Сумын Алдарт уяач Н.Гэрэлт-Од: Гуравдугаар ангийн хүүхэд даага айрагдуулчихаад, морь шигээ уяач гэгдэж явлаа
А.Тэлмэн
2016 оны 6-р сарын 23 -нд
Өмнөговь аймгийн Хүрмэн сумын уугуул, сумын Алдарт уяач Н.Гэрэлт-Одтой хийсэн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Хэзээнээс морь малтай холбогдож эхэлсэн бэ?
-Миний нагац ах Баяндалай сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Буянхүү гэж бий. Багадаа нагац ахынхаа гэрээр орж гарч, морины ажилд нь туслан, хурдны морь унаж өссөн. Харин моринд томдоод ирэхийн цагт морь уях болсон. Анх сургуулийнхаа нээлтийн уралдаанд хоёр даага уячихаад, өөрөө унаж уралдан, айраг хүртээд харьж явахдаа хамгийн жаргалтай хүн явлаа шүү дээ. Тэгэхэд дунд сургуулийн гуравдугаар анги байсан юм. Болоогүй хоёр дааганыхаа нэгийг нь өөрөө, нөгөөг нь хүүхэд гуйж унуулаад айргийн гурав, дөрөвт оруулчихсан гэж байгаа. Тэгэхэд сургуулийн захирал “уяач нь хэн бэ?” гэхээр нь гараад очтол гайхсан янзтай нэг их том харснаа “ямар даага шигээ уяач вэ” гэж билээ.
-Нутаг орондоо нэртэй хэн хэн гэж уяач байв. Тэдний ямар ямар хурдан хүлгэд байна вэ?
-Маргаашийн наадмыг алддаггүй хашир өвгөн уяачид олон байлаа. Дэмид, Тогтохбазар, яруу Намжил гээд нутаг орондоо нэрээ гаргасан аатай буурлууд олон явлаа шүү дээ. Би чинь эднийхээ буянаар уяаны эрдмийн зах зухаас суралцаж өдий зэрэгтэй яваадаа баяртай явдаг юм. За тэгээд нутагтаа дархлагдсан Тогтохбаяр гуайн сумын наадамд зургаа, долоон удаа түрүүлсэн “Цагаан хул”, “Дунд хул” гээд цуутай хүлгэд байлаа. Манай Тогтохбаяр гуай чинь наадмын урьд өдөр эмнэг даагатай ирээд, даагаа түрүүлгээд буцдаг тийм л мундаг уяач байсан.
-Таны унаган адуунууд ямар ямар амжилт гаргаж байна даа?
-Манайх төвийн айл байсан болохоор адуу мал гэх юмгүй ээ. Анх яруу Намжил гуай манайд гурван байдас өгсөн юм. Бас Тогтохбаяр гуайгаас үрээ авч азарга тавьснаар анх адуутай болох сууриа тавьж байлаа. Түүнээс хойш олон жил сайхан наадлаа. Одоогоор сумандаа зургаа, долоон түрүү, гучаад айрагтай болчихоод байна.
-Олон шавьтай болж байна уу?
-Хоёр гурван шавьтай болчихлоо. Ер нь миний морийг унаж байсан хүүхдүүд том болохоороо бүгд л сайн уяачид болдог нь сайхан шүү. Тухайн үед Дэмид гуайн ач Баатарсүрэн миний морины хүүхэд явлаа. Хожмоо моринд томдоод надтай хамт морь уях болсон. Энд сонирхуулахад шавь нар бас тэмээ их сайн уяж байна.
-Тэмээний уяаны онцлог юу байх уу? Та өөрөө тэмээ уяж байна уу?
-Би өөрөө тэмээ уядаггүй ээ. Харин манай сум тэмээнийхээ тоогоор аймагтаа ноёлно шүү. Манайхаас 10 тэмээ ирсэн байхад бүгд л аймагт орно. Тэмээг зарим нь дангаараа уядаг л юм. Нөгөө хэсэг нь морьтойгоо давхар уячихдаг. Болоогүй манай суманд “тэмээ, морьдын уяачдын холбоо” гэж байгаад түрүү жилээс тусдаа гарцгаасан.
-Таны багш Буянхүү уургач, бугуйлчийн спортын мастер хүн. Багшийн эрдэм шавьд гэдэг дээ?
-Тийм шүү. 1990 онд цэргээс халагдаж ирээд Буянхүү ахдаа шавь орж байлаа. Олон ч зүйлийг сурч авсан. Тиймдээ ч Хүрмэн, Баяндалай сумдад уургаар надтай өрсөлдөх хүн ховор. Үүнийг би бардам хэлнэ шүү.
Ер нь миний багад морио сайхан эдэлж уурга, бугуйлаа шидэж, эмнэг хангалаа сургачихна гээд адуу малтайгаа их ойр өслөө шүү дээ. Одоо ч машин мотоциклиор л адуу малдаа явдаг улс чинь яаж уурга бугуйлаа зөв барих ч юм билээ дээ. Энд бидний буруу ч бий. Багаас нь адуу малаас хөндийрүүлж машин мотоцикль авч өгөөд л буруу эрхлүүлээд байгаа биз дээ.
-Ярилцлага маань өндөрлөж байна. Уясан болгон тань хурдан, Унага болгон тань босоо төрөх болтугай.
-Баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл Өмнөговь аймгийн тусгай дугаар
-Хэзээнээс морь малтай холбогдож эхэлсэн бэ?
-Миний нагац ах Баяндалай сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Буянхүү гэж бий. Багадаа нагац ахынхаа гэрээр орж гарч, морины ажилд нь туслан, хурдны морь унаж өссөн. Харин моринд томдоод ирэхийн цагт морь уях болсон. Анх сургуулийнхаа нээлтийн уралдаанд хоёр даага уячихаад, өөрөө унаж уралдан, айраг хүртээд харьж явахдаа хамгийн жаргалтай хүн явлаа шүү дээ. Тэгэхэд дунд сургуулийн гуравдугаар анги байсан юм. Болоогүй хоёр дааганыхаа нэгийг нь өөрөө, нөгөөг нь хүүхэд гуйж унуулаад айргийн гурав, дөрөвт оруулчихсан гэж байгаа. Тэгэхэд сургуулийн захирал “уяач нь хэн бэ?” гэхээр нь гараад очтол гайхсан янзтай нэг их том харснаа “ямар даага шигээ уяач вэ” гэж билээ.
-Нутаг орондоо нэртэй хэн хэн гэж уяач байв. Тэдний ямар ямар хурдан хүлгэд байна вэ?
-Маргаашийн наадмыг алддаггүй хашир өвгөн уяачид олон байлаа. Дэмид, Тогтохбазар, яруу Намжил гээд нутаг орондоо нэрээ гаргасан аатай буурлууд олон явлаа шүү дээ. Би чинь эднийхээ буянаар уяаны эрдмийн зах зухаас суралцаж өдий зэрэгтэй яваадаа баяртай явдаг юм. За тэгээд нутагтаа дархлагдсан Тогтохбаяр гуайн сумын наадамд зургаа, долоон удаа түрүүлсэн “Цагаан хул”, “Дунд хул” гээд цуутай хүлгэд байлаа. Манай Тогтохбаяр гуай чинь наадмын урьд өдөр эмнэг даагатай ирээд, даагаа түрүүлгээд буцдаг тийм л мундаг уяач байсан.
-Таны унаган адуунууд ямар ямар амжилт гаргаж байна даа?
-Манайх төвийн айл байсан болохоор адуу мал гэх юмгүй ээ. Анх яруу Намжил гуай манайд гурван байдас өгсөн юм. Бас Тогтохбаяр гуайгаас үрээ авч азарга тавьснаар анх адуутай болох сууриа тавьж байлаа. Түүнээс хойш олон жил сайхан наадлаа. Одоогоор сумандаа зургаа, долоон түрүү, гучаад айрагтай болчихоод байна.
-Олон шавьтай болж байна уу?
-Хоёр гурван шавьтай болчихлоо. Ер нь миний морийг унаж байсан хүүхдүүд том болохоороо бүгд л сайн уяачид болдог нь сайхан шүү. Тухайн үед Дэмид гуайн ач Баатарсүрэн миний морины хүүхэд явлаа. Хожмоо моринд томдоод надтай хамт морь уях болсон. Энд сонирхуулахад шавь нар бас тэмээ их сайн уяж байна.
-Тэмээний уяаны онцлог юу байх уу? Та өөрөө тэмээ уяж байна уу?
-Би өөрөө тэмээ уядаггүй ээ. Харин манай сум тэмээнийхээ тоогоор аймагтаа ноёлно шүү. Манайхаас 10 тэмээ ирсэн байхад бүгд л аймагт орно. Тэмээг зарим нь дангаараа уядаг л юм. Нөгөө хэсэг нь морьтойгоо давхар уячихдаг. Болоогүй манай суманд “тэмээ, морьдын уяачдын холбоо” гэж байгаад түрүү жилээс тусдаа гарцгаасан.
-Таны багш Буянхүү уургач, бугуйлчийн спортын мастер хүн. Багшийн эрдэм шавьд гэдэг дээ?
-Тийм шүү. 1990 онд цэргээс халагдаж ирээд Буянхүү ахдаа шавь орж байлаа. Олон ч зүйлийг сурч авсан. Тиймдээ ч Хүрмэн, Баяндалай сумдад уургаар надтай өрсөлдөх хүн ховор. Үүнийг би бардам хэлнэ шүү.
Ер нь миний багад морио сайхан эдэлж уурга, бугуйлаа шидэж, эмнэг хангалаа сургачихна гээд адуу малтайгаа их ойр өслөө шүү дээ. Одоо ч машин мотоциклиор л адуу малдаа явдаг улс чинь яаж уурга бугуйлаа зөв барих ч юм билээ дээ. Энд бидний буруу ч бий. Багаас нь адуу малаас хөндийрүүлж машин мотоцикль авч өгөөд л буруу эрхлүүлээд байгаа биз дээ.
-Ярилцлага маань өндөрлөж байна. Уясан болгон тань хурдан, Унага болгон тань босоо төрөх болтугай.
-Баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл Өмнөговь аймгийн тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна