Аймгийн Алдарт уяач С.Алтангэрэл: Ах нь гурван жил дарааллан их насны морио түрүүлгэж байсан


Говь-Алтай аймгийн Тайшир сумын харьяат, аймгийн Алдарт уяач С.Алтангэрэлийн ярилцлагыг уншигч танд хүргэе.
-Та аймгийн тэргүүний тариаланч болж байжээ. Хэдий үеэс тариа будааны ажилд оролцож эхлэв?
-Ах нь 1980 онд цэргээс халагдаж ирээд Хуримт багийн аж, ахуйн эрхлэгчээр ажиллаж байлаа. Түүнээс хойш Хуримт багт тариланчийн ажлыг одоог хүртэл хийж байна даа. Олон жил хүнсний ногоо тариалсан. Одоо хувиараа брэнд арвайн гурилыг үйлдвэрлэж байна.
-Хэдэн га-д тариа тариалж хичнээн тонн ургац авч байна вэ?
-Техник, тоног төхөөрөмжийн хүрэлцээ их муу, бороожуулагчгүй болохоор тариа, будаагаа гараар усалдаг юм. Гар усалгаатай учраас нэг өрх хамгийн ихдээ 7, 8 га-д л тарьж байна. Дээхэн үед манай Хуримт 135 га газартай түүнийгээ Унгарын “МА-200” гэж бороожуулагчаар усалж байсан. Сайн цагт тоног төхөөрөмж нь байсан. Гэтэл 1990 оны үед устаад тэрнээс хойш гар ажиллагаатай болсон. 135 га газраас маш их халтар арвай, малын тэжээл, хадлан авдаг байлаа.
-ХХАА-н тэргүүний ажилтан цолыг хэдэн онд авсан бэ?
-2013 онд энэ цолыг авсан. Нэлээд хожуу авсан гэж ах нь боддог юм.
-Хэдий үеэс хурдан морины уяа сойлго тааруулж эхлэв? Уулзсан уяачдын ихэнх нь удам дамжиж морь уяж эхэлсэн байна.
-Миний аав намайг багад бурхан болсон. Ахынх нь хувьд удам дамжсан уяач биш ээ. Багаасаа хөдөө өссөн болохоор моринд дурлаж уяж эхэлсэн юм. 1980 оноос бие даан морь уяж эхэлсэн.
-Анх ямар удам угшлын морь уяж байв?
-1982 онд миний хонгор алаг гүү сартай хүрэн унага гаргасан. Дараа жил нь тэр даагаа аймгийн наадамд уралдуулж 13-аар давхиулсан. Энэ даага маань аймгийн наадамд хязаалан, соёолондоо 11-ээр давхисан. Түүнээс хойш бараг морь уяхгүй байсаар 1997 он хүргэлээ. Энэ хооронд сартай хүрэнгийн дүү нар төрсөн байсан л даа. 1992 онд дээрх хүрэн морины дүү нь Завханы Цагаанчулуутын наадамд долоогоор ирсэн. Мөн аймгийн наадамд 11-ээр орсон. Тухайн үед одоогийнх шиг уралдаан олон болж байгаагүй. Түүнээс хойш л морь уях сонирхолтой болсон доо. Хүрэн морины дүү хүрэн алаг морь соёолондоо Завханы Цагаанчулуутад аман хүзүүдэж байсан. 1997, 1998 онд миний хүрэн морь сумын наадамд дарааллан түрүүлсэн. Мөн 1999 онд хүрэн алаг морио түрүүлүүлсэн. Ах нь гурван жил их насны морь түрүүлүүлсэн түүх ийм. Одоогоор их нас дарааллан түрүүлгэсэн хүн Тайшир суманд байхгүй. Завханы Цагаанчулуут, Цагаанхайрхан, Отгон, Шилүүстэй, Тайшар таван суманд хүрэн морь 10 түрүүлж, 10 айрагдсан. Нөгөө хүрэн алаг нь 6 түрүү, 6 айрагтай. Ер нь Завхан талдаа илүү наадаж байсан. Завхан руу хоёр мориороо их наадсан даа.

-Энэ хоёрын дараа ямар мориор наадсан юм бэ?
-Энэ хоёрын дараа миний унаган халтар морь гарч ирсэн. Халтар морь бага гурван насандаа цаад талын сумдад хэд, хэдэн удаа айрагдсан. 1999 онд соёолондоо аймагт дөрвөлж байсан. Энэ халтар морины дүү бас нэг халтар морь байлаа. Тэр сумын наадамд олон түрүүлсэн. Тэгээд би азарга тавьсан юм. Түүний төл болох халтар морь Геннисийн уралдаанд оролцож 4000 гаруй морь уралдахад 92 дээр ирсэн. -Та унаган мориороо л наадаж ирэв үү? Авмал адуу байхгүй юу?
-Авмал адуугүй. Одоо ч унаган адуугаараа наадаж байгаа.
-Хүрэн алаг, хүрэн хоёрын эцэг нь ямар азарга байсан бэ?
-Эцэг нь манай Хуримтын угшлын нэгдлийн Шил харлаг гэж адуу байсан. Миний хоёр хүрэн морь аймгийн Алдарт уяач Лхагваагийн аймагт айрагдсан шарга морьтой ах, дүүс морь байгаа юм. Нэг азарга, гүүний таван төл давхиж байсан юм.
-Хүүхдүүд морь мал уях уу?
-Би хоёр хүү, нэг охинтой. Нэг хүү хотод амьдарч байна. Тэр хүү маань морь сонирхохгүй болсон. Харин нэг хүү маань Алтайд байна. Тэр морь сонирхдог ч ажлаа хүчрэхгүй байх шиг байна. Манай хүү “Газрын өгөөж“ Хуримт хоршооны даргыг хийдэг юм.
-Хамгийн том, өргөн цар хүрээтэй наадам гэвэл хэдэн оны ямар наадмыг хэлэх вэ?
-Ах нь дөрвөн даншигт оролцсон. Ер нь анхны гэсэн бүх зүйл хүнд мартагдашгүй содон байдаг. Тэр утгаараа 1997 оны Дэлгэр суманд болсон “Молор Эрдэнэ”-ийн даншиг наадамд их сэтгэл ханамжтай байдаг юм. Тэр наадамд морь жаахан дутуу эргэсэн л дээ. Тухайн үед миний хүрэн, хүрэн алаг морь захирчихсан байсан л даа. Сумын наадамд нэг нь түрүүлээд, нөгөө нь аман хүзүүдсэн жил. Би ч анхны даншиг наадамдаа явах гээд бэлдээд л. Тэр санаанаас гардаггүй сайхан наадам байсан даа.
-Ямар насны хэдэн морьтой явсан бэ?
-Их насны хоёр морь, соёолон, шүдлэн, хязаалан гээд таван морьтой явсан. За тэгээд их морь уралдлаа. Гэтэл олон морь гараанаас бүрэн эсвэл дутуу эргэсэн юм уу бүү мэд, тоос шороо ч их боссон. 200 гаруй морь ирэхэд миний хүрэн зургаад, хүрэн алаг арав дотор ирж байсан. Миний хээр соёолон 84-өөр ирсэн. Одоо гэрчилгээ нь байдаг юм. Тэр миний анхны их сонин, содон наадам байсан.

-Дараа нь ямар даншигт орсон бэ?
-Дараа нь Алтайд зохиогдсон гурван даншиг наадамд орсон. Морьд маань 30-40 дотор л ирж байсан даа. Уяач хүн наадмаас айраг, түрүү авна гэж л морь уядаг. Айраг, түрүү авсан наадам бүхэн сайхан. Гэхдээ айраг, түрүү аваагүй ч хүүхэд, морь эсэн мэнд наадвал сайхан наадам боллоо гэж Монголын ард түмэн хэзээнээсээ бэлгэшээдэг шүү дээ.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Эрүүл энх байж урт удаан наслаарай.
-Баярлалаа. Танай сэтгүүлийн ажил амжилттай сайхан байгаасай. Сайн үйлстэй ажил сайхан бүтдэг юм.
"Тод магнай" сэтгүүлийн Говь-Алтай аймгийн тусгай дугаараас...
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Ням, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Ням, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Ням, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Ням, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Ням, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Ням, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Ням, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Ням, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Ням, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Ням, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Ням, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Ням, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Ням, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Ням, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна