НЭГ ЗЭЛНИЙ ТҮМЭН ЭХҮҮД
![](http://todmagnai.mn/images/users/cube/73f11013677ea13b2217f297dec29d25.jpg)
![](http://todmagnai.mn/images/news/main/ef7f0f29dbb20926116fc33d6c380c3b.jpg)
Юуны өмнө уншигчдадаа нэг зүйл тодруулж хэлье. Нэг зэлний гэдэг маань нэг айлын унаган, нас чацуу хүлгүүдийг хэлж байгаа юм. Монгол Улсын Алдарт уяач Бандиагийн Баярсайханы адуун сүргийн унага, нас чацуу дөрвөн хүлэг улсын бүсэд зэрэг айрагдаж байсан ховор тохиолдол бий. Хоёр азаргыг орхиё. Хоёр их морийг нь онцолъё. Обогоо Алдарт ингэж ярив.
2011 оны хавар гүү унагалах дөхөж байлаа. Цэцийн Будгаа цоо шинэ Хансим уначихсан давхиад ирлээ. Гөөгөө бид хоёр адуун дээрээ. Мотоцикль унаа муутай. Би хул байдас зааж “Хөгшиндөө мотоциклио үлдээчих. Энэ хул гүүнээс хүрэнгийн төл гарна...” гэлээ. Будгаа “Дэлэн хөдөлгөсөн цэгээн гүүнээс чинь гарах унагыг авъя” гэж байна. Бид ч наймаа тохирсонгүй. Хул гүүнээс нь миний халзан морь, цэгээн гүүнээс нь Гөөгөөгийн хүрэн морь гарсан юм...
Золигийн юм ч болох дөхсөн байгаа биз. Дааганд нь хоёр түмэн эхийг бараг өнжсөн болов уу. Халзан лав өнжсөн дөг. 2013 оны цагаан сараар билээ. Хулдад шүдлэнгийн уралдаан боллоо. Хэдхэн үрээнд хожмын хоёр алдарт түмэн эх мордож байгаа бичигч би бээр яаж мэдэх вэ дээ. Үзүүр дээрээ зээрд үрээ сугараад түрүүлсэн нь Нарангэрэлийн Тайваны зээрд гээч хурдан хүлэг байв. Арын дөрвөн үрээ бөөн орж маргаан гарлаа. Обогоогийн хонгор халзан, Могоогийн хул гэдэг хоёр үрээ байсан юм. Өрөө барааны л орчихсон юм. Энэ хоёр хоёулаа сайн морь болсон. Дэвжээ нь л өөр юм даа. Хул бол суманд дархан түрүүлдэг морь болсон. Өлзийтөд тав айрагдаж, түрүүлж, сумандаа хоёр түрүүлсэн. Халзан ч тэгсгээд том дэвжээ рүү одсон юм. Сумынхаа тэгш ойд гуравт хурдалж анхны том айргаа амссан. Алдарт мөндөр аман хүзүүдэж, тэр жил говьд босоо байсан Алтанцэцэгийн Баярсайханы хар түрүүлж билээ. Халзан дараа нь Дэлгэрхангайн ойд түрүүлсэн. Хязаалан харин нэг их уралдсан юм болов уу. Том наадамд лав дуулдаагүй. Тэр намар юм байна. Цогтцэций сумын ойгоор Обогоо нь Ханбогд руу явж баавар хүрэнгээ далд түрүүлгэсэн юм. Харин Цэцийд Гөөгөө нь хүрэн үрээ мордуулж аравт хурдалж, улс хээр нь айрагдсан. Тэгсэн соёолонгоосоо тэр гайхал хүрэн юмтай бараг уралдаагүй ээ. Халзан морь нь л сурцаараа дийлчихээд байгаа болохоос хэцүү шүү. Соёолон зунаа Луус, Эрдэнэдалай, Сайнцагаан гээд гурван сум дамжин түрүүлээд уяачдын холбооны ойд авч явж гуравт хурдлуулсан. Халзан морь соёолондоо улсын баяр наадамд үзүүр дээрээ хадуураад дөрөвт орсон. Говь Шанх, уяачдын холбооны ойд дараалан аман хүзүүдсэн. Холбооны ойг өөрийн нүдээр үзсэн Н.Баянмөнх найрагч “Холбооны ой гоё болсон шүү. Обогоогийн хонгор халзан, Гөөгөөгийн хүрэн, тэр жилийн улсын наадмын түрүү Максын зээрд үрээ гурав гараад ирсэн. Обогоо уралдаанч нартаа “Та хоёр наад зээрдээ хавчаад уралд” гэж хэлж байсан юм. Төрийн наадмын түрүүтэй унаган нутгийн хоёр үрээтэй тийм уралдаан болоход хүн өөрийн эрхгүй огшдог юм билээ...
Хүрэн морь тэр цагаас хойш дан түрүү, аман хүзүүнд хурдалж байгаа гэхээр л хэр зиндаатай амьтан гэдэг нь мэдрэгдээд байдаг юм. 2016 онд хавчиг морь аймагтаа аман хүзүүдээд (Хулдын Д.Баттөрийн Бөө хээр гэгч морь түрүүлсэн) Трансын улсын бүсийг тавил дээрээс хөтөлсөөр ойрхон ирж халзан мориндоо дайруулж аман хүзүүдсэн. Халзан морь хавчигтаа мөн л галзуу байв. Ер олон ч мордуулаагүй байх. Таргандуу Сайхан-Овоонд хол түрүүлээд “Транс”-ын ойд авч очжээ. Наадмын өмнө морь тайлбарлагч Б.Ганпүрэв Обогоотой таарч “Халзан морь чинь жаахан тарган юм уу” гэвэл “Хүмүүс тэгээд байгаа юм. Гэхдээ бүтэн жил гар салаагүй. Дотуураа бол онгорхой байгаа юм аа” гэжээ. Үнэхээр л унаган хүлгээ мэдэрсэн уяачийн зөн биелж говийн бүсийн тэр том наадамд хонгор халзан тод магнай торгон жолоо өргүүлэв. Гөөгөө 2017 онд долоотой хүрэн морио аажуухан барьж Өмнөговь аймагт тарган мордуулж Ханбогдын алдарт даян хүрэн морийг дийлэлгүй аман хүзүүдсэн юм. Залгаад сумандаа болсон аймгийн баруун бүсэд сэнс шиг дүүлсээр түрүүлэхэд ард нь улсын том бүсийн айргийн дөрвөн аварга морь дараалж байлаа. Б.Мөнхбатын хонгор халзан, Амгалан хээр, Дөлгөөн хүрэн, Ж.Баатарсүхийн хээр (дараа нь улсын бүсэд айрагдсан), Бөө хээр нь зургаалав. Ер долоо хоногийн ар дээр Дундговь аймгийн төвд улсын бүсийн уралдаан болоход хүрэн морь дахиад л түрүүлсэн. Хулд дээр ард нь байсан морьд бараг байраараа айрагдсан түүхтэй. Намар нь Баянталд очиж уяачдын холбооны том уралдаанд түрүүлж даян түмэн эхийн болзлоо хангасан юм. Халзан морийг тэр жил өнжсөн. Улсын Алдарт уяач Б.Баярсайхан “Долоон настайд нь заавал өнж. Түрүүлэх байсан ч өнж...” хэмээн хаширлаж уяагүй юм гэнэ лээ. Өнөө жил үеэл алдартууд хойшоо Заамарт ирж морьдоо уясан. Улсын баярын өмнө Эрдэнэтийн ойд сайнтай уралдсан. Улсын баяр, Дундговь аймгийн наадам зэрэг боллоо. Гөөгөө хүрэн морио Дундговьд тавьсан нь холхон сайн түрүүлэв. Халзан морь улсын довны унаган болохоо үзүүлж айрагдсан даа. Цэнгэлдэхэд морь цоллуулаад зургаа татуулж байхад нь Баяр ахаас “Унаган их морь улсад айрагдуулах ямар байдаг юм бэ дээ” гэвэл нүүрэндээ инээмсэглэл тодруулаад, “Үгээр хэлшгүй л гоё байдаг юм байна даа...” гэж билээ. Хэдий товчхон хариулсан ч тэр инээмсэглэлд эр хүний олон жилийн хөдөлмөр, зүтгэл, санасандаа хүрсэн сэтгэл ханамж нуугдаж байх шиг харагдсан билээ. Дорноговийн улсын бүсийн уралдааныг ч надаар хэлүүлэлтгүй мэдэж байгаа биз. Хүрэн морь мөн л гардгаараа гарч хөтөлж уралдаад халзан мориндоо ойрхон ирж дайруулсан бололтой дуулдсан. Эцэг нэгтэй нас чацуу хоёр түмэн, түүнийг үеэлүүд уядаг, хоёулаа хурдан байх нь ер Монголын түүхэнд байгаагүй ховор тохиол байх шүү.
О.Наранбаатар
![НЭГ ЗЭЛНИЙ ТҮМЭН ЭХҮҮД](http://todmagnai.mn/images/news/attachments/thumb/810a8b1cabbbe4697cacaa2880448b20.jpg)
3 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
2 цагийн өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд О.Баасанцэрэнгийн хү…
-
2 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдаанд Э.Бат-…
-
4 цагийн өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ц.Амарсанаагийн хонг…
-
5 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын хүрэн…
-
9 цагийн өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
-
11 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
Өчигдөр, 18:39 минут Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
Өчигдөр, 17:55 минут Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
Өчигдөр, 16:51 минут Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
Өчигдөр, 15:38 минут Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
Өчигдөр, 13:47 минут Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
Өчигдөр, 12:49 минут "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
Өчигдөр, 09:41 минут Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
Өчигдөр, 09:19 минут Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
Өчигдөр, 09:15 минут "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд Х.Гарь…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд 106 да…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд ангилалд эхний …
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насны уралдаанд…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насанд 65 хурда…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дээд насанд эхний 10…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дээд насанд С.Баярса…
-
7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд насанд 79 хурдан хүлэг бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 13 -нд Цоллооч хүүд Д.Чулуунбат Тод манлай даага амлав
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан д…
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Х.Улам-Өрнөхийн хээр даага тү…
-
7-р сарын 12 -нд 258 даага бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан с…
-
7-р сарын 12 -нд Уралдаанч Б.Энх-Очир: Захаар нь дайрч ороод Нандин…
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Хишиг-Очирын Бөхбатын хүрэн с…
-
7-р сарын 12 -нд 217 соёолон бүртгүүлж, 152 нь гараа руу хөдөлжээ
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Б.Ерөөлтийн халтар морь түрүү…
-
7-р сарын 11 -нд 228 их насны морь бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан а…
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд С.Гал-Эрдэнийн Нандин хонгор …
-
7-р сарын 11 -нд 192 азарга бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан ш…
-
7-р сарын 10 -нд Ц.Дагвасүрэнгийн хул шүдлэн түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд 254 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
7-р сарын 10 -нд Батсуурийн Чинзоригийн хээр хязаалан түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд 156 хурдан хязаалан гарааны зурхайгаас эргэлээ
-
7-р сарын 10 -нд Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
2024 оны 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
-
2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
-
2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
-
2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
-
2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
-
Өчигдөр, 16:51 минут Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
Өчигдөр, 09:41 минут Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
9 цагийн өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
-
Өчигдөр, 12:49 минут "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
Өчигдөр, 09:15 минут "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
Өчигдөр, 17:55 минут Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
11 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
Өчигдөр, 15:38 минут Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
4 цагийн өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ц.Амарсанаагийн хонг…
-
Өчигдөр, 13:47 минут Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
Өчигдөр, 09:19 минут Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
Өчигдөр, 18:39 минут Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
5 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын хүрэн…
-
2 цагийн өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд О.Баасанцэрэнгийн хү…
-
2 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдаанд Э.Бат-…
202.131.243.186
гайхалтай хурдан хүлгүүд халзан морь түрүүлнэ биздээ нас залуу бнадаа
Reply64.119.19.121
halzan mori ene jil ulsad tvrvvlsen ym blai sh de bodood bhad
Reply112.72.11.104
.
Reply