Жамсран Галдаагийн хурдан шаргын удам одоо ч тасраагүй хурдалсаар....
А.Тэлмэн
2015 оны 12-р сарын 21 -нд
Энэ цагийн эхэнд “ганган” Гочоо нэртэй нэгэн сайн эр хүлгийн сайныг унаж, хүүхний сайхантай нөхөрлөж, эзэн баячуудад халгаатай хэрнээ энгийн ядуу ардуудад элэгтэй явдаг байж. Өмнө зүгт мордвол Өвөрлөгч хошууны Барга, Үзэмчин, Хөлөнбөөр аймаг, хойшоо явбал Ар халхын Хан хэнтий, Хөвсгөлийн тайгаар явж ан гөрөө хийнэ. Хангай говийг хэрэн явагч сайхь эр Домогт Шилийн богд, Ганга нуураар орж халхын сайн эр Тоорой Бандитай уулзаж явахдаа ядуусыг тэтгэх нэгэн зорилготой ажгуу. Гочоог ингэж явахад хангай нутгийн нэгэн залуу уулзан танилцаж нөхөр болон явъя гэснийг зөвшөөрч тэр хоёр эр хүний ёсоор дөрөө харшин хээрээр гэр, хэцээр дэр хийж сайн эрсийн амьдралаар явсан бөлгөө. Хангайн залуу ар гэр, авгай хүүхдээ санагалзан байхдаа нутаг буцах бодлоо Гочоод хэлбэл эр улс бие биеэ амархан ойлгож, чамд хэрэг болох ганц гүү хөтөлгөнө. Энэ хөгшин шарга гүүнээс зуны дунд сарын 17-нд гарах унага жинхэнэ ажнай болно. Чамайг хүссэн газарт чинь хүргэж чадах энэ хүлгээр унаа болгож аваарай гэж гэдсэндээ унагатай шарга гүү хөтөлгөжээ. Хээлтэй гүү хөтлөн нутгийн зүг явсан сайхь эр шарга гүүнээс эр шарга унага босоогоороо унахыг хөтөлж яваад харжээ. Томхон тугал шиг хэрнээ хачин галбир төрхтэй тэр унага эхээс унахдаа өвдгөө шороодохгүй хангинатал янцгаагаад эхээ дагаад давхисан байна. Сайхь эр унага улдаж ядрахаас болгоомжлон үе үехэн амраасаар яваад хонгор Жаргалантаар нутагтай Боржигоны Далай Жонон бэйс гэгч баян айлын бараа харжээ. Айраг цагааны шим дэлгэрсэн зуны сайхан цагт гэрийн үүдийг нээж холч дуран барьж суудаг Жонон бэйс өмнө зүгээс морь хөтөлсөн хүн ирэхийг хараад ард нь зайдуухан яваа унагыг хүртэл ажиглаж, “Энэ холын хүн байна, хоол цай хий” гээд гэртээ хоёр, гурав хоног морь биеийг нь амраажээ. Жонон бэйс хол ойрын сонин сонсож, унаганы байдлыг хараад хэлсэн нь: “эр улсын замын хүзүү урт гэдэг. Хүрэх газар хол унах унаа муутай чи улдаж ядарсан нялх унагаар яах билээ. Гэрийн гадаа орхиод манай гурван түмэн адуунааас өөрөө хараад хоёр сайн морь барьж унаад яв даа” гэжээ. Сайхь залуу босоогоороо унасан шарга унагаа сайн хүлэг болно гэдгийг мэдсэн ч хүний сайхан сэтгэлээр хэлсэн Далай Жононд баярлаж хоёр сайн морь барьж унаад нутгийн зүг мордсон байна.
Улдаж хоцорсон шарга унагыг бэйс арчлан тордсоор нэг л мэдэхэд сайхан соёолон азарга болж хошуу наадамдаа гурвантаа түрүүлгэжээ. Ийнхүү гурвантаа түмэн эхээ дуудуулан зодог тайлсан шарга азаргыг Жонон бэйсийн адуучин залуу амраг бүсгүйтэйгээ уулзахдаа унадаг болов гэнэ. Амраг бүсгүй нь одоогийн Төв аймгийн Баянжаргалан суманд нутагладаг агаад залуу орой адуу залсаны дараа мордож, өглөө үүр хаяарахын алдад эргэн ирдэг. Ингэж явахдаа шарга азарга мянган лам шавилан суудаг зүүн Чойрын хийдийн орчим ирээд заавал нэгэнтээ янцгаадаг байж. Тэрхүү үүрсээнээр хийдийн лам нар “Жонон бэйсийн шарга азарга янцгааж байна. Амрах цаг болжээ” хэмээн унтацгааж, үүрээр дахин янцгаахад нь “босох цаг болжээ” хэмээн сэрцгээдэг байсан гэдэг. Энэхүү гайхам хурдан шарга азарганы угшлаас хожмоо эцгийн шийрийг хатаан хурдалсан нь Жамсран Галдаагийн шарга азарга юм. Боржигон Сэцэн вангийн хошуу наадамд долоонтаа түрүүлсэн хурдан шарга азарганы эзэн Жамсран Галдаа гэгч Боржигон Сэцэн вангийн хошуу Цагаан тэмээт, Баянбулагаар нутагладаг нэгэн байж. Нэг жил эхнэр нь төрөх дөхсөн тул шарга азаргаа өнжөөхөөр шийджээ. Гэтэл өвгөн ноён Хардэл жанжин Бэйс Пүрэвжав “Сэцэн вангийн хошуу наадамд завсаргүй таван азарга оруулна” хэмээн зорин ирж байгаа тухай Ононмөр хаван олж мэдээд Жамсранд “чи л шарга азаргаа уяхгүй бол болохгүй нь. Энэ нутагт тэр хүний азаргануудыг хаах нь чиний шаргаас өөр байхгүй” хэмээн аминчлан захиж. Хошуу нутгийн нэр төртэй холбоотой хэрэг байсан тул Жамсран Галдаа шарга азаргаа уяж,түрүүлгэн араас нь Пүрэвжав ноёны таван азарга дараагаараа орж байсан гэдэг.Ийнхүү Галшар адууг үндэслэгч, өвгөн ноёныг дарж, нутгийн нэрийг хамгаалсан Жамсран Галдаагийн хурдан шаргын удмын хүлгүүд тэр хавиараа ихэд хурдалж, зэргэлдээ сумынхаа наадмын таван түрүүг хүртэл хүртэж байсан гэдэг. Тэр тухай нь Баянжаргалан сумын уяачид “Сүмбэрийн цагаан хонинуудтай уралдах хэцүү” хэмээн ярих нь бий. Өдгөө ч гэсэн хурдан шаргын удам тасралгүй хурдалж байгаагийн нэг жишээ бол аймгийн наадамд түрүүлсэн Даржаагийн Банзарын хүүгийн соёолон шарга морь юм. Энэ адууны дээд удмыг нарийн хөөвөл Жамсран Галдаагийн шаргын угшилтай гэх юм билээ.
"Тод магнай" сэтгүүл Говьсүмбэр аймгийн тусгай дугаар
Улдаж хоцорсон шарга унагыг бэйс арчлан тордсоор нэг л мэдэхэд сайхан соёолон азарга болж хошуу наадамдаа гурвантаа түрүүлгэжээ. Ийнхүү гурвантаа түмэн эхээ дуудуулан зодог тайлсан шарга азаргыг Жонон бэйсийн адуучин залуу амраг бүсгүйтэйгээ уулзахдаа унадаг болов гэнэ. Амраг бүсгүй нь одоогийн Төв аймгийн Баянжаргалан суманд нутагладаг агаад залуу орой адуу залсаны дараа мордож, өглөө үүр хаяарахын алдад эргэн ирдэг. Ингэж явахдаа шарга азарга мянган лам шавилан суудаг зүүн Чойрын хийдийн орчим ирээд заавал нэгэнтээ янцгаадаг байж. Тэрхүү үүрсээнээр хийдийн лам нар “Жонон бэйсийн шарга азарга янцгааж байна. Амрах цаг болжээ” хэмээн унтацгааж, үүрээр дахин янцгаахад нь “босох цаг болжээ” хэмээн сэрцгээдэг байсан гэдэг. Энэхүү гайхам хурдан шарга азарганы угшлаас хожмоо эцгийн шийрийг хатаан хурдалсан нь Жамсран Галдаагийн шарга азарга юм. Боржигон Сэцэн вангийн хошуу наадамд долоонтаа түрүүлсэн хурдан шарга азарганы эзэн Жамсран Галдаа гэгч Боржигон Сэцэн вангийн хошуу Цагаан тэмээт, Баянбулагаар нутагладаг нэгэн байж. Нэг жил эхнэр нь төрөх дөхсөн тул шарга азаргаа өнжөөхөөр шийджээ. Гэтэл өвгөн ноён Хардэл жанжин Бэйс Пүрэвжав “Сэцэн вангийн хошуу наадамд завсаргүй таван азарга оруулна” хэмээн зорин ирж байгаа тухай Ононмөр хаван олж мэдээд Жамсранд “чи л шарга азаргаа уяхгүй бол болохгүй нь. Энэ нутагт тэр хүний азаргануудыг хаах нь чиний шаргаас өөр байхгүй” хэмээн аминчлан захиж. Хошуу нутгийн нэр төртэй холбоотой хэрэг байсан тул Жамсран Галдаа шарга азаргаа уяж,түрүүлгэн араас нь Пүрэвжав ноёны таван азарга дараагаараа орж байсан гэдэг.Ийнхүү Галшар адууг үндэслэгч, өвгөн ноёныг дарж, нутгийн нэрийг хамгаалсан Жамсран Галдаагийн хурдан шаргын удмын хүлгүүд тэр хавиараа ихэд хурдалж, зэргэлдээ сумынхаа наадмын таван түрүүг хүртэл хүртэж байсан гэдэг. Тэр тухай нь Баянжаргалан сумын уяачид “Сүмбэрийн цагаан хонинуудтай уралдах хэцүү” хэмээн ярих нь бий. Өдгөө ч гэсэн хурдан шаргын удам тасралгүй хурдалж байгаагийн нэг жишээ бол аймгийн наадамд түрүүлсэн Даржаагийн Банзарын хүүгийн соёолон шарга морь юм. Энэ адууны дээд удмыг нарийн хөөвөл Жамсран Галдаагийн шаргын угшилтай гэх юм билээ.
"Тод магнай" сэтгүүл Говьсүмбэр аймгийн тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Даваа, 11:59 минут Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна