Адуу яагаад хадуурдаг вэ?
![](http://todmagnai.mn/images/users/cube/73f11013677ea13b2217f297dec29d25.jpg)
“Энэ жил их хурдан байсан юм. Даанч хадуурчихлаа. Тэр жил яг барианд ордогийн даваан дээр хадуураад замаас гарчихсан. Энэ уг нь хурдан адуу л даа, даанч хадуурдаг буруу зуршилтай юм” гэх яриаг уншигч та нэг бус удаа дуулаа биз. Магадгүй танд ч гэсэн ийм асуудал тохиолддог байж болох. Ингэхэд чухам юунаас болоод адуу хадуурдаг юм бол. Юу тэднийг тийм муу зантай болгодог вэ. Энгийн боловч элбэг тохиолддог энэ муу зуршил юунаас эхтэйг, хэрхэн засч болохыг, цаашлаад хэрхэн сэргийлж болох талаар бяцхан зөвлөгөө хүргэхээр бэлтгэлээ.
Буруу сургалт
Хадуурахад нөлөөлдөг хамгийн анхны хүчин зүйл бол сургалтын алдаа. Өөрөөр хэлбэл анх сургахдаа энэхүү муу зангийн суурийг тавьсан гэсэн үг. Энэ тухайд Тод манлай уяач Д.Одгэрэл “Даага, шүдлэнг голдуу бага насны хүүхэд унаж сургадаг. Хүүхэд л болсон хойно амар хялбарыг нь бодоод гэрийнхээ ойрхон эргэлдээд байдаг. Анх сургахдаа гэрийнхээ хаяагаар эргэлдээд сурчихсан адуу тэр хавиасаа жаахан холдох гэхээр буцаж ханараад байдаг. Энэ нь даамжирсаар яваандаа гэр лүүгээ хадуурдаг зантай болчихдог. Зүй нь бол бага адууг сургахдаа морины хажуугаар гарч сургах хэрэгтэй. Яаж гэхээр сургаж яваа үрээгээ хөтөлж яваад хэсэг хугацааны дараа өөрийнхөө морины амыг татаж, албаар түрүүлгэх. Түрүүлээд сурахаар нь хүүхдээр нь ороолгуулж байгаад цогиулж гаргаж сургах хэрэгтэй. Морины аль ч талаараа нь дайраад гардаг болгох хэрэгтэй.
Нэгэнт буруу сургачихсан бол арай дадлагатай томхон хүүхдээр унуулаад засч болдог. Би хүүхэд байхдаа хоргодоо, ханардаг зантай олон адууг зүгшрүүлж байсан. Амаргүй л дээ. Жишээлбэл гудамжинд явж байснаа гэнэтхэн хашаа руу ханарч өрөөсөн талаараа хашаатай наалдаад давхичихна. Тэр үед нь гялс дөрөөгөө мулталж, эмээл дээрээ тал мордоод явах жишээтэй. Энэ мэтчилэн нэг хэсэг ам нь дийлдэхгүй баахан давхидаг юм. Тэгж байгаад яваандаа гайгүй болчих тал бий. Ажиглаад байхад монгол адуу засал авахдаа гайгүй. Харин эрлийз адуу юм бол тэр чигтээ хадуураад байх шиг санагддаг шүү. Тэр нь сургалтын гэхээсээ илүү уяаны буруугаас болж халширч зүрхшээгээд байгаа хэрэг л дээ. Ер нь морь хадуурах нь дан ганц сургалтын буруугаас болохгүй, мөн уяаны алдаатай холбоотой. Өөрөөр хэлбэл уяа дутуу, буруу уяатай адуу ядраад ирэхээр ханарч, замаас гарчихаад байдаг. Хүнээр бол цаашид уралдаж чадахгүй нь ээ гэсэн үг л дээ.
Сэтгэл чухал
Адуу хүнээс дутахааргүй ухаантай, сэрж мэдэрдэг гэдэг нь нэгэнт шинжлэх ухаанаар батлагдсан зүйл. Өөрөөр хэлбэл адуу хүн шиг сэтгэж, орчин тойрныхоо нөхцөл байдлаас шалтгаалан баярлаж, хөөрөн басхүү гуниглаж бухимддаг амьтан. Үүнийг нь эртнээс мэдэрсэн бидний дээдчүүл морь уяаны үеэр хэл ам таталж, хэрүүл тэмцэл хийх зэргээр дуу чимээ их гаргах, басхүү өөр үнэр сэлтийг үл мэдрүүлэх үүднээс уяан дээр гадны хүн ойртохыг цээрлэдэг байсан бизээ. Товчхондоо уяач
зөвхөн сайн дасгалжуулагч бус сайн сэтгэл зүйч байж сая амжилтанд хүрдэг хэмээн ойлгож болохоор. Сайн байсан адуу уралдааны замд хадуурч уяач
эзний урмыг хугалах нь цөөнгүй. Энэ нь тухайн адууны сэтгэл зүйтэй холбоотой. Тиймээс эрхэм уяач та бүхэн адууныхаа зан төлөв буюу темпраментийг урьдчилан тогтоож, уралдааны тактикаа боловсруулах шаардлагатай болж буй юм. Тийн тооцоолоогүйгээс болоод хурдан морь уралдаанч хүүхдээс ирэх хэт ачааллыг дааж чадалгүй замаас гарах тохиол цөөнгүй бий. Түүнчлэн “Би гүйцэхгүй юм байна” гэсэн шантрамтгай сэтгэл зүйгээс гадна хэт бардсан сэтгэл зүй морийг уралдааны замаас гаргачихаад байдгийг малын эмч нар, туршлагатай уяачид сануулдаг.
Уяаны алдаа
Уяа сойлго таараагүй буюу буруу уяатай байгаа адуу уралдааны замд хадуурах нь элбэг. Өөрөөр хэлбэл уяаны алдаанаас үүдэлтэй бүх төрлийн догололт, хоол боловсруулах эрхтэн системийн хямрал, амьсгалын замын эмгэгүүд уралдааны замаас гарахаас аргагүйд хүргэдэг байна. Энэ тохиолдолд адууг дахин уралдааны замд оруулах гэж шахаж албадалгүй эмгэгт нь тохирсон тусламж үйлчилгээг үзүүлэх хэрэгтэйг уяач та юу эс андахав. Мөн хурдан адуу хадуурахад хүргэдэг өөр нэг хүчин зүйл бол таараагүй тоног хэрэгсэл буюу эмээл, хазаар, амгаа зэрэг болно. Тиймээс уяач та бүхэн адуугаа уралдааны замд гарахаас өмнө эдлэл хэрэгслийг дахин нэг хянахад илүүдэхгүй бизээ.
Бууриа сонгох
Уяа руугаа хадуураад замаас гарчихсан адууныхаа тухай олонтаа дуулсан байх. “Өнгөнд явж байснаа барианы наахантаа ирээд гэр лүүгээ хадуурчихсан” гэж хэлсэн уяачтай би ч цөөнгүй л таарч байлаа. Энэ тохиол бол уяач таны сонголттой холбоотой учраас сануулгаас өөр олон зүйл ярих нь илүүц биз. Ерөнхийдөө уралдаж үзээгүй шинэ газар оронд ирэх юмуу, эсвэл худаг ус бараадан барианы наана бууснаас болоод морьд замаас гарсан байдаг.
Энэ мэтчилэн тоочоод байвал адуу хадуурахад нөлөөлдөг цөөнгүй хүчин зүйлүүд байх агаад уяачид сургалтыг засах, эмгэгийг эмчлэх хийгээд нүдний хаалт бүхий толгойвч хэрэглэж байна.
"Тод магнай" сэтгүүл. Дугаар 100. 2018 он
3 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
13 цагийн өмнө Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
14 цагийн өмнө Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
15 цагийн өмнө Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
16 цагийн өмнө Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
18 цагийн өмнө Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
19 цагийн өмнө "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
22 цагийн өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
22 цагийн өмнө Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
22 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд Х.Гарь…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд 106 да…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд ангилалд эхний …
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насны уралдаанд…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насанд 65 хурда…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дээд насанд эхний 10…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дээд насанд С.Баярса…
-
7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд насанд 79 хурдан хүлэг бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 13 -нд Цоллооч хүүд Д.Чулуунбат Тод манлай даага амлав
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан д…
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Х.Улам-Өрнөхийн хээр даага тү…
-
7-р сарын 12 -нд 258 даага бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан с…
-
7-р сарын 12 -нд Уралдаанч Б.Энх-Очир: Захаар нь дайрч ороод Нандин…
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Хишиг-Очирын Бөхбатын хүрэн с…
-
7-р сарын 12 -нд 217 соёолон бүртгүүлж, 152 нь гараа руу хөдөлжээ
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Б.Ерөөлтийн халтар морь түрүү…
-
7-р сарын 11 -нд 228 их насны морь бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан а…
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд С.Гал-Эрдэнийн Нандин хонгор …
-
7-р сарын 11 -нд 192 азарга бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан ш…
-
7-р сарын 10 -нд Ц.Дагвасүрэнгийн хул шүдлэн түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд 254 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
7-р сарын 10 -нд Батсуурийн Чинзоригийн хээр хязаалан түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд 156 хурдан хязаалан гарааны зурхайгаас эргэлээ
-
7-р сарын 10 -нд Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
2024 оны 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
-
2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
-
2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
-
2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
-
2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
-
2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
-
2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
-
2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
-
15 цагийн өмнө Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
22 цагийн өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
19 цагийн өмнө "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
22 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
14 цагийн өмнө Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
16 цагийн өмнө Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
22 цагийн өмнө Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
18 цагийн өмнө Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
13 цагийн өмнө Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
66.181.161.118
Таван хөндүүртэй адуу хадуурдаг нь үнэн
Reply103.229.120.168
Тавагны хөндүүртэй адуу уруу газар хадуурдагуу. Энэ зун уруу газар хоёр хадууруулсан нэг хөгшин тэгэж хэлсэн
Reply103.10.22.152
Урьдан хадуурдгүй байсан морь энэ жил хадуураад явсангүй учир шалтгаан
Reply