Сумын Алдарт уяач Н.Дашжамц: Манайхан өвөг дээдсийнхээ Гүр угшлын адуугаар нааддаг


Дундговь аймгийн Өндөршил сумын уугуул, сумын Алдарт уяач Н.Дашжамцтай хийсэн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Сайхан хаваржиж байна уу?
-Сайхан хаваржиж байна. “Тод магнай” сэтгүүлийнхээ хуудсаар дамжуулан морины төлөө сэтгэл зүрхээ зориулан яваа нийт уяачдадаа энэ өдрийн мэндийг хүргэе.
-Могой жил гарсаар сайхан наадаж байна уу?
-Би өвлийн уралдаануудад оролцдоггүй юм. Урь орохоор л уралдана даа.
-Өнгөрсөн жилийнхээ хэрхэн наадав даа?
-Луу жил одтой сайхан наадсан шүү. Өндөршил сумынхаа наадамд хээр азаргаа түрүүлгэж, хүрэн халзан соёолонгоо гуравлуулан, хонгор халзангаа таваар давхиулсан. Бас “Ардчилал 2012” уралдаанд хүрэн соёолонгоо айрагдууллаа. Газар газрын хурдан үрээ мордож, миний унаган адуу айрагдаад ирэхэд үнэхээр их баярласан. Миний хүрэн халзан соёолон чинь ойр зуурын наадмаас 11 удаа айраг, түрүүг надаа авчирсан буянтай амьтан. Харин хонгор халзан нь сум орондоо 4 айрагдсан бол хээр азаргаа гурав уралдуулж, нэг аман хүзүү, нэг айрагдуулж байлаа.
-Та унаган адуугаараа наадаж байна уу?
-Тийм ээ. Манайхан Гүр угшлын адуугаараа нааддаг улс. Дээд өвөг дээдсээс маань уламжлан ирсэн хурдан буянгууд байгаа юм.
-Тэгвэл таны өвөг дээдэс уяачид байсан байх нь ээ?
-Би чинь удам дагасан уяач хүн. Манайхан хурдан тууртынхаа хийморьт сүслэн өөдрөг сайхан амьдарч яваа улс даа. Миний аав Ёндон Өндөршилийн уугуул, аймгийн Алдарт уяач хүн. Манай аавын ээжийн ах Шарын Гүр гэж байлаа. Нутаг орныхон бол Шилийн Гүр л гэдэг юм. Бага залуудаа Боржигон хошууны Борной Жамьянгийн адууг маллаж байхдаа үрээ байдас цуглуулан адуутай болсон нь өнөө бидний үед өвлөгдөн ирээд байгаа юм. Аав маань багадаа Гүр ахынхаа даагыг унаж уралддаг байсан юм билээ. Тэгээд аавд хүрэн даага бэлэглэснийг хожмоо азарга тавьж, үр төл нь их хурдан байгаа.
-Та Гүр гуайн талаар сайн мэдэх үү?
- Намайг багад бурхан болсон болохоор мэдэхгүй. Нутгийнхны яриагаар эмнэг хангал сургахдаа гаргуун, овоо тахилга, отог хошууны наадамдаа зодоглочихдог байсныг мэднэ. 1932 онд Даланжаргалан сумын нутагт Боржигоны наадам болж 128 бөх барилдахад шөвгийн дөрөвт үлдэж байсан аж. Тэр цагаас бөхийнхөн начин Гүр ч гэх болсон гэсэн. Түүний нутаг орныхоо нэрийг гарган хурдалж байсан хурдан хүлгүүдийг морины хорхойтнууд анддаггүй юм билээ. Өдгөө Шилийн Гүрийн хурдан морь таних, уяж хурдлуулах эрдмийг миний аав Ш.Ёндон, түүний ах аймгийн Алдарт уяач Т.Гунгаа, дүү аймгийн Алдарт уяач Су.Төмөрбаатар, Су.Баярсайхан нар нь өвлөн үргэлжлүүлж явна даа.
-Таны уяаны багш аав, ах нар чинь байх нь ээ?
-Тийм шүү. Удам дагасан лут уяачдын дэргэд өссөн болохоор энэ тал дээр санаа зовох зүйлгүй байдаг юм.
-Хэзээнээс эхлэн бие даан морь уяж байгаа вэ?
-1999 онд айл болж өрх тусгаарлан, жилийн дараагаас нь бие даан уях болсон. Түүнээс өмнө морь уядаг байсан л даа. Гэхдээ аавынхаа нэр дээр цоллуулдаг байлаа.
-Анхны айраг түрүүгээ хэзээ хүртэж байв?
-2001 онд Өндөршилийнхээ наадамд тун ч одтой наадсан. Өнөө аавын бэлэгний хүрэн азарганы төлүүдийн нэг зээрд даагаа гуравлуулсан. Дараа нь давхар уяагаар Гурвансайханд мордуулаад түрүүлгэн сайхан наадаж билээ. Залуу хүний хувьд үнэхээр урам зориг нэмсэн дээ. Зээрд морь маань 2007 онд Өмнөговь аймгийн 76 жилээр аман хүзүүдэж, 2009 онд Дундговьд дөрөвлөсөн. Нийтдээ ойролцоох сум орон нутгийнхаа наадмуудаас 19 айраг түрүү авчихаад байгаа хурдан буян. Түрүү жилийн “Ардчилал 2012”-т айрагдсан хүрэн халзан соёолонгийн төрсөн ах нь байгаа юм. Сүүлийн жилүүдэд би ах дүү 4 хурдан адуугаараа сайхан наадаж байна. Зээрд морь, хүрэн халзан соёолонгийн ах хүрэн адуу Дундговь аймгийн Цагдаагийн 60 жилээр аман хүзүүнд хурдалж байлаа. 2007 онд гурав дахь нь Өмнөговийн ойд айргийн тавд орж байв. Ер нь манайханд хүрэн зүсмийн адуу их ээлтэй санагддаг болохоор наадах ч дуртай.
-Арай том довонд хүч үзэх тухай бодож байв уу?
-Тэгэлгүй яахав, улсынхаа наадамд очно доо. Гэхдээ хувьсгалын тохироо бүрдэнэ гэдэг шиг арай болоогүй байна. Сэтгэлийн хөөрлөөр хөдөлж болохгүй шүү дээ.
-Адууныхаа цусыг хэр сэлбэж байна вэ?
- Хийж байна. Дорнод, Хэнтий, Дундговийн Дэлгэрэх, Төв аймгийн Баянцагаанаас нэлээд адуу авчраад байна.
-Мэдээж танайхнаас Гүр угшлын адуу сонирхох хүмүүс олон байна биз?
-Тэгэлгүй яахав. Өмнөговийн 80 жилд түрүүлсэн Нэхийтийн хонгор азарга манай Гүрийн адуу байгаа юм. Бас Дундговийн Адаацагийн Бүрдсүрэнгийн хонгор манай хүргэн ах Мөнхсайханы адуу байгаа. Нэлээд гүү гадагшаа гарсан. Сураг сонсож байхнээ Өмнөговийн Цогтцэцийд очсон гүүнүүд их сайн байгаа дуулдана лээ.
-Бидний урилгыг хүлээн авсан танд баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл №40, 2013 он


0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
11 цагийн өмнө Хангайн бүсийн уралдааны сонгомол дунд насанд эхни…
-
Мягмар, 20:30 минут МОНГОЛ УЛСЫН АЛТАН АЗАРГАНУУД
-
Мягмар, 17:03 минут Уяач Р.Төрмөнх: Буурал азарга минь олон жил намайг…
-
Мягмар, 16:13 минут Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан шүдлэнгүүд
-
Ням, 19:13 минут Аймгийн Алдарт уяач У.Хэрлэн: Жавхлант шаргын наад…
-
3-р сарын 23 -нд Хангайн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд эхни…
-
3-р сарын 20 -нд Аймгийн Алдарт уяач Д.Лхагвасүрэн: Нутгийн адууны …
-
3-р сарын 20 -нд Говийн бүсийн уралдаанд эхний аравт хурдалсан хяза…
-
3-р сарын 20 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ү.Бямбажав: 1997 оны наадамд м…
-
3-р сарын 20 -нд Мөнхийн Данзанням сан байгуулагджээ
-
3-р сарын 20 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №110: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Д.МӨН…
-
3-р сарын 14 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.НАРАНБАЯР: Ухаан орохын адууны…
-
3-р сарын 10 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан соёолонгууд
-
3-р сарын 06 -нд Уяач Г.ЛХАГВА-ОЧИР: Сумын 90 жилийн ойн наадам хам…
-
3-р сарын 05 -нд Дундговь аймгаас 24 Алдарт уяач цолтон шинээр төрл…
-
3-р сарын 05 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №109 : АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Ө.ГА…
-
3-р сарын 04 -нд АХ-ын 100, 101 жилийн ойд 11-20-д хурдалсан дааган…
-
3-р сарын 02 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ё.Төгсмандах: 2012 он миний ам…
-
3-р сарын 02 -нд Луусынхан хоёр дахь удаагаа улсын шилдгээр шалгарч…
-
3-р сарын 02 -нд Зургаан Тод манлай, хоёр Манлай, 13 Алдарт уяач цо…
-
3-р сарын 01 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №108: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ М.ЦЭРЭН…
-
2023 оны 2-р сарын 18 -нд Хэн ямар цол хүртэх вэ?
-
2023 оны 2-р сарын 16 -нд Төрийн шагнал хүртжээ
-
2023 оны 2-р сарын 15 -нд “Алдартуудаа алдаршуулъя” арга хэмжээнээс...
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Сумын Алдарт уяач Н.БАЯРАА: Цэргээс халагдаж ирээд…
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ж.Лхагва: Хяргас сумын ойд ган…
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан их насны морьд
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Хэнтий аймгийн шинэхэн Алдартуудтай танилцана уу?
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №107: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Ц.ЭРД…
-
2023 оны 1-р сарын 30 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан шүдлэнг…
-
2023 оны 1-р сарын 30 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №106: НИЙСЛЭЛИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Б.…
-
2023 оны 1-р сарын 30 -нд УРАЛДААНЧ Ц.ПҮРЭВБААТАР: ҮНЭНДЭЭ ТҮРҮҮЛЧИХНЭ ГЭЖ Б…
-
2023 оны 1-р сарын 23 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
2023 оны 1-р сарын 20 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №105: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Г.ЭНХ…
-
2023 оны 1-р сарын 20 -нд УРАЛДААНЧ П.МЯГМАРСҮРЭН: ЗУРГААН ЖИЛ ХУРДАН МОРЬ У…
-
2023 оны 1-р сарын 12 -нд Төвийн бүсийн уралдааны нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 1-р сарын 12 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №104 :УЯАЧ Г.ДАВААДАЛАЙ
-
2023 оны 1-р сарын 05 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан хязаала…
-
2023 оны 1-р сарын 05 -нд ХУРДАН МОРЬ ЦОЛЛООЧ, МОРЬ ТАЙЛБАРЛАГЧ Л.БЯМБАЦОГТ:…
-
2023 оны 1-р сарын 05 -нд Өвөрхангайд болсон хангайн бүсийн уралдааны нэгдсэ…
-
2023 оны 1-р сарын 03 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага насанд эхний 10-т хурд…
-
2023 оны 1-р сарын 03 -нд Өвөрхангайн бүсийн сонгомол бага насны ангилалд эх…
-
2023 оны 1-р сарын 03 -нд УРАЛДААНЧ Т.ЭНГҮҮН: УЛСЫН НААДАМД МОРЬ УНАХ НЬ ГОЁ…
-
2022 оны 12-р сарын 21 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан соёолон…
-
2022 оны 12-р сарын 21 -нд Хөвсгөлийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан дааганууд
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №103: УЛСЫН АЛДАРТ УЯАЧ Д.ЭНХСҮ…
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд УРАЛДААНЧ А.УУГАНБААТАР: САЛХИ ТАТУУЛАН ДАВХИХ ГОЁ…
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд Хөвсгөл аймгийн шилдэг хүлгүүд
-
2022 оны 12-р сарын 15 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дунд насанд эхний 10-т хурдал…
-
2022 оны 12-р сарын 15 -нд Хөвсгөл аймгийн шилдэг уяачид тодорчээ
-
Мягмар, 20:30 минут МОНГОЛ УЛСЫН АЛТАН АЗАРГАНУУД
-
Мягмар, 16:13 минут Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан шүдлэнгүүд
-
Мягмар, 17:03 минут Уяач Р.Төрмөнх: Буурал азарга минь олон жил намайг…
-
11 цагийн өмнө Хангайн бүсийн уралдааны сонгомол дунд насанд эхни…
-
Ням, 19:13 минут Аймгийн Алдарт уяач У.Хэрлэн: Жавхлант шаргын наад…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна