Х.Болорчулуун:Улсын наадмын түрүүндээ ханаад үрээгээ бүсэд явуулаагүй
-Төрийнхөө их баяр цэнгэлд хязаалан түрүүлгэсэн танд баяр хүргэе.
-За баярлалаа. Төрийн наадам жил болгон хурдан хязаалангийн уралдаанаар эхэлдэг. Төрийн наадмын эхлэл болсон хязаалангийн уралдааны түрүү хүртсэндээ баяртай байна. 19 жил морины сүүл боохдоо улсын баяр наадмаас айраг хүртэж үзээгүй, анх удаа түрүү авлаа. Өмнө нь шөвгийн есөд л орж байсан. Сүүлийн долоон жил улсад ирж уралдахгүй байж байгаад энэ жил ирж наадсан юм.
-Дорнод аймгаас 10 жилийн дараа хязаалангийн түрүү тодорлоо. Хүрэн үрээний уяа сойлго, сунгаа хаана хийгдсэн бэ?
-Үнэхээр азтай одтой байлаа. Манай Дорнодод зуншлага гайгүй, уяа, сунгаа бүгд нутагтаа хийгдсэн. Сүүлийн хоёр гурван сунгааг Онон гуайн галтай хийлээ. Тэднийд олон хүний хурдан хүлгүүд байдаг болохоор нэг нэгнээ ирлэж сунгаа тун үр дүнтэй болсон. Хүрэн үрээ сунгаанд өнгөлөөд үргэлж нэг, хоёроор орж байсан. Манай уяач Дорнодын Булган сумын Мөнгөнбатын Эрдэнэбат гэж хашир, чамбай ажилсаг хүн бий. Эрдэнэбатын маань хүч хөдөлмөрийн үр шим гарлаа.
-Улсын наадамд өөр ямар морьд мордсон бэ?
-Даага, шүдлэн, хоёр хязаалантай улсын наадамд очсоноос даага, хязаалан хоёр нь хасагдсан. Уг нь даага их хурдан байсан юм.
-Хасагдсан гэснээс улсын наадамд ялгалтын асуудал байнга хэл ам дагуулах боллоо. Та энэ асуудалд байр сууриа илэрхийлэх үү?
-Хүмүүс амны билгээс ашдын билэг гээд наадам сайхан боллоо л гээд байна. Энэ баяр наадмаар соёолонгоос доошоо насанд зуу зуугаараа хасагдаж байна шүү дээ. Ийм байж болохгүй л дээ. Нэг морины цаана ямар олон хүн ажилладаг, хэр их хүч хөдөлмөр, хөрөнгө зардаг, хичнээн хүмүүсийн хүсэл мөрөөдөл байдаг билээ дээ. Ингэж зуу зуугаар нь хасаж болохгүй ээ, уралдааныг шударга горимд оруулах ёстой. Үүлдэрлэг байдал нэрийн дор үзэмжээрээ Монгол морь ч хасагдаж л байдаг, соотон чихтэй, бүлтгэр нүдтэй, нарийн хүзүүтэй, сүүл богинотой гэх юмуу янз бүрийн шалтгаанаар маш олноороо хасагдаж байна. Үүлдэрлэг байдлыг тогтооно гэдэг бол худлаа. Уралдааны стандартыг тавиад илжиг л биш бол уралдах ёстой гэсэн бодолтой байна. Айраг, түрүү авсан бид мэтийн хүмүүс баярлаж л байгаа байх. Гэтэл хаа холоос морио авчирчихаад хасуулж, хүч хөдөлмөр нь үгүйсгэгдсэн олон зуун хүнд харамсалтай л байгаа. Наадам шударга байхаа болилоо.
- Монгол хасагдсан бол харамсалтай хэрэг, эрлийз хасагдсан бол зүй ёсны хэрэг бишүү?
-25 болон 12.5 хувийн цустай адууг монгол гэхгүй бол өөр юу гэх юм. Орчин үед бэлчээр дээрээс барьж аваад уралддаг үе өнгөрсөн шүү дээ. Манай монгол морьд аж ахуй, уналгын чиглэлийнх бол гаднаас орж ирж байгаа нь олон зуун жил уралдааны чиглэлээр өсгөж хөгжүүлсэн адуунууд. Бид хурд үзэх гэж байгаа болохоос биш 60 чавганц уралдуулаад нэгийг нь түрүүлэхийг үзэх гэж байгаа биш шүү дээ. Гаднаас ирсэн хурдыг Монгол адуугаар сэлгэж хурд сайжруулж байгааг би буруушаахгүй. Энэ бол зүй ёсны асуудал. Галшар угшил гэдэг Монголдоо хамгийн том биетэй, гэтэл тэр угшлыг бий болгосон өвгөн ноён Пүрэвжавынд араб, англи адуу байсан л гэдэг. Тэгж л хурд гаргасан байдаг. Хэнтийд байгаа морины хөшөөнүүд бэлхэнээ илтгэнэ. Наашлуулаад яривал гоё халиун, Ононгийн Аварга хээр, Эрдэнэчулууны шаргыг монгол гэх үү, эрлийз гэх үү. Тодорхойлоход хэцүү болчихож байгаа биз дээ?
-Таны байр суурийг ойлгож байна л даа. Гэхдээ эрлийз гээд тусдаа ангилал уралдаж байгаа. Эрлийзэд уралдуулахгүй монголд мордуулаад байгаа уяачдын ухамсаргүй үйлдэл бас байна уу?
- Үгүй үгүй. Үүлдэрлэг байдлаар ялгах шиг худлаа юм байхгүй. Энэ чинь бөөн худал хуурмаг, арын хаалга.
-Их насны түрүүний эзэн бол шударга бус юм боллоо, би уучлалт гуйж байна гээд ярилцлага өгсөн. Түрүү морь 25 хувийн цустай адуу гэж байна лээ?
- 25, 12,5 хувийн цустай адуу бол Монгол шүү дээ. Нэгдүгээр үеийн эрлийз, 50 хувийн цустай бол болохгүй.
-Хэдэн уяачид хоорондоо эрлийз, монгол гээд хэл ам боллоо гээд асуудал шийдэгдэхгүй л дээ. Гол нь энэ асуудлын талаар Баяр наадмын тухай хуулинд нь ямар ч зохицуулалт байхгүй байгааг хүмүүс шүүмжлэх юм билээ?
-Би бас Баяр наадмын хуулинд өөрчлөлт оруулах саналтай байна. Нэг насанд зуу зуугаараа хасагддаг ямар гоё наадам байх юм бэ? Манай нутгийн дүү нараас хоёр морьтой ирээд хоёуланг нь хасуулсан хүмүүс ч байна. Ийм байдлаараа морь уяад ч яадаг юм. Гар метр бариад өндрийг хэмжинэ ч гэж юу байхав. Үгүй ядаж л автоматаар метрлэбэл шударга биз дээ. Сэрвээний өндрөөр монголд багтсан адууг үүлдэрлэг байдал гээд өнгө үзэмжээр хасаж болохгүй. Үүлдэрлэг байдлыг угаасаа тодорхойлж чадахгүй. Монгол бөх шударга биш болоод хүмүүс дургүй болсон. Одоо морь тийм болоод байна шүү дээ. Улсын наадам шударга байх ёстой. Гэтэл дарга нар наадам будилаангүй сайхан боллоо гээд байгаа. Энэ олон зуун хүний морийг хасчихаад юу нь сайхан байгаа юм?
-Ямартай ч энэ бол яаралтай шийдэгдэх ёстой тулгамдсан асуудал гэдгийг хүн бүр хүлээн зөвшөөрөх байх. Яриагаа саяхан болж өнгөрсөн бүсийн наадмын талаар дуусгая. Түрүү хүрэн бүсийн наадамд яаж хурдалсан бэ?
- Би бүсийн уралдаанд яваагүй ээ. Энэ жил түрүү аваад ханачихлаа даа. /инээв/ Хүрэн үрээгээ улсын наадмын дараа амраасан.
Ярилцсанд баярлалаа.
Д.Энхтуяа
Тод магнай сэтгүүл №99
3 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 36 минутын өмнө Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2 цагийн өмнө 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
- 2023 оны 10-р сарын 17 -нд Өнөө жил яах бол...
- 2023 оны 10-р сарын 09 -нд Сумын Алдарт уяач О.ДАШЗАВ: Сумынхаа наадмын айрги…
202.126.89.178
Bused hasagdana geed yavaagui
Reply202.126.89.178
Boloroo mongolooroo naadaachee
Reply64.119.19.48
Болорчулуун чи болио ард түмний наадамд эрлийз үрээ мордуулаад түрүү авчаад олон юм хуцаад байдаг яасан ичдэггүй новш вэ.Чи тэр Ононгийнхоо хошногийг долоогоод хууль санаачлаад явахаа боль ойлогсон уу.
Reply