Сумын Алдарт уяач Н.Дашжамц: Манайхан өвөг дээдсийнхээ Гүр угшлын адуугаар нааддаг


Дундговь аймгийн Өндөршил сумын уугуул, сумын Алдарт уяач Н.Дашжамцтай хийсэн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Сайхан хаваржиж байна уу?
-Сайхан хаваржиж байна. “Тод магнай” сэтгүүлийнхээ хуудсаар дамжуулан морины төлөө сэтгэл зүрхээ зориулан яваа нийт уяачдадаа энэ өдрийн мэндийг хүргэе.
-Могой жил гарсаар сайхан наадаж байна уу?
-Би өвлийн уралдаануудад оролцдоггүй юм. Урь орохоор л уралдана даа.
-Өнгөрсөн жилийнхээ хэрхэн наадав даа?
-Луу жил одтой сайхан наадсан шүү. Өндөршил сумынхаа наадамд хээр азаргаа түрүүлгэж, хүрэн халзан соёолонгоо гуравлуулан, хонгор халзангаа таваар давхиулсан. Бас “Ардчилал 2012” уралдаанд хүрэн соёолонгоо айрагдууллаа. Газар газрын хурдан үрээ мордож, миний унаган адуу айрагдаад ирэхэд үнэхээр их баярласан. Миний хүрэн халзан соёолон чинь ойр зуурын наадмаас 11 удаа айраг, түрүүг надаа авчирсан буянтай амьтан. Харин хонгор халзан нь сум орондоо 4 айрагдсан бол хээр азаргаа гурав уралдуулж, нэг аман хүзүү, нэг айрагдуулж байлаа.
-Та унаган адуугаараа наадаж байна уу?
-Тийм ээ. Манайхан Гүр угшлын адуугаараа нааддаг улс. Дээд өвөг дээдсээс маань уламжлан ирсэн хурдан буянгууд байгаа юм.
-Тэгвэл таны өвөг дээдэс уяачид байсан байх нь ээ?
-Би чинь удам дагасан уяач хүн. Манайхан хурдан тууртынхаа хийморьт сүслэн өөдрөг сайхан амьдарч яваа улс даа. Миний аав Ёндон Өндөршилийн уугуул, аймгийн Алдарт уяач хүн. Манай аавын ээжийн ах Шарын Гүр гэж байлаа. Нутаг орныхон бол Шилийн Гүр л гэдэг юм. Бага залуудаа Боржигон хошууны Борной Жамьянгийн адууг маллаж байхдаа үрээ байдас цуглуулан адуутай болсон нь өнөө бидний үед өвлөгдөн ирээд байгаа юм. Аав маань багадаа Гүр ахынхаа даагыг унаж уралддаг байсан юм билээ. Тэгээд аавд хүрэн даага бэлэглэснийг хожмоо азарга тавьж, үр төл нь их хурдан байгаа.
-Та Гүр гуайн талаар сайн мэдэх үү?
- Намайг багад бурхан болсон болохоор мэдэхгүй. Нутгийнхны яриагаар эмнэг хангал сургахдаа гаргуун, овоо тахилга, отог хошууны наадамдаа зодоглочихдог байсныг мэднэ. 1932 онд Даланжаргалан сумын нутагт Боржигоны наадам болж 128 бөх барилдахад шөвгийн дөрөвт үлдэж байсан аж. Тэр цагаас бөхийнхөн начин Гүр ч гэх болсон гэсэн. Түүний нутаг орныхоо нэрийг гарган хурдалж байсан хурдан хүлгүүдийг морины хорхойтнууд анддаггүй юм билээ. Өдгөө Шилийн Гүрийн хурдан морь таних, уяж хурдлуулах эрдмийг миний аав Ш.Ёндон, түүний ах аймгийн Алдарт уяач Т.Гунгаа, дүү аймгийн Алдарт уяач Су.Төмөрбаатар, Су.Баярсайхан нар нь өвлөн үргэлжлүүлж явна даа.
-Таны уяаны багш аав, ах нар чинь байх нь ээ?
-Тийм шүү. Удам дагасан лут уяачдын дэргэд өссөн болохоор энэ тал дээр санаа зовох зүйлгүй байдаг юм.
-Хэзээнээс эхлэн бие даан морь уяж байгаа вэ?
-1999 онд айл болж өрх тусгаарлан, жилийн дараагаас нь бие даан уях болсон. Түүнээс өмнө морь уядаг байсан л даа. Гэхдээ аавынхаа нэр дээр цоллуулдаг байлаа.
-Анхны айраг түрүүгээ хэзээ хүртэж байв?
-2001 онд Өндөршилийнхээ наадамд тун ч одтой наадсан. Өнөө аавын бэлэгний хүрэн азарганы төлүүдийн нэг зээрд даагаа гуравлуулсан. Дараа нь давхар уяагаар Гурвансайханд мордуулаад түрүүлгэн сайхан наадаж билээ. Залуу хүний хувьд үнэхээр урам зориг нэмсэн дээ. Зээрд морь маань 2007 онд Өмнөговь аймгийн 76 жилээр аман хүзүүдэж, 2009 онд Дундговьд дөрөвлөсөн. Нийтдээ ойролцоох сум орон нутгийнхаа наадмуудаас 19 айраг түрүү авчихаад байгаа хурдан буян. Түрүү жилийн “Ардчилал 2012”-т айрагдсан хүрэн халзан соёолонгийн төрсөн ах нь байгаа юм. Сүүлийн жилүүдэд би ах дүү 4 хурдан адуугаараа сайхан наадаж байна. Зээрд морь, хүрэн халзан соёолонгийн ах хүрэн адуу Дундговь аймгийн Цагдаагийн 60 жилээр аман хүзүүнд хурдалж байлаа. 2007 онд гурав дахь нь Өмнөговийн ойд айргийн тавд орж байв. Ер нь манайханд хүрэн зүсмийн адуу их ээлтэй санагддаг болохоор наадах ч дуртай.
-Арай том довонд хүч үзэх тухай бодож байв уу?
-Тэгэлгүй яахав, улсынхаа наадамд очно доо. Гэхдээ хувьсгалын тохироо бүрдэнэ гэдэг шиг арай болоогүй байна. Сэтгэлийн хөөрлөөр хөдөлж болохгүй шүү дээ.
-Адууныхаа цусыг хэр сэлбэж байна вэ?
- Хийж байна. Дорнод, Хэнтий, Дундговийн Дэлгэрэх, Төв аймгийн Баянцагаанаас нэлээд адуу авчраад байна.
-Мэдээж танайхнаас Гүр угшлын адуу сонирхох хүмүүс олон байна биз?
-Тэгэлгүй яахав. Өмнөговийн 80 жилд түрүүлсэн Нэхийтийн хонгор азарга манай Гүрийн адуу байгаа юм. Бас Дундговийн Адаацагийн Бүрдсүрэнгийн хонгор манай хүргэн ах Мөнхсайханы адуу байгаа. Нэлээд гүү гадагшаа гарсан. Сураг сонсож байхнээ Өмнөговийн Цогтцэцийд очсон гүүнүүд их сайн байгаа дуулдана лээ.
-Бидний урилгыг хүлээн авсан танд баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл №40, 2013 он


0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Өчигдөр, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Өчигдөр, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Өчигдөр, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Өчигдөр, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Өчигдөр, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Өчигдөр, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Өчигдөр, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Өчигдөр, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Өчигдөр, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Өчигдөр, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Өчигдөр, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Өчигдөр, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Өчигдөр, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Өчигдөр, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Өчигдөр, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Өчигдөр, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Өчигдөр, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Өчигдөр, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Өчигдөр, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна