Сумын Алдарт уяач Н.Батболд: Хашаанд зогсоож тэжээсэн адууг муу эдэлснээс алдаад байх шиг байна


Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сумын уугуул, Төв аймгийн Зуунмод сумын суугуул сумын Алдарт уяач Ноовын Батболдтой ярилцсанаа хүргэе.
-Сумын Алдарт уяач Н.Батболдын удамд уяач хүн байв уу? Яагаад хурдан морь уях болов гэдгээс яриагаа эхэлье?
-Манай аав Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сумын уугуул Ноов гэж насаараа адуу малласан, бас уяач хүн байлаа. Манай ах, дүү хоёр аймгийн Алдарт уяачид. Уг нь аав аймгийн Алдартын болзлыг хангасан боловч тухайн үедээ тодорхойлж хөөцөлдөж чадаагүй. Дундговь аймгийн бүсийн уралдаан, Заваа Дамдины 130 жилийн ойд хязаалан үрээ айрагдуулж байсан хүн. Аав аймагт нэг их уралдаж байгаагүй, голдуу сумандаа наадаж байсан даа.
-Аав нь ямар удам угшилтай адуугаар наадаж байв?
-Хурдан халиун азаргатай байлаа. Тэр нь Төв аймгийн Алтанбулаг сумын Даатамга гэдэг хүний АХ-ын 60 жилийн ойд улсад түрүүлж байсан хул азарганы төл байгаа юм. Алтанбулагт адуугаа оторлож яваад тэр айлын хурдан хул азарганд гүү тавьж авсан төл. Халиун азарга сумандаа хоёр түрүүлж, дөрөв айрагдсан. Энэ халиун азарганы төл Зава Дамдины ойд айрагдсан хязаалан байгаа юм. Одоо ч энэ халиун азарганы төлөөр манай дүү нар сайхан наадаж байгаа. Мөн Улсын Манлай уяач Жамбалын Содномпилын адууны угшил бас бий.
-Ноов гуайн удмыг залгаж гурван хүү нь морины уяа эвлүүлдэг юм байна. Ах, дүү хоёроо товчхон танилцуулахгүй юу?
-Манай ах аймгийн Алдарт уяач Хүрэлтогоо Төв аймгийн Өндөрширээт суманд амьдарч байна. Дүү Отгонбат маань Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сумандаа аавынхаа голомыг сахин сууж байгаа. Өнгөрсөн жил аймгийн Алдарт уяач болсон. Би бол 1997 оноос морь уяж байна.

-Дундговийн уугуул яагаад Төв аймагт ирж суурьших болов оо?
-2013 онд Төв аймагт ирж суурьшсанаас хойш таван жил өнгөрсөн байна. Зуднаар малын маань тоо толгой багасаад амьдралын шаардлагаар л ирсэн юм. Энд үхрийн ферм байгуулаад, хажуугаар нь морио тэжээдэг юм. Морины өвсний үлдэгдлээр үхрээ тэжээгээд, үхрийнхээ сүүг даагандаа өгөөд адуу, үхэр хоёрыг хамт тэжээхэд яг таардаг юм. Даагыг сүүгээр тэжээчихээр хусран дааганаас ялгаагүй болдог. Бас хөлс нь гардаггүй адуунд үхрийн сүү сайн байдаг.
-Нутагтаа байхаасаа морь уядаг байсан байх нь ээ. Анхны айраг түрүүгээ ямар адуугаар хаанахын наадмаас авч байв?
-1997 онд аавынхаа халиун азарганы төл шарга даага уяж овооны наадамд аман хүзүүдэж анхны айргаа авч байлаа. 1998 онд саарал азаргаа шүдлэнд нь Дундговь аймгийн Луус суманд дөрөвт давхиулсан.
-Дундговь аймагтаа хэр наадаж байв?
-Нутагтаа гайгүй сайхан наадаж байсан шүү. 2006 онд хул морио соёолонд нь Дундговь аймгийнхаа наадамд айрагдуулсан. Хул морины эх нь Дундговь аймгийн Цагаандэлгэр сумын гүү, эцэг нь аавын халиун азарганы угшилтай. 2009 онд манай Дундговьд их зудтай жил болсон. Тэр жил би унаган дөрвөн адуугаа тэжээж уясны нэг нь сумын наадамд долоогоор орж, хоёр нь айргийн дөрвөөр давхиж байлаа. Эрдэнэдалай сумын наадмаасаа дөрөв таван айраг түрүү авсан санагдаж байна. Луус сумын наадмаас гурван ч айраг авсан.

-Таны хамгийн олон айрагдаж түрүүлсэн адуу?
-Буурал морь байна. Миний найз, Дундговь аймагт манай адууг малладаг сумын Алдарт уяач Эрдэнэ-Очирын Энхтайваны унаган адуу. Хязаалангаасаа уягдан тэр жилээ Баянжаргалангийн 90 жилд дөрөвт давхиж, жижиг наадамд хоёр гурав айрагдсан. 2015 онд хавчиг морь Төв аймгийн Сэргэлэн суманд айрагдсан. Найм айрагдчихаад байгаа адуу.
-Өөр ямар адуу танд хурдалж байна вэ?
-Шарга азарга бий. Сүхбаатар аймгийн Наран сумын Хүрэлтамга гэдэг хүний унаган адуу. Даагандаа Алтанбулагт айрагдаж, соёолон үрээ Хонхорт болдог наадамд айргийн гуравт давхисан. Саарал азарга маань багадаа бас гурав дөрөв айрагдсан.
-Таны оролцсон хамгийн том наадам гэвэл?
-2014 онд Нямдаваа гэж найзынхаа саарал алаг даагыг Төв аймагт айрагдуулсан. Сүхбаатар аймгийн Дарьганга сумын Шаравын Пүрэвсүрэн гэдэг хүний унаган адуу. Тэр зунаа Баянцагааны 90 жилийн ойд бас айрагдсан. Ноднин хар морио Баянхонгорын аймгийн бүсэд айрагдуулсан юм байна. Хар морь Дорнодын Цагаан-Овоогийн Энхбаатар гэдэг хүний адуу.
-Аавынхаа адууны угшлыг энд тэндхийн адуугаар нэлээд сэлбэж байгаа бололтой юм. Өөр хаана хаанаас адуу авсан бэ?
-Төв аймагт ирснээс хойш л гаднаас адуу мал авч эхэлсэн. Надад Сүхбаатар, Дорнод, Дундговь, Сэлэнгийн адуу бий. Сүхбаатар аймгийн болон аавын адууны хэдэн сайхан гүү бий. Мөн нутгийн сайхан адууны гүүнүүд байна. Сүхбаатараас авсан шарга азарга байна, миний унаган саарал азарга байна. Бас Дорнодоос авсан азарга бий.
-Зүүн талын адуу их л үнэтэй байдаг юм билээ.
-Сүүлийн үед их үнэтэй болсон байна билээ. Намайг авч байхад үнэ ханш нь арай гайгүй байсан шүү. Хааяа гайгүй адуу харахаар мундаг өндөр үнэ хэлэх юм байна шүү дээ. Одоо байгаа хэдээрээ уралдана гэсэн бодолтой байгаа.

-Сумын Алдарт уяач цолыг хэдэн онд авсан бэ?
-Сумын Алдарт уяач цолыг 2016 онд авсан. Тэгэхэд Сумын Алдартын болзлыг элбэг хангасан амжилттай байсан.
-Аавынхаа уяаны арга барилаас хэр сайн суралцсан бэ?
-Манай аав дааганы уяа тааруулахдаа сайн. Тэр тусмаа хусран даагыг сайн уядаг хүн байсан. Сумандаа тав зургаан даага түрүүлгэсэн байдаг юм. Би ч гэсэн бага адуу уях дуртай, уяхад ч амар байдаг.
-Бага адууны уяа юугаараа амар байдаг юм бэ?
-Нэг л давхил нь орчихвол илүү дутуу юм шаардагдахгүй, алдаа оноо багатай юм шиг санагддаг.
-Төв аймгийнхаа наадамд жил бүр оролцдог биз дээ?
-Тэгэлгүй яах вэ. Жил бүр л аймгийнхаа наадамд морь уяж уралдуулдаг. Морьд маань 20-ийн дотор л давхидаг юм. Сүүлийн үед 12, 13-аар голдуу давхиж байна. Энэ зуураа л уралдана уу гэхээс хол явж наадахгүй л байна. Хамгийн холдоо Сэлэнгэ, Баянхонгорт очиж наадаж байсан. Сэлэнгэ аймгийн Шаамар суманд саарал азарга маань шүдлэн үрээ аман хүзүүдсэн. Тэгээд Сэлэнгийн 80 жилд 15-аар давхиж, Баруунхараагийн ойд зургаалсан.
-Улсын наадамд явж байв уу?
-Улсад гурван удаа очиж наадаж байсаан. 2015 онд очиж хар морь 70 хэдээр давхисан.
-Танай хүүхдүүд том болчихсон юм байна. Морь унах хүүхэд олдож байна уу?
-Манайх гурван охинтой. Багадаа хоёр охин маань нэлээд сайн морь унасан, тэр хоёрыг унаж байхад миний морь сайн давхисан. Хүүхдүүд том болчихоод сүүлийн үед хүний хүүхдээр морь унуулж байна даа.

-Говь нутгийн хүн хангай газар ирж суурьшихад ялгаатай зүйл хэр ажиглагдах юм бэ?
-Төв аймгийн хүмүүс намайг сайхан хүлээж авсан. Морины уяаны тал дээр их өөр байдаг юм билээ. Нутагтаа байхад би ингэж зогсоож тэжээж байсангүй. Зогсоож тэжээсэн морь их өөр байдаг юм байна. Бэлчээрээр нь явуулж, өглөө оройдоо тэжээл өгөөд, хонь малдаа унаж уналга эдэлгээгээ хийчихдэг байлаа. Одоо хашаанд зогсоож тэжээж байгаа адууг илүү сайн унаж эдлэх шаардлагатай болдог юм байна. Үүн дээр л алдаад байна уу гэж бодоод байгаа.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Морь уях төрийн хэрэг нь амжилт хүсье.
Д.Энхтуяа
3 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
9 цагийн өмнө “Залуу” Алдарт Жаажаа
-
10 цагийн өмнө АХ-ын 99 жилийн ойн эрлийз дээд насны ангилалд 11-…
-
10 цагийн өмнө Хийморилог залуугаар үсээ засуулна аа...
-
10 цагийн өмнө Гоё хээр
-
10 цагийн өмнө Манлай уяач Н.Хүрлээ: Уяачид хожиж, хожигдож сурса…
-
10 цагийн өмнө Х.Бат-Эрдэнийн хээр
-
Бямба, 11:29 минут Алаг адуут Равжаа
-
Бямба, 11:15 минут Г.Чинзоригийн хээр
-
Бямба, 11:10 минут Аймгийн Алдарт уяач А.Нямбаатар: Хууль дүрэм нь то…
-
Бямба, 11:04 минут Булган хонгор
-
Лхагва, 19:01 минут Б.Баярдоржийн хүрэн
-
Лхагва, 18:53 минут Сумын заан, сумын Алдарт уяач Ц.Буджав: Сумынхаа н…
-
Лхагва, 18:15 минут ТОД МАГНАЙ-26: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Д.ЭРБОЛД
-
Лхагва, 18:05 минут Галт сумын Засаг дарга М.Должинжав: Галтай хар үнэ…
-
Лхагва, 17:48 минут Г.Тэмүүлэнгийн зээрд
-
Даваа, 12:59 минут Аймгийн Алдарт уяач Ц.Мөнххуяг: Цавьдар морь уралд…
-
Даваа, 12:24 минут Сумын Алдарт уяач Г.Мягмарбаатар: Төв аймгийнхаа б…
-
Даваа, 12:08 минут Еслүү хээр
-
Даваа, 11:59 минут Наян зуны наадам буюу хамгийн олон адуут Д.Нооного…
-
Даваа, 11:56 минут Ц.Гантулгын хул
-
1-р сарын 15 -нд 3000-ын улааны эзэн Гомбожавын Очирбат
-
1-р сарын 15 -нд Д.Ганзоригийн хээр
-
1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Д.Ганзориг: “Аавын минь адуу” …
-
1-р сарын 12 -нд Сайн адууны эрэлчин, шандаст шаргын эзэн Ажинбааг …
-
1-р сарын 12 -нд “Манба Дацан” хийдийн зурхайч, Анагаах Ухааны маги…
-
1-р сарын 12 -нд Ч.Батзоригийн шарга халзан
-
1-р сарын 12 -нд Сумын Алдарт уяач Г.Дорж: Галшараас авчирсан адуун…
-
1-р сарын 12 -нд Луу халтар
-
1-р сарын 11 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-25: МАЛЫН ИХ ЭМЧ Д.НЯМЖАВ
-
1-р сарын 11 -нд “Хөгжилт” нэгдлийн ууган гишүүн, хурдан хүлгийн цу…
-
1-р сарын 11 -нд Ч.Батзоригийн хар
-
1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Ганцогт: Баруун бүсийн түрүү…
-
1-р сарын 08 -нд Баян ходоодны дааганы унаач Уралдаанч Б.Батхишиг: …
-
1-р сарын 08 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд 6-15-д хурдалсан дааганууд
-
1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Т.Буян-Өлзий: Бэлэгний гүүний уу…
-
1-р сарын 08 -нд Уралдаанч Б.Баярцогт: Одоо ээж рүүгээ ярина аа
-
1-р сарын 08 -нд Б.Сэр-Одын шарга халзан
-
1-р сарын 08 -нд Уяач Б.Сэр-Од: Халзан даагаараа төрийн наадмын анх…
-
1-р сарын 06 -нд П.Энхмөнхийн сартай хул
-
1-р сарын 06 -нд МУ-ын Манлай уяач П.Энхмөнх: Наадам бүрдүүлэгч бид…
-
1-р сарын 06 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ч.Балжинням: Би аймагт зургаан…
-
1-р сарын 06 -нд Г.Гансүхийн хул
-
1-р сарын 06 -нд Уяач Г.Гансүх: Тэр үеийг үгээр илэрхийлэхийн аргаг…
-
1-р сарын 04 -нд Сумын Алдарт уяач Н.Батболд: Хашаанд зогсоож тэжээ…
-
1-р сарын 04 -нд Уралдаанч Н.Билэгтсайхан: Том болоод эмч болно оо
-
1-р сарын 04 -нд С.Баярсайханы бор
-
1-р сарын 04 -нд Аймгийн Алдарт уяач С.Баярсайхан: Улсын баяр наада…
-
1-р сарын 02 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Тайванжаргал: Өвөө маань 9 сум…
-
1-р сарын 02 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-24: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Э.МӨНХ-…
-
1-р сарын 02 -нд Уралдаанч О.Өсөхбаяр: Улсын наадмаас анхны айргаа …
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Монгол Улсын Алдарт уяач Г.Батболд: Хоёр зүйлийг б…
-
Даваа, 11:59 минут Наян зуны наадам буюу хамгийн олон адуут Д.Нооного…
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Хүннү халтар
-
1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Т.Буян-Өлзий: Бэлэгний гүүний уу…
-
12-р сарын 30 -нд Уралдаанч Б.Төрболд: Замынхаа талдаа ороход айрагт…
-
2020 оны 11-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач С.Энхтөр: Хурдан морины төлөө …
-
2020 оны 12-р сарын 23 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Батсүх: Ийм л үр дүн хүлээж…
-
2020 оны 10-р сарын 19 -нд Алдраа авч чадаагүй аавыгаа дурсахуй
-
2020 оны 12-р сарын 21 -нд Уяач А.Лхагва: Гүнтийн ногооноос хойш 37 жилийн да…
-
2020 оны 10-р сарын 26 -нд Дайчин халзан
-
2020 оны 11-р сарын 24 -нд МУ-ын Алдарт уяач Батчулууны Ерөөлт: Их мэдэж, нар…
-
2020 оны 11-р сарын 10 -нд Уралдаанч С.Эрхэмбаяр: Улсад уралдаж байгаа морьды…
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Дөлгөөн халтар
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Рэнцэндорж: Баянбараат, Баянца…
-
1-р сарын 06 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ч.Балжинням: Би аймагт зургаан…
-
1-р сарын 08 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд 6-15-д хурдалсан дааганууд
-
2020 оны 11-р сарын 10 -нд Дүүгүүр хээр
-
1-р сарын 06 -нд МУ-ын Манлай уяач П.Энхмөнх: Наадам бүрдүүлэгч бид…
-
Даваа, 12:24 минут Сумын Алдарт уяач Г.Мягмарбаатар: Төв аймгийнхаа б…
-
2020 оны 12-р сарын 16 -нд МОНГОЛ ХҮРЭН
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Морьтны соёлыг түүчээлэн түгээгсэд
-
2020 оны 12-р сарын 24 -нд Уяач Г.Адьяахүү: Цагаанхайрхан сумаас маань монгол…
-
1-р сарын 08 -нд Б.Сэр-Одын шарга халзан
-
2020 оны 10-р сарын 26 -нд АХ-99 жилийн ойд эхний 30-д хурдалсан их насны хүл…
-
2020 оны 12-р сарын 21 -нд Боржигон овогт Дэндэвийн Хишигжаргал
-
2020 оны 12-р сарын 13 -нд Монгол Улсын Алдарт уяач Д.Баясгалан: Луу жил дхүр…
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Х.ТҮМЭНБАЯРЫН ХУЛАН БУУРАЛ
-
2020 оны 10-р сарын 26 -нд Тод манлай уяач Д.Хишигжаргал: Моринд дуртай охинд…
-
1-р сарын 12 -нд Ч.Батзоригийн шарга халзан
-
2020 оны 12-р сарын 13 -нд З.ПҮРЭВ-ОЧИРЫН ЗЭЭРД
-
2020 оны 12-р сарын 13 -нд Уралдаанч Б.Буянтөгс: Тавд давхиж явахад зүрх хурд…
-
2020 оны 11-р сарын 24 -нд Г.Ганбаярын хар
-
2020 оны 10-р сарын 21 -нд Сумын Алдарт уяач Г.Одбаатар: Манайхан Баянхонгор …
-
2020 оны 11-р сарын 08 -нд Д.ДАЯНДЭМИДИЙН ХОНГОР
-
2020 оны 11-р сарын 17 -нд МУ-ын Заан Ч.Батзориг: Төрийнхөө наадмаас нэг дор …
-
1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Ганцогт: Баруун бүсийн түрүү…
-
2020 оны 12-р сарын 07 -нд Т.УУГАНБАЯРЫН ХҮРЭН
-
Даваа, 12:59 минут Аймгийн Алдарт уяач Ц.Мөнххуяг: Цавьдар морь уралд…
-
2020 оны 11-р сарын 24 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд 11-30 хурдалсан соёолонгууд
-
2020 оны 12-р сарын 23 -нд Б.Батсүхийн унаган зээрд
-
12-р сарын 30 -нд АХ-ын 99 жилийн ойд эхний 6-30-д хурдалсан шүдлэнг…
-
2020 оны 12-р сарын 24 -нд АХ-99 жилийн ойд эхний 11-30-д хурдалсан хязааланг…
-
12-р сарын 30 -нд Уяач З.Тэмүүжин: Эрдэнэтээс анх удаа төрийн наадмы…
-
1-р сарын 02 -нд Ц.Гончигсүрэнгийн хээр
-
2020 оны 10-р сарын 19 -нд Ц.ЧИНГИСИЙН БУУРАЛ
-
2020 оны 12-р сарын 07 -нд Аатай ах дүүс
-
2020 оны 11-р сарын 19 -нд Ц.Буянбаатарын саарал
-
1-р сарын 06 -нд П.Энхмөнхийн сартай хул
-
1-р сарын 12 -нд Сайн адууны эрэлчин, шандаст шаргын эзэн Ажинбааг …
-
1-р сарын 04 -нд С.Баярсайханы бор
202.126.89.162
Ahdaa amjilt
Reply66.181.161.75
Унага болгон нь босоо төрж Уясан бүхэн нь түрүүлэх болтугай
Reply66.181.183.94
Төлөв даруу сайхан хүн дээ.
Reply