Аймгийн Алдарт уяач Д.Лхагвасүрэн: Нутгийн адууны чансааг таниулж хүрэн морь айрагдахад маш их баярласан


Орон нутгийн уяачдын цуврал ярилцлагын энэ удаагийн дугаар Булган хангай нутгаас хүрч байна. Булган сумын харьяат аймгийн Алдарт уяач Дашнямын Лхагвасүрэнгийн ярилцлаганд анхаарлаа хандуулна уу.
-Үйл сайтын үр хойч сайн сайхан амьдардаг хэмээн боддог хүмүүсийн нэг нь. Буянаа бусадтай хуваалцсан өвөөгийн тань түүхийг уншигчдадаа дуулгамаар санагдлаа.
-За баярлалаа. Миний өвөөг Янжингийн Дашням гэдэг байсан. Хар багаасаа хүн даган жин тээж, олсон мөнгөөрөө мал худалдан авч хөрөнгөжсөн юм билээ. Малын тоо толгой нь 2000-д хүрч, түүнээсээ бусдын сайн сайхны төлөө харамгүй зориулж ирсэн байдаг. Жишээлбэл 1945 оны дайны үеэр фронтод 500 агт морио бэлэглэж байсан юм билээ.Мөн Сайхан сумын сургууль, хүн эмнэлгийг өөрийн хөрөнгөөр байгуулсан гэдэг. За тэгээд эмэгтэйчүүдийн зөвлөл гэдгийг байгуулж, орон байраар хангасан, аймгийн нэгдсэн эмнэлэг анх байгуулагдахад гурван гэр барьж өгсөн гээд яривал олон бий. Энэ тухай надад аймгийн намын хороонд ажилладаг Пүрэвсүрэн гэдэг хүн хэлж, тодорхойлолт хийж өгснийг би одоо ч гэсэн хадгалдаг.
-Би буруу ойлгоогүй бол Дашням гуай морь уядаг. Нутаг орондоо сайхан нааддаг байсан гэх юм билээ.
-Тэгэлгүй яахав. Би 1936 оны хүн. Өвөө намайг төрснөөс хойно буюу 1940-өөд оны үеэс морь уясан гэдэг юм. Би бол энэ айлын гал голомтонд мэндэлсэн зээ хүү нь юм. Ухаа хонгор үрээ, хулгар чихтэй хээр морь, хүрэн азарга, бор халзан соёолон морьдоор нааддаг байсан гэдэг. 1944 онд өвөө Улаанбаатар хотод болсон улсын сайн малчны зөвлөгөөнд оролцоод зургаан сарын сүүлээр нутагтаа ирсэн юм билээ. Тэгээд морьдоо уяж, сумынхаа наадмаар хоёр морь түрүүлгээд, нэгийг нь аман хүзүүдүүлж байсан гэдэг. Нэг азарга нь хараахан айрагдаж чадалгүй зургаад орж байсан гэнэ лээ. Өвөө маань сайн адуунд гар татдаггүй хүн байж. Бор халзан, ухаа, хулгар чихт гэсэн гурван морио үрээ байхад нь авсан гэдэг юм. Миний мэдэхийн хурдан хонгор морио Даваажав гэдэг хүнээс өөр нэг хонгор морьтой нь ижилсүүлэн таван унагатай гүү, гурван морь, нэг шар өгч авсан гэдэг байсан. Өвөө маань 1969 онд бурханд одсон. Тэр үед одоотой адил цол хэргэм өгдөг байсан бол нэг гуншинтай л байгаа.

-Цол хэргэмээс илүүтэй нутаг нуга, эргэн тойрныхны хүндлэл, түүнээс үүдсэн ам дамжсан яриа амь бөхтэй оршдог мэт.
-Тийм байх.Миний бага залууд нутгийнхан өвөөгийн талаар их сайхан зүйлс ярьдаг байсан. Миний хувьд зургаан настайгаасаа эхлээд 17 хүртлээ хурдан морийг нь унасан. Хамгийн анх Даваажаваас авсан хонгор морийг нь уяж байлаа. Тэр үед хонгор морь 19 нас хүрчихсэн байсан юм. Ахимаг хонгор морио Архангай аймгийн Хайрхан сумын наадамд түрүүлгээд, Сайхан сумын наадамд аман хүзүүдүүлж байсан. Мөн Доголон хээр гэдэг морийг нь уяж, Хайрханд гурваар давхиулаад, Сайхан суманд аман хүзүүнд оруулсан. Тэр цагаас хойш ойр хавийн наадмаас айраг алдаагүй ээ хөөрхий.
-Таныг хамгийн олонтаа баярлуулсан буянт хүлгүүдийнхээ талаар хуучлаач?
-Хүрэн, цавьдар морьд, хүрэн азарга. Хүрэн азаргаа Архангай аймгийн Хайрхан сумын Цэвээн гэдэг хүнээс соёолонд нь авч байлаа. Тэгээд хавчиг соёолон азарга Сайхан сумын наадамд наймаар давхиулаад, намар наймдугаар сарын 10-даар Намхай аваргын том наадамд түрүүлгэсэн. Тэр Төв, Өвөрхангай, Баянхонгор, Архангай, Хөвсгөл, Сэлэнгэ, Дархан, Эрдэнэт, Булган гээд найман аймгийн уяачид оролцсон их том наадам болсон юм. Би азарганаас гадна хоёр их насны морьтой очиж, цагаан морио түрүүлгээд, хүрэн морио гуравт оруулж байлаа. Айрагддаг хүрэн морь маань энэ нутгийн унаган адуу. Гаднаас ирсэн тэр олон аймгийн морьдтой уралдаж айрагдахад их санагдаж билээ.
-Цагаан нь авмал юмуу?
-Тийм. 1987 онд Сайхан сумын нэгдлийн адуучин байсан Пүрэвийн Жигжид гэдэг хүнээс унагатай гүү худалдаж авсан юм. Тэр унага нь миний хүрэн морь. Даагандаа 9-р сарын нэгний уралдаанд тавд давхиад, шүдлэндээ сумын наадамд дөрөвт, хязааландаа гуравт давхисан. Тэгээд соёолон жилээ түрүүлээд, хавчигтаа өнжиж, долоотой Баян-Агтын наадамд аман хүзүүдээд, уурхайн ойд түрүүлсэн. Аймгийн наадамд хоёр удаа мордож нэг удаа гуравт, нэг дөрөвт давхисан. Тэгээд 17-той зодог тайлсан даа. Би морь уясан цагаас хойш аймгийн наадмаас дөрвөн айраг л хүртсэн хүн. Сум,баг, бригадын наадмаас бол олон айраг хүртсээн. Одоо тоог нь санах юм алга.

-Адуу, айргийн орон Булган нутгийн уяачид жороо морь хэр сонирхдог байсан бэ?
-Жороо морь уначихаад давхиж явах ч эр хүний бас нэгэн жаргал шүү дээ Миний жороо хүрэн морь сумын наадамд аман хүзүүнд хурдлаад, Баян-Агтад түрүүлж байсан. Бас нэг буурал морь Баян-Агтад гурвалж, хонгор нь зургаалж байлаа.
-Морьтны соёл үе дамжин өвлөгддөг. Хүүхдүүд морь уяна биз.
-Уянаа.Өлзийбат гэж нэг хүү морь уядаг. Мөн Сумъяа, Даваадорж нарын ач хөвгүүд маань уяна. Одоогоор амжилтын талаар ярихад арай эрт байх шиг.
-Удахгүй баярт мэдээ олноор дуулгах бизээ. Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Хурдан хүлгийн хийморь сүлд таны үр хойчийг өнөд ивээх болтугай.
-Бэлгэтэй сайхан ерөөл байна.Ерөөлөөр болог.
Тод магнай сэтгүүлийн Булган аймгийн тусгай дугаараас...
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
-
2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
-
2023 оны 10-р сарын 17 -нд Өнөө жил яах бол...
-
2023 оны 10-р сарын 09 -нд Сумын Алдарт уяач О.ДАШЗАВ: Сумынхаа наадмын айрги…
-
2023 оны 10-р сарын 08 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
-
2023 оны 10-р сарын 06 -нд Сумын Алдарт уяач Б.Пүрэвбат: Гурван азаргаар одто…
-
2023 оны 9-р сарын 19 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
-
2023 оны 9-р сарын 19 -нд Аймгийн Алдарт уяач Д.Дамдиндорж: Азаргыг их тамир…
-
2023 оны 9-р сарын 18 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан дааганууд
-
2023 оны 9-р сарын 18 -нд Аймгийн Алдарт уяач О.Үнэнбор: Өөрсдийнхөө нэр дээ…
-
2023 оны 9-р сарын 10 -нд Нутагтаа наадах хүслээр нэгэн сайн хүлэгтэй учирса…
-
2023 оны 9-р сарын 10 -нд Уяач Д.Цолмон: Уяач хүн зөв бодолтой байвал морь н…
-
2023 оны 9-р сарын 10 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан шүдлэнгүүд
-
2023 оны 9-р сарын 01 -нд Бага адууг ирлэгч Батмөнхийн Булгадай
-
2023 оны 9-р сарын 01 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДАШДОНДОГ: Уралдвал сайн төлүү…
-
2023 оны 8-р сарын 29 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан хязаалангууд
-
2023 оны 8-р сарын 28 -нд Ёсыг сахисан ууган шавь
-
2023 оны 8-р сарын 22 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан соёолонгууд
-
2023 оны 8-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Л.Лхамжав: Малчин сумын ойгоор…
-
2023 оны 8-р сарын 18 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан их насны морь…
-
2023 оны 8-р сарын 18 -нд Уяач Р.Баатарцогт: Унаган хонгор халзан үрээ маан…
-
2023 оны 8-р сарын 18 -нд Адуу өөрөө эзнээ сонгодог
-
2023 оны 8-р сарын 16 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Баярсайхан: 13-тай мориноос …
-
2023 оны 8-р сарын 16 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан азарганууд
-
2023 оны 8-р сарын 15 -нд Түрүүлэх морь надад бий...
-
2023 оны 8-р сарын 13 -нд Хангайн бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 12 -нд "ТОД МАГНАЙН ЗОЧИН" НЭВТРҮҮЛЭГ №2: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯ…
-
2023 оны 8-р сарын 12 -нд Төвийн бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 10 -нд Зүүн бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 10 -нд Баруун бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 02 -нд "Монгол магнай" уралдаанд түрүүлж, айрагдсан хүлгү…
-
2023 оны 8-р сарын 02 -нд Хантайшир уулын аймгийн 100 жилд түрүүлж, айрагдса…
-
2023 оны 7-р сарын 30 -нд Зүүн бүсийн сонгомол ангилалд түрүүлж, айрагдсан х…
-
2023 оны 7-р сарын 29 -нд "ТОД МАГНАЙН ЗОЧИН"-МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ Д.БАТЧУЛУУН
-
2023 оны 7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Д.Бат-Эрдэнийн хул даага түрүүлжээ
-
2023 оны 7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Д.Жаргалсайханы халтар хязаалан түрүүлж…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага насны ангилалд Т.Баянд…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд Г.Мөнхсайханы хээр даага түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсэд Д.Очирсүрэнгийн халтар даага түрүүллэ…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд Р.Цогтбаярын хээр хязаалан түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Д.Дагвадоржийн өсгий цагаан зээрд даа…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсэд П.Батсайханы зээрд морь түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Ж.Дэмбэрэлсайханы буурал морь түрүүлл…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд С.Гантулгын зээрд соёолон түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд Б.Отгонсэлэнгийн хээр морь түрүүлж, ирэ…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсийн сонгомол дээд насанд Д.Ганзоригийн х…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд Янгугийн хул шүдлэн түрүүлжээ
-
2023 оны 7-р сарын 27 -нд Баруун бүсэд Ч.Батжаргалын Зээрэн зээрд соёолон тү…
-
2023 оны 7-р сарын 27 -нд Зүүн бүсэд Ж.Алтанхуягийн хээр шүдлэн түрүүлжээ
-
2023 оны 7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд Манлай уяач Л.Дуламсүрэнгийн хээр тү…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна