Аймгийн Алдарт уяач Н.Хишигсүрэн: Эцгээс минь дамжиж ирсэн хүрэн азарганы үр төл одоо ч давхиж байна
Булган аймгийн Бугат суманд “Бөх Намжил” хэмээх алдартай хүн өнгөрсөн зуунд аж төрж байжээ. Нутаг орондоо гайгүй сайн ноцолдчихдог биерхүү тэр эр эмнэг хангалыг мундаг сургадаг, ёзоороор морь уургалдаг байсан гэлцдэг. Бас хүрэн азаргаа сум, аймагтаа нэлээд хэд түрүүлгэж, айрагдуулан, аймгийн Алдарт уяач болжээ. Өдгөө энэ хүний хоёр хүү аймгийн Алдарт уяач болчихсон, нутаг орондоо “Эцэг хүү гурван Алдартынхан” хэмээн хүндлэгддэг юм. Ингээд түүний хүү аймгийн Алдарт уяач Намжилын Хишигсүрэнтэй ярилцсанаа хуваалцаж байна.
-Бугат сумын эцэг хүү гурван Алдартынхыг танайх гэж сонслоо. Яриагаа таны аав Намжилын тухай сайхан дурсамжаар эхлүүлмээр байна?
-Тэгье. Манай аав 1927 онд Хантайд төрсөн хүн. Одоо энэ газар Хутаг-Өндөрийн нэг баг болсон. Төрөөд удалгүй хүнд өргөгдөж, таван настайд нь өргөж авсан аав, ээж хоёр нь цувраад бурхан болсон юм билээ. Тэгээд эцгийг минь Алтангэрэл гэдэг айл үрчилж авч хүн болгосон. Ингээд 1947 онд 20 нас хүрч хотод гурван жил цэргийн албанд яваад, 1950 онд эргэн ирэхэд нь өргөж авсан ах, эгч хоёр нь эцэг эх нь болж, адуу мал бэлдэн, айл болгож тусад нь гаргасан. Ингэж ижий аав хоёр маань өнөр өтгөн айл болж, дөрвөн хүү, нэг охин төрүүлж өсгөсөн. Миний хувьд энэ айлын ууган хүү. Би гурван настайдаа өргөгдөж ирсэн юм. Түүнээс таван жилийн дараа Н.Ганбаатар дүү маань төрсөн.
-Таныг бас өргөж авчээ?
-Тийм ээ, манай ээж ч бас өргөмөл юм билээ. Би сүүлд нь ойлгосон. Манай ээж, аав хоёр надаас нэг ах хүүхэд өргөөд алдчихсан гэдэг. Харин намайг миний төрүүлсэн ижий төрсөн охиндоо өгсөн юм билээ.
-Аав тань ямар ажил эрхэлж байсан бэ?
-Малчин л байсан байх даа. Ээжтэй маань хань бүл болоод, Ингэтээс 1958 онд нүүж ирсэн. Анх Цонхлон Бухын наранд байгаад, Ханжаргалан сумтай нийлээд Бугат сум болсон. 1959 оноос аав, ээж хоёр минь тэнд мал малладаг болсон.
-Харин хэдий үеэс морь уяж эхэлсэн юм бол?
-1964 оноос морь уяж эхэлсэн. Ганц гүүтэй байсан юм билээ. Түүнээс нь гурван эр унага гарч, нэг нь арилжаа, хоёр нь хурдан болж. Манай Ганбаатар унаж, Сайханы наадамд дөрөв, энд хоёр удаа дөрөв хийсэн. Би тэрийг нь сайн мэддэг юм. Намайг 1964 онд дөрөв, 1965 онд тавдугаар анги төгсөж байхад аав морь уясан. -Намжил гуайн нэр усыг гаргасан, олонтаа түрүүлж, айрагдсан ямар хурдан морь байна вэ?
-Бяаран сүүлтэй хар морь анх байсан.
-Бяаран гэдэг нь ямар сүүлийг хэлдэг юм бэ?
-Оодон сүүлтэй морийг хэлдэг юм. Аав маань эмнэг их унадаг хүн байж билээ. Архангайгаас агтнаас соёолон үрээ байхад нь аваад азарга тавьж, 2-3 гүү хураалгаад, түүнээс цавьдар, халзан, 2-3 хүрэн морьд гарсан. Дандаа уягддаг. 1976 оноос хоёр дахь азаргаа худалдаж авсан. Тэр үеэс хурдан морь гарсан даа. Хантай, Жигүүр хээр гэсэн хурдан азаргануудаас хурдан морьд гарсан. Тэр удам үе дамжин, бид хэдэд өвлөгдөж ирсэн. Одоо ч гэсэн хүрэнгүүд бий. 1981 онд буюу ардын хувьсгалын 60 жилээр аав маань Булган аймгийн наадамд нэг хүрэн азарга аман хүзүүдүүлсэн амжилт үзүүлсэн. Бас цоохор их насны морь нь тав, цавьдар нь зургаад ирсэн.
-Эрдэнэтэд хүрэн азарга бас айрагдсан гэсэн?
-1978 онд аман хүзүүдсэн. Тэр жил Балдирын өсгий цагаан хээр азарга түрүүлсэн юм. Батчулууны уядаг алдарт хээр морины эцэг л дээ. Аавын хүрэн азарга суманд гурав түрүүлсэн байх. Ямар ч байсан соёолон үрээ нэг түрүүлснийг мэддэг юм. Би 1971-1974 онд цэрэгт явж, Ганбаа уяж эхэлсэн. Сүүлдээ голдуу миний, Ганбаагийн нэр дээр уядаг байлаа. Өвгөн морь дагаж хардаг л болсон.
-Хүрэн азарга хэд хүртлээ уралдсан бэ. Та хоёр хоёулаа хүрэн азаргыг уясан юм уу?
-Голдуу манай Ганбаа уядаг байсан. 1981 оноос хойш уяагүй.
-Төлүүд нь давхисан уу?
-Төл нь бүгд хурдалсан. Дандаа хүрэнгүүд давхидаг байсан. Ер нь л манайх хүрэн, буурал адуутай айл байсан. Одоо ч бий.
Ганбаа бид хоёр аавыгаа үе залгамжлаад л морь уяж эхэлсэн. Аав маань 1987 онд бил үү, аймгийн Алдарт болсон. Харин Ганбаа 1990-ээд онд, харин би 2013 онд Гиннест оролцож ирээд авсан.
-Дөрвөн хүүгийн хоёр нь аймгийн Алдарт болжээ. Харин нөгөө хоёр нь морь уядаг уу?
-Уяхгүй. Хүүхдүүд нь ч уяхгүй байна. Хүүхдүүдийг багаас нь буюу тав, зургаатайд нь морь унуулахаар халширдаг юм уу.
-Н.Ганбаатар танаас өмнө уяж, танаас түрүүнд аймгийн Алдарт уяач цол хүртсэн юм байна. Дүүгийнхээ талаар яриач?
-Дүү маань наймдугаар ангиа төгсөөд илгээлтийн эзэн болж мал дээр гарсан. Тэр үеэс аавыг дагаж үрээ уяж эхэлсэн. 1970 оноос морь уясан хүн.
-Ингэхэд аав тань барилддаг байсан гэсэн. Хүнд удам, адуунд угшил гэж бөх ч бас удамшдаг гэдэг?
-Манай аавын талд Хантайд мундагдуу хүмүүс байсан гэсэн. Эр, эмгүй биерхүү. Эхээс 13-уулаа байсан юм билээ. Цаадуул нь барилдаж байсныг мэдэхгүй ч барилдаж байсан гэж ярьдаг. Манай Бугатынхан бөх Намжил ч гэж ярьдаг. Ёзоороор морь уургалж байсан гэлцдэг. Би ч тэрийг нь мэднэ. Морь уургалаад ёзоорыг тавьдаггүй хүн байсан.
-Шуундаа бяртай, хөлдөө бяртай гэж хүмүүс ярьдаг. Аав тань цээж, шуундаа бяртай байсан биз?
-Хөл сайтай, хараа мундаг, овжин зальтай, хурдан хөдөлгөөнтэй, ер нь шаламгай барилддаг хүн байсан. Улс ч тэгж ярьдаг.
Эмнэг морь ч олон сургасан. Аавыг II багт байхад III багийг нийгэмчлэхэд, “Тэднийх адуу нийгэмчилж байна гэнэ, ганц үрээ сургаж унана аа” гээд л очиж байсан. “Партизан” нэгдэл гэж байхад сургасан морь нь Нохой хул, Яаруу хээр, нэг нь ямар бор морь билээ. Энэ гурав айхтар эмнэг адуунууд байлаа.
-Аав тань олон жил барилдсан уу?
-1964 онд үзүүрлээд түүнээс хойш барилдаагүй. 1976 онд Бөөрөлжүүтэд “улаан” Балжир гэдэг хүний 70 насны ойд олон бөх барилдаж, аймгийн заан Банк түрүүлж, аав үзүүрлэсэн. Тэгэхэд 49-тэй байсан. Би бас барилдаж, хоёрын даваанд унасан.
-Өөрөө ч бас барилддаг байх нь ээ?
-Барилдана аа. 1979 онд Атрын 20 жилийн ойгоор Улаантолгой САА анх наадам хийж, тэнд түрүүлж сумын заан болж байлаа. Би бас волейболын нэгдүгээр зэрэгтэй. Ер нь спортод оролцож явсан.
-Бидний яриа энд хүрээд өндөрлөж байна. Ярилцсанд баярлалаа.
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна