“Мөнххаан хурд” МСУХ-ны нарийн бичгийн дарга А.Амгаланбаатар: Манайх шиг улсын наадмын гурван түрүү, найман айргийг нэг дор хүртсэн сум Монголд байхгүй

Сүхбаатар аймгийн Мөнххаан сумын уугуул, “Мөнххаан хурд” МСУХ-ны нарийн бичгийн дарга А.Амгаланбаатартай хийсэн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-"Мөнххаан хурд" уяачдын холбооны үүсэн байгуулагдаж байсан түүх хэдийнээс эхэлдэг вэ?
- Манай уяачдын холбоо 1994 онд "Хурдны удам" нэртэйгээр үүсгэн байгуулагдаж, 14 тэргүүлэгчтэй ажиллаж байсан. Нийт уяачдынхаа хурлыг хийж, холбооны тэргүүнээр Дандарбаатар гэж хүнийг сонгосноор уяачдын холбоо анх ажиллаж эхэлсэн байна. Дандарбаатар тэргүүлэгчээс хойш Батсайхан, Ч.Ганболд  зэрэг хүмүүс ажилласан байдаг. Өнгөрсөн жилээс Бат-Эрдэнэ тэргүүнээр сонгогдон ажиллаж байна. Миний хувьд 2008 оноос нарийн бичгээр сонгогдсон.
-Танай уяачдын холбоо өмнөө ямар зорилго, чиглэл барин ажиллаж байна вэ?
-Сумын уяачдын холбоо 1994 оноос уяачдаа нэгтгэж, уралдаан зохион байгуулах, уяа сойлгынхоо арга барилаас хуваалцах, бие биенээсээ суралцах, залуу уяачдадаа заах  гэсэн үндсэн бодлогод тулгуурлаж үйл ажиллагаагаа явуулж байна. 2008 оноос хойш хийсэн томоохон ажил гэвэл Хурдан морины фэн клубын 1 жилийн ойд зориулсан доктор Төмөрхадуурын лекцэд 7 залуу уяачаа явуулж суулгаж байсан. Мөн 2011 онд Сүхбаатар аймгийн баруун бүсийн уралдааныг телевизийн бичлэгтэй, зохион байгуулалт өндөртэйгээр хийлээ. Ер нь манай холбоо томоохон уралдаан зохион байгуулж, түүнийгээ телевизээр цацаж нутгийнхаа адууг сурталчлах, олонд таниулах зорилго өвөрлөж байгаа. Үүгээрээ ч 2011 онд хаврын баруун бүсийн уралдаан хийснээс хойш нэлээд олон адуу зарагдсан. Хурдан морь гэдэг хүний сонирхол төдийгүй цаад талдаа малчдын эдийн засаг, амьдрал ахуйд ихээхэн нөлөө үзүүлж байдаг. Тэр талаасаа уяачдад маань хэрэгтэй тустай ажил болсон гэж үзэж байна.
-Мөнххааны уяачид сүүлийн жилүүдэд хэр одтой наадаж байна вэ? 
-Манай сумаас одоохондоо улсын цолтой уяач төрөөгүй, аймгийн алдарт уяач 20 гаруй бий. Өнгөрсөн жил манайхаас Гансүх, Эрдэнэцогт гэсэн хоёр хүн аймгийн алдарт уяач болсон. 2010 онд Хэнтийд болсон Зүүн бүсийн хурдад аймгийн алдарт уяач Нямсүрэнгийн Гэрэлт-Одын цагаан морь түрүүлж, тэр жилээ аймгийн шилдэг уяачаар шалгарсан амжилттай. Мөн улс, бүсийн чанартай уралдаанд Бураа Пүрэвжав, Пүрэв гэх мэт уяачдын унаган адуунууд нэлээн сайн хурдалж, айрагдаж байгааг хүмүүс мэднэ.
-Цагтаа Мөнххааны хурд улсын наадмын түрүү, айргийг дараалан авч байсан бахархам түүх бий байхаа.
-Тиймээ, зөвхөн 1943 оны улсын баяр наадмаас Сүхбаатар аймгийн Мөнххаан сумын уяачид 3 түрүү, 8 айраг авч байсан түүх бий. Тэр үед Л.Чүлтэмжамц, Баглаа хэмээх Ж.Балдан, Найдан, Гэндэн, Ж.Наваан, Г.Сундуй, Рэгзэн, Т.Чүлтэм, Донойн Гонгор гээд мундаг уяачид улсын наадмын айраг, түрүү авч байсан. Монгол улсын Тод манлай уяач Даваахүү гуай номондоо "Сүхбаатар аймгийн Мөнххаан сум шиг олон айраг түрүү авч байсан сум байхгүй, энэ амжилтыг давтах боломж суманд байхгүй" гэж энэ талаар өгүүлсэн байдаг юм билээ.
-Үнэхээр бахдам түүх шүү. Ингэхэд та ийм бахдам түүхийг үргэлжлүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна уу?
 -Сая миний ярьсан Донойн Гонгор гэж хүн улсын баяр наадамд хязаалан үрээ айрагдуулж байсан бөгөөд тэр хүн бол манай өвөг дээдэс байгаа юм. Би энэ хүний хүүхдийнх нь хүүхэд. Миний хувьд 2004 онд их нас сумандаа аман хүзүүдүүлж байсан. Тэрнээс хойш алба ажил хөөгөөд морь мал уясангүй, би багийн даргын ажилтай. Гэхдээ Д.Гонгорын хүү Боролзой гэж бий. Боролзойн хүү Амартүвшин гэж өсөж байгаа залуу уяач байна. Сүүлийн 3-4 жил адуунаас нь бага нас нь айрагдаж, өвөг дээдсээ залгамжлах уяач гарч ирж байгаад манай удмынхан баяртай байдаг юм.

"Тод магнай" сэтгүүл Сүхбаатар аймгийн тусгай дугаар