Батхутаг даянгийн адуу
А.Тэлмэн
2016 оны 6-р сарын 27 -нд
Эртнээс “Хан хөхий адуу”-ны дийлэх удам угсаа нь хошуу ноён, хэдхэн баячуулын эзэмшилд байжээ. Хан хөхийн элжгэн халхчуул сайн үрээнүүдээ агталж, хурдан морь хийдэг, азарга уралдуулдаггүй байсан тул адууныхаа удам судрыг эх гүүний талыг барьж тогтоодог уламжлалтай байлаа. Харин 1998 оноос хурдан үрээгээ засахаа больж, азарга тавин угшлыг хөөдөг үржлийн арга нэвтрүүлжээ.
Хан хөхийн 10000 адууутай Батхутаг даян /баян/-гаас морь их таньдаг, баячуулыг нэг их тоодоггүй, шударга зантай зайсан Барханаг азарга тавих үрээ гуйжээ. Баян Батхутаг:
-Хавар отроос адуу ирэхээр хүү Гомбоогоор заалгаж аваарай гэжээ. Гэтэл дур мэдэн “хулсан шар хээр шүдлэн үрээ”-г аваад явсан байв гэнэ. Тэгэхэд Гомбо хүү:
-Тэр гуай жилийн өмнө гуйсан гээд шар хээр үрээ аваад явчихлаа гэж хов мэдүүлжээ. Баян Батхутаг:
-Чи авна гэсний зоргоор өгөөд явуулчихсан биз дээ гээд өнгөрчээ. Баян эр өдөр бүр л архи зооглож суудаг, жилдээ морь уях гэж 6 дугаар сард, адуугаа тоолох гэж 9 дүгээр сард сүрэгрүүгээ хоёр удаа л очдог болсон байжээ. Тэр жил уяа эхлэхэд адуугаа үзэж явсан баян Батхутаг.
-Ноднин дааганд нь уяагүй нэг шар хээр үрээ байх ёстой. Эх нь ханхар ташаатай гүү байсан. Шогшоо ламын хээр азарганы адуунд явах ёстой гэж асуужээ. Гомбо хүү гэнэт санаж:
-Зайсан гуай аваад явчихсан шүү дээ гэхэд баян эр уурсаж:
-Юу гэнээ хө, би түүнд азарга тавих үрээ ав гэснээс хурдан үрээ өгөөгүй, очоод аваад ир гэж зарц нараа хөөжээ. Азарга уядаггүй байсан цаг үе тул арай өөрөөр ойлгодог байсан бизээ. Үүнийг сонссон зайсан Барханаг сандарч:
-Ээ даян үзээдэхжээ. Би үзээгүй гэж бодсон юм. Одоо уячихсан, сайн уяж засаад өгье. Нэрээр нь уралдуулна гээд хазаарлаад уяанаасаа уячихжээ. Зарцаа буцаж ирэхэд нь баян эр:
-За юу гэж байна гэхэд нь :
-Зарц нь үнэнээ хэлээгүй юм. Наадамд түрүүлээд ирэхээр нь өгье гэсэн гэхэд:
-Аан тэгэх ёстой гээд хүлээж гэнэ.
Зуны наадамд шар халтар үрээг түрүүлж ирэхэд зайсан Барханаг “хэтэрхий сайн уячихлаа. Уг нь намар голын бярыг нь гүйцээж Чингисийн цагаан сүлд цэнгэр наадамд уях гэсэн юм” гэж гэнэ.
Тэр зун уралдаанд аман хүзүүдсэн хүрэн үрээгээ даян Батхутаг хөтлөн ирээд:
-Хөөе Барханаг аа, алив наад үрээ өгөөдөх азарга тавих үрээ ав гэснээс хүлэг ав гээгүй гээд цулбуурыг нь шувт татаж аваад хөтөлгөө хүрэн үрээнийхээ цулбуурыг зөрүүлж атгуулчихаад яваад өгсөн гэдэг.
"Монголын хурдан морины домог, түүх" номноос
Хан хөхийн 10000 адууутай Батхутаг даян /баян/-гаас морь их таньдаг, баячуулыг нэг их тоодоггүй, шударга зантай зайсан Барханаг азарга тавих үрээ гуйжээ. Баян Батхутаг:
-Хавар отроос адуу ирэхээр хүү Гомбоогоор заалгаж аваарай гэжээ. Гэтэл дур мэдэн “хулсан шар хээр шүдлэн үрээ”-г аваад явсан байв гэнэ. Тэгэхэд Гомбо хүү:
-Тэр гуай жилийн өмнө гуйсан гээд шар хээр үрээ аваад явчихлаа гэж хов мэдүүлжээ. Баян Батхутаг:
-Чи авна гэсний зоргоор өгөөд явуулчихсан биз дээ гээд өнгөрчээ. Баян эр өдөр бүр л архи зооглож суудаг, жилдээ морь уях гэж 6 дугаар сард, адуугаа тоолох гэж 9 дүгээр сард сүрэгрүүгээ хоёр удаа л очдог болсон байжээ. Тэр жил уяа эхлэхэд адуугаа үзэж явсан баян Батхутаг.
-Ноднин дааганд нь уяагүй нэг шар хээр үрээ байх ёстой. Эх нь ханхар ташаатай гүү байсан. Шогшоо ламын хээр азарганы адуунд явах ёстой гэж асуужээ. Гомбо хүү гэнэт санаж:
-Зайсан гуай аваад явчихсан шүү дээ гэхэд баян эр уурсаж:
-Юу гэнээ хө, би түүнд азарга тавих үрээ ав гэснээс хурдан үрээ өгөөгүй, очоод аваад ир гэж зарц нараа хөөжээ. Азарга уядаггүй байсан цаг үе тул арай өөрөөр ойлгодог байсан бизээ. Үүнийг сонссон зайсан Барханаг сандарч:
-Ээ даян үзээдэхжээ. Би үзээгүй гэж бодсон юм. Одоо уячихсан, сайн уяж засаад өгье. Нэрээр нь уралдуулна гээд хазаарлаад уяанаасаа уячихжээ. Зарцаа буцаж ирэхэд нь баян эр:
-За юу гэж байна гэхэд нь :
-Зарц нь үнэнээ хэлээгүй юм. Наадамд түрүүлээд ирэхээр нь өгье гэсэн гэхэд:
-Аан тэгэх ёстой гээд хүлээж гэнэ.
Зуны наадамд шар халтар үрээг түрүүлж ирэхэд зайсан Барханаг “хэтэрхий сайн уячихлаа. Уг нь намар голын бярыг нь гүйцээж Чингисийн цагаан сүлд цэнгэр наадамд уях гэсэн юм” гэж гэнэ.
Тэр зун уралдаанд аман хүзүүдсэн хүрэн үрээгээ даян Батхутаг хөтлөн ирээд:
-Хөөе Барханаг аа, алив наад үрээ өгөөдөх азарга тавих үрээ ав гэснээс хүлэг ав гээгүй гээд цулбуурыг нь шувт татаж аваад хөтөлгөө хүрэн үрээнийхээ цулбуурыг зөрүүлж атгуулчихаад яваад өгсөн гэдэг.
"Монголын хурдан морины домог, түүх" номноос
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Даваа, 11:59 минут Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна