын 03 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага насанд эхний 10-т хурд…
-
2023 оны 1-р сарын 03 -нд Өвөрхангайн бүсийн сонгомол бага насны ангилалд эх…
-
2023 оны 1-р сарын 03 -нд УРАЛДААНЧ Т.ЭНГҮҮН: УЛСЫН НААДАМД МОРЬ УНАХ НЬ ГОЁ…
-
2022 оны 12-р сарын 21 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан соёолон…
-
2022 оны 12-р сарын 21 -нд Хөвсгөлийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан дааганууд
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №103: УЛСЫН АЛДАРТ УЯАЧ Д.ЭНХСҮ…
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд УРАЛДААНЧ А.УУГАНБААТАР: САЛХИ ТАТУУЛАН ДАВХИХ ГОЁ…
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд Хөвсгөл аймгийн шилдэг хүлгүүд
-
2022 оны 12-р сарын 15 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дунд насанд эхний 10-т хурдал…
-
2022 оны 12-р сарын 15 -нд Хөвсгөл аймгийн шилдэг уяачид тодорчээ
-
2022 оны 12-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Энхбат: Хүрэн морь зүүн бүсэ…
-
2022 оны 12-р сарын 04 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан их насн…
-
2022 оны 11-р сарын 30 -нд ХӨДӨӨ АЖ АХУЙГ ДЭМЖИХ САНГИЙН ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛЭЭР…
-
2022 оны 11-р сарын 30 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №102: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ У.ТАМ…
-
2022 оны 11-р сарын 28 -нд ХӨДӨӨ АЖ АХУЙГ ДЭМЖИХ САНГИЙН ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛЭЭР…
-
Даваа, 19:19 минут Говийн бүсийн уралдаанд эхний аравт хурдалсан хяза…
-
Даваа, 13:13 минут Аймгийн Алдарт уяач Ү.Бямбажав: 1997 оны наадамд м…
-
Даваа, 12:29 минут Мөнхийн Данзанням сан байгуулагджээ
-
17 цагийн өмнө Хангайн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд эхни…
-
Даваа, 21:59 минут Аймгийн Алдарт уяач Д.Лхагвасүрэн: Нутгийн адууны …
-
Даваа, 11:50 минут ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №110: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Д.МӨН…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна