Сумын Алдарт уяач Ш.Түвшинбаяр:Улаан азаргаа ерөөлөөр учирсан хэмээн бэлгэшээдэг
Асгатын хурдан улаан азаргануудын нэг Ш.Түвшинбаярын улаан сумынхаа баяр наадамд хоёр түрүүлж, нэг айрагдан, Дарьганга сумын наадамд нэг түрүүлсэн юм. Эзэн уяачаа морь уях хүслээр жигүүрлэж, хурд тарьсан улаан азарга Батын Лхамсүрэнгийн төл гэдгийг хэлэх нь зүйтэй биз ээ. Ингээд та бүхэндээ Дөхөм II багийн харьяат Шагжаагийн Түвшинбаяр уяачийг уулзуулж байна.
Тэрээр сумын аварга хадланч, Тэргүүний хоршоологч, сайн малчин төдийгүй VII таван жилийн гавшгайч юм. Түүний хөдөлмөр зүтгэлийг үнэлж, Хөдөлмөрийн хүндэт медалиар шагнасны сацуу ММСУХ-ны 20 жилийн ойн медалийг хадгалуулжээ.
-Таныг АХ-ын 95 жилийн ой, үндэсний их баяр цэнгэл наадам болон шигшмэл морьдын “Их хурд-7” уралдаанд айргийн дөрөвт хурдалсан Яруу хээр азарганы талаар ярьж өгнө гэсэн. Ярилцлагаа хурдан хүлгийн удам угшлын талаар эхэлье.
-Эцэг нь манай дүү Батдэлгэрийн суманд аман хүзүүдсэн хээр азарга. Эх нь миний улаан азарганы төлийн төл хонгор гүү. Хязааланд нь Мэндбаяр гэж дүү маань тэжээгээд, манай хүү уяж сумын 90 жилийн ойд долоогоор давхиулсан. Давхар уяагаар аймагт болсон зүүн бүсийн уралдаанд таваар давхиад, соёолондоо зарагдсан. Тэгээд улсад айрагдаж, “Их хурд”-д ахиад айрагдсан. Миний улаан азарганы угсааны адуу учраас надаас асуугаарай гэсэн байх л даа. Ах нь үүнээс дэлгэрэнгүйгээр ярьж мэдэхгүй байна.
-Тэгвэл улаан азарганыхаа талаар дэлгэрэнгүй ярьж өгөөч?
-Миний улаан азарга Батын Лхамсүрэнгийн хар азарганы бие төл. Эх нь Уулбаян гаралтай улаан гүү байсан. Тэр гүү их намтартай. Яриулах уу?
-Мэдээж...
-1980 хэдэн онд манай аймгаас Хятад руу адуу гаргадаг байсан юм. Тэр адуун дээр манай хадам аав Сүхбаатар гэдэг өвгөнтэй таараад “Эндээс нэг гүү авъя” гэж. Манай хадам өвгөн Батын Лхамсүрэнгийн хүргэн нь байхгүй юу. Тэгсэн Сүхбаатар гуай “Энэ улаан байдсыг ав” гээд зааж. Сүхбаатар гуай Улсын Сайн малчин хүн. Хадам аав хэлснээр улаан байдсыг аваад хар азарганд хураалгаж. Эхлээд нэг улаан морь гарч, соёолондоо суманд таваар орсон юм билээ. Түүний дараа хар адуу гарч бас их хурдалсан. Миний улаан азарга бол гурав дахь нь.
-Улаан азарга хэдий үеэс уягдсан бэ?
-Шүдлэнгээсээ уягдсан. Шүдлэн, хязааландаа суманд 20 гаргаж давхиад, соёолондоо хурдан байсан ч арай нимгэдээд 12-оор давхисан. Тэгээд хавчиг азарга /1986 онд/ анх түрүүлж, долоотой аман хүзүүдээд, наймтай хөлний асуудлаас болоод уралдаагүй. Түүний дараа жил 13-аар ороод 1990 онд 10 настай азарга сумандаа дахин түрүүлж, 1991 онд Дарьгангад түрүүлсэн. Харин 1992 онд 12 настай азарга Асгатын наадамд уралдаж байгаад замдаа эндчихсэн юм.
-Юунаас болсон юм бол?
-Ай мэдэхгүй, өвгөчүүлийн ярих нь тарган дэлбээ гэх юм билээ. Аймгийн тээвэрчдийн ойд уралдуулдаг юм уу гээд тарган талд нь мордуулсан юм. Түүнээс болсон байх.
-Төлүүд нь яаж давхисан бэ?
-Ш.Чулуунбаатарт очсон улаан морь 2-3 ч айрагдсан. Мөн Бадрах гэж адуучинд манай өвгөн нэг улаан азарга өгч тэр нь суманд 2-3 удаа айрагдсан. Бас нэг улаан даага Дарьгангын Өвөр хүрэмд болсон тахилгад таваар орсон. Миний улаан азарга охин төл олонтой. Тэдний төлүүд түрүүчээсээ давхиж л байсан. Улаан азарганы төл гүүний төл даага ноднин Их уулынхаа тахилгад дөрөвлөөд, аймгийн зүүн хойно болон адууны Дэлгэр овооны наадамд аман хүзүүдсэн.
-Улаан азаргаа та хадам ааваасаа худалдаж авсан юм уу?
-Үгүй ээ, бэлгэнд ирсэн. Улаан азаргаа бэлэгт аваад хоёр гүү авч тавьж, адуужсан. Дээр үед малын тоо заачихдаг. Айлууд амьжиргаагаа бодоод голдуу үхэр авч үлддэг. Манайх ч бас тэгдэг л байсан.
-Та ер нь хэдий үеэс морь уясан юм бэ?
-1980 хэдэн оноос төрсөн ах Алтангэрэлтэйгээ хамжиж морь уях болсон. Одоо бол өөрөө уяхгүй, үр хүүхдүүдэдээ зааж зөвлөөд л байж байна.
-Ахаас тань өөр морь уяж байсан хүн бий юу. Өөрөөр хэлбэл, танайхан хэдэн үеэрээ морь уяж байгаа улс вэ?
-Байгаагүй. Харин аавын минь хонинд унадаг халзан морийг нутгийн өвгөчүүл шинжээд уяж, уралдуулжээ. Тэгсэн нөгөөх нь энэ нутгийн нэг хурдан морьтой уралдсаар зургаад орсон. Тэгээд Жанцан гэдэг өвгөнд зарагдаж Дарьгангын отрядад очоод Отрядын улаан гэж цуутай морь болсон гэдэг юм. Миний ах Ш.Алтангэрэл цол хэргэм өгдөггүй үед морь уяж байсан хүн. Одоо хүү А.Батдэлгэр нь морь уяж байна.
-Танай хүүхдүүд морь уях уу?
-Ах нь таван хүүхэдтэй. Хоёр хүү морь уяна аа.
-Улаан азарганы удмын гэдэг юм уу, танай адуунаас гадагшаа гарч хурдалсан нь байна уу?
-Жижиг хээр азарга Говь-Алтай аймгийн Алзахгүй гэдэг хүнд очоод олон айрагдаж, түрүүлсэн. Лав л 5-6 удаа түрүүлж, айрагдлаа гэж дуулдсан. Манайхаас олон адуу гарсан. Ойр зуурын наадамд айрагдлаа л гэдэг юм.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Ярилцлагаа таны хамгийн сайхан наадмын дурсамжаар өндөрлөе.
-Улаан азаргаа анх түрүүлгэхэд л их баярласан даа. Одоо ч гэсэн “Сайн хүлэг ерөөлөөр учирсан даа” хэмээн бэлгэшээдэг юм.
П.Ундраа
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
- 2023 оны 10-р сарын 17 -нд Өнөө жил яах бол...
- 2023 оны 10-р сарын 09 -нд Сумын Алдарт уяач О.ДАШЗАВ: Сумынхаа наадмын айрги…
- 2023 оны 10-р сарын 08 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 06 -нд Сумын Алдарт уяач Б.Пүрэвбат: Гурван азаргаар одто…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна