Аймгийн Алдарт уяач Д.Аюурзана: 60 ГАРУЙ ТЭМЭЭ, 90 ОРЧИМ ЭМНЭГ АДУУ СУРГАЖ СПОРТЫН МАСТЕР ЦОЛ ХҮРТСЭН
Говь-Алтай аймгийн Хөхморьт сумын уугуул, Сангийн далай гуравдугаар багийн харьяат, аймгийн Алдарт уяач Дагвасүрэнгийн Аюурзана гуайн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна. 1945 онд Завхан аймгийн гол бригадын нутаг Бор үзүүр хэмээх газар төрсөн тэрээр Эмнэг сургалтын спортын мастер, АХ-ын 50, 60, 70 жилийн ойн медалиар шагнагдаж байжээ.
-Та эмнэг сургалтын спортын мастер болж байжээ. Энэ цолны болзлыг хэдэн онд хангаж байв?
-Оныг нь сайн санахгүй байна. Тухайн үед 30 адуу сургаж, эмнэг сургалтын спортын мастер цолны болзол хангадаг байсан юм. Би энэ болзлыг гурав дахин нэмж биелүүлэхийн зэрэгцээ барагцаагаар 60 гаруй тэмээ сургаж байлаа. Манай ах адуу хариулдаг, морь уядаг байсан юм. Ахынхаа ажилд тусалж, морийг нь уядаг байлаа.
-Та нэгдэл нийгмийн үед адуу маллаж байсан юм уу?
-Ахынхаа ажилд тусалдаг байсан юм.
-Танай ахыг хэн гэдэг вэ?
-Гүндсамба. Манай ах нэгдлийн адуучин, би туслах адуучны үүрэг гүйцэтгэдэг болсон юм.
-Жилд дундажаар хэдэн эмнэг сургадаг байв?
-Дундажаар нэг жилд 25 тэмээ сургаж, хоёр ч удаа болзол хангаж байлаа.
-25 тэмээ сургавал шагналд нь нэг тэмээ өгдөг байлуу?
-Тиймээ, нэг тэмээний шагналтай. Би багадаа ер нь адуу малд хорхойтой хүүхэд байсан. Бригадын эмнэг догшныг сургаж, өвсний унаа гээд л барьж өгдөг байлаа. Хэдэн морины дунд унасаар байгаад толгойгоо илээд үзэхээр гар хүрэн улаан болчихсон байдаг байсан. Өөрөө ч хайхрахгүй, аав, ээждээ ч хэлэхгүй. Гэхдээ багын бэртэнги нас ахих тусам мэдрэгддэг юм. Тухайн үед бичиг үсэг мэдэхгүй, сургуульд соёлд суугаагүй, жаахан бүдүүлэгдүү л хүн байлаа шүү дээ.
-Ах тань нэгдлийн адуучин байсан гэсэн. Тэгэхээр нэгдлийн тэмээг сургадаг байсан гэсэн үг үү?
-Нэгдлийн тэмээ сургадаг байсан. Би 15, 16 эмнэг ингэ авч саалинд сургаж, сүү саалийг нь нэгдэлд нийлүүлдэг байлаа. Тэмээчнээс нэг удаа 19 тэмээг ижлээр нь авч байгаад сургадаг байсан. Гуравдугаар сарын эхээс аваад дөрөвдүгээр сар гэхэд сургаж дуусгаад буцааж өгдөг байлаа. Одоо ч бие муудаад, хүч ч суларлаа. Аливаа юмыг нэг чихээрээ оруулаад нөгөө чихээрээ гаргаад мартчихдаг болсон байна.
-Хэдэн наснаасаа эхэлж эмнэг сургасан бэ?
-Арван хэдтэйгээс л сургаж эхэлсэн. Бас багадаа хүний, өөрийн хурдан морь унан уралдаж, нэлээд хэдэн удаа түрүүлж байлаа. Тэгээд ахыгаа дагаад морь уядаг болсон юм.
-Олон жил эмнэг сургасан уу?
-Нэгдлийн эмнэгүүдийг жил бүр сургадаг байсан. Саяхан болтол л эмнэг сургаж байлаа.
-Таны сургасан морь, тэмээнээс хамгийн их булгиж бусгасан нь ямар мал байв?
-Адуу их булгина. Тэмээ бол нүд нь эргэлдээд л, их ааштай туйлна шүү дээ. Гурван тэмээ л их туйлсан. Өглөө босоод л мордоход хангалаад л туйлж байсан. Тэмээ ч бас ноцтой туйлдаг амьтан шүү.
-Тэмээ, адуу хоёрын алинаас нь унах илүү аюултай вэ?
-Тэмээ өндөр учраас илүү аюултай. Туйлж байгаа тэмээ ер нь хэр баргийн хүнийг тогтоодоггүй юм. Харин сойгоод мордвол тэмээ туйлж чаддаггүй. Манай нэг ботгон тэмээг сургахад бэрх байсан. Нэгдэлд өгчихсөний дараа “сургаарай” л гэсэн. Би ч “за” л гэсэн. Тэгээд ёстой л бөхөн дээр нь гараад, бөөрөн дээр нь гараад л, хөл холбоотой бол бас аргатай байхгүй юу. Бөхнөөс нь бас барьж болдоггүй. Тэгээд л толгой дээгүүр нь ойччихсон.
-Тэгээд юунаас нь барих юм?
-Хөлөө холбоно, нуруун дундуур нь олом татаад, түүнээсээ барина. Бөхнөөс нь баривал шивэрдэг юм.
-Та залуудаа барилдаж байв уу?
-Бага залуудаа сумандаа ганц, хоёр гарч байсан. Түүнээс өөрөөр барилдаж ноцолдож сүйд болоогүй.
-Өвөг дээдсийн тань дунд морь уядаг хүн байсан уу?
-Аав уяж байсан. Хүрэн халзан морь нь их сайн давхидаг байлаа. Ер нь аавын уясан болгон л 20-ийн дотор, заримдаа айраг, түрүү авдаг байсан. Нэг их холын наадамд явж байгаагүй, ойр зуураа л нааддаг байлаа. Манай ах бас моринд хорхойтой, хурдан морь уяна. Би багадаа Бадарч гэдэг хүний улаан морийг унаж, нэлээд хэдэн наадмаас түрүү авсан. Өөрийнхөө нэг морийг бас унасан. Бага байсан л даа. Уулын энгэр дээрээс тавьсан юм, би ч шанхнаас нь зуурчихсан яваад лбайсан. Яваад л байсан, юман дээгүүр дэгдээд байх шиг болсон. Арай уначихалгүй, нэлээн яваад түрүүлээд эргээд харсан чинь арын морь нэлээн хол явна. Ташуураа хаячихсан болохоор гараараа ташиж байгаад ойччихсон. Сайн ташуур байсан, ташуураа хаядаг л буруудаж дээ гэж байсан. Өөрөө ч морь их уядаг байлаа. Тэгээд зээгээ цэргээс ирэхээр нь “нэг морь аваарай” гэсэн чинь хэд хоногийн дараа “Та морио гүү болгож болох уу” гэж байна. Би өөрийн унаган адуун дундаасаа нэг гүү өглөө. Тэр гүүнээс дориун жороо хурдан морь гарсан. Одоо Энхсайханы бага хүрэн цоллуулж байна. Цагаан өсгийтэй хүрэн морь бий.
-Та хэдий үеэс морь уяж эхэлсэн бэ?
-Би бараг 20 хүрээд л уяж эхэлсэн байх.
-Анх ямар морь уяж, хаанахын ямар наадамд уралдуулж байв?
-Мартчихжээ. Манай жижигхэн хүрэн халзан морь их сайн давхидаг байсан. Ахтайгаа нийлж уясан морьд ч түрүүлээд л байдаг байсан. Ахын хурдан хүрэн азарга сайн давхидаг байлаа. Миний морьдоос Баян-Уул хавьдаа айраг алдаж байгаагүй саарал морь байсан. Завхан гол бригадад нэг багийн наадмаар түрүүлж байсан юм. Бас нэг цоохор морь Баян-Уул, Завханы Дөрвөлжин зэрэгт айрагдаад л байсан. Ер нь саарал, хээр, бор гурван морь сайн давхиж байсан. Хожуухан ачтайгаа хамтарч морь уяад ачийгаа сум, аймгийн Алдарт уяач болгосон. Манай эгчийн хүүхэд л дээ.
-Адуугаа хаанаас голдуухан авдаг байв?
-Манай аав Завханы Дөрвөлжингөөс нэг хээр морь авсан. Дааанч буцаад гүйчихсэн. Тэгээд хээр морь нь тогтохгүй болохоор нь манай ах оронд нь тэр саарал морийг авч ирсэн юм. Тэр үед Гонгорын шарга гээд Сангийн далай багийн алдартай морь байлаа. Шарга, саарал хоёр цугтаа л ирдэг байлаа. Баян-Уулынхан андахгүй дээ.
-Баян-Уулд очиж нааддаг юм байна. Өөр хаанахын наадмуудад очиж байсан бэ?
-Завханы Дөрвөлжин, Цагаанчулуутад ахтайгаа хамт очиж, халтар, саарал морио айрагдуулаад ирж байлаа. Мөн Ховдын Чандмань, Дарвид ч очиж наадаж байсан.
-Сэтгэл огшоосон сайхан наадмын дурсамжаасаа хуваалцаач?
-Он сар ярихаар л таг болчихдог хүн дээ, би. Ховдын Чандманьд Батзориг Зааны наадам, Ховдын бас нэг ойн наадамтай хамт болоход хоёр өдрийн турш сайхан наадсан юм. Би ачтайгаа хамт очоод, цагаан хөлтэй хүрэн, соёолон саарал үрээ хоёроо авч очсон. Миний саарал үрээ хоёуланд нь түрүүлж, бүдүүн морь маань айрагдаж байлаа. Ховдын Дарви сумын наадамд хүрэн морь айрагдаж, Завхан голын наадамд түрүүлж байсан. Аймгийн наадамд морь айрагдуулж, Бугатын ойд үрээ түрүүлгэж байлаа.
-Та хэдэн хүүхэдтэй вэ?
-Хоёр өргөмөл хүүхэдтэй.
-Хүү тань морь уях уу?
-Уяна аа. Сумын Алдарт уяач цолтой. Охин одоо хотод амьдарч байгаа.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа.
-Баярлалаа. Та бүхний ажилд өндрөөс өндөр амжилт хүсье.
"Тод магнай" сэтгүүл. Говь-Алтай аймгийн тусгай дугаар. 2017 он
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна