Жамсран Галдаагийн хурдан шаргын удам одоо ч тасраагүй хурдалсаар....

2015 оны 12-р сарын 21 -нд

Энэ цагийн эхэнд “ганган” Гочоо нэртэй нэгэн сайн эр хүлгийн сайныг унаж, хүүхний сайхантай нөхөрлөж, эзэн баячуудад халгаатай хэрнээ энгийн ядуу ардуудад элэгтэй явдаг байж. Өмнө зүгт мордвол Өвөрлөгч хошууны Барга, Үзэмчин, Хөлөнбөөр аймаг, хойшоо явбал Ар халхын Хан хэнтий, Хөвсгөлийн тайгаар явж ан гөрөө хийнэ. Хангай говийг хэрэн явагч сайхь эр Домогт Шилийн богд, Ганга нуураар орж халхын сайн эр Тоорой Бандитай уулзаж явахдаа ядуусыг тэтгэх нэгэн зорилготой ажгуу. Гочоог ингэж явахад хангай нутгийн нэгэн залуу уулзан танилцаж нөхөр болон явъя гэснийг зөвшөөрч тэр хоёр эр хүний ёсоор дөрөө харшин хээрээр гэр, хэцээр дэр хийж сайн эрсийн амьдралаар явсан бөлгөө. Хангайн залуу ар гэр, авгай хүүхдээ санагалзан байхдаа нутаг буцах бодлоо Гочоод хэлбэл эр улс бие биеэ амархан ойлгож, чамд хэрэг болох ганц гүү хөтөлгөнө. Энэ хөгшин шарга гүүнээс зуны дунд сарын 17-нд гарах унага жинхэнэ ажнай болно. Чамайг хүссэн газарт чинь хүргэж чадах энэ хүлгээр унаа болгож аваарай гэж гэдсэндээ унагатай шарга гүү хөтөлгөжээ. Хээлтэй гүү хөтлөн нутгийн зүг явсан сайхь эр шарга гүүнээс эр шарга унага босоогоороо унахыг хөтөлж яваад харжээ. Томхон тугал шиг хэрнээ хачин галбир төрхтэй тэр унага эхээс унахдаа өвдгөө шороодохгүй хангинатал янцгаагаад эхээ дагаад давхисан байна. Сайхь эр унага улдаж ядрахаас болгоомжлон үе үехэн амраасаар яваад хонгор Жаргалантаар нутагтай Боржигоны Далай Жонон бэйс гэгч баян айлын бараа харжээ. Айраг цагааны шим дэлгэрсэн зуны сайхан цагт гэрийн үүдийг нээж холч дуран барьж суудаг Жонон бэйс өмнө зүгээс морь хөтөлсөн хүн ирэхийг хараад ард нь зайдуухан яваа унагыг хүртэл ажиглаж, “Энэ холын хүн байна, хоол цай хий” гээд гэртээ хоёр, гурав хоног морь биеийг нь амраажээ. Жонон бэйс хол ойрын сонин сонсож, унаганы байдлыг хараад хэлсэн нь: “эр улсын замын хүзүү урт гэдэг. Хүрэх газар хол унах унаа муутай чи улдаж ядарсан нялх унагаар яах билээ. Гэрийн гадаа орхиод манай гурван түмэн адуунааас өөрөө хараад хоёр сайн морь барьж унаад яв даа” гэжээ. Сайхь залуу босоогоороо унасан шарга унагаа сайн хүлэг болно гэдгийг мэдсэн ч хүний сайхан сэтгэлээр хэлсэн Далай Жононд баярлаж хоёр сайн морь барьж унаад нутгийн зүг мордсон байна.
Улдаж хоцорсон шарга унагыг бэйс арчлан тордсоор нэг л мэдэхэд сайхан соёолон азарга болж хошуу наадамдаа гурвантаа түрүүлгэжээ. Ийнхүү гурвантаа түмэн эхээ дуудуулан зодог тайлсан шарга азаргыг Жонон бэйсийн адуучин залуу амраг бүсгүйтэйгээ уулзахдаа унадаг болов гэнэ. Амраг бүсгүй нь одоогийн Төв аймгийн Баянжаргалан суманд нутагладаг агаад залуу орой адуу залсаны дараа мордож, өглөө үүр хаяарахын алдад эргэн ирдэг. Ингэж явахдаа шарга азарга мянган лам шавилан суудаг зүүн Чойрын хийдийн орчим ирээд заавал нэгэнтээ янцгаадаг байж. Тэрхүү үүрсээнээр хийдийн лам нар “Жонон бэйсийн шарга азарга янцгааж байна. Амрах цаг болжээ” хэмээн унтацгааж, үүрээр дахин янцгаахад нь “босох цаг болжээ” хэмээн сэрцгээдэг байсан гэдэг. Энэхүү гайхам хурдан шарга азарганы угшлаас хожмоо эцгийн шийрийг хатаан хурдалсан нь Жамсран Галдаагийн шарга азарга юм. Боржигон Сэцэн вангийн хошуу наадамд долоонтаа түрүүлсэн хурдан шарга азарганы эзэн Жамсран Галдаа гэгч Боржигон Сэцэн вангийн хошуу Цагаан тэмээт, Баянбулагаар нутагладаг нэгэн байж. Нэг жил эхнэр нь төрөх дөхсөн тул шарга азаргаа өнжөөхөөр шийджээ. Гэтэл өвгөн ноён Хардэл жанжин Бэйс Пүрэвжав “Сэцэн вангийн хошуу наадамд завсаргүй таван азарга оруулна” хэмээн зорин ирж байгаа тухай Ононмөр хаван олж мэдээд Жамсранд “чи л шарга азаргаа уяхгүй бол болохгүй нь. Энэ нутагт тэр хүний азаргануудыг хаах нь чиний шаргаас өөр байхгүй” хэмээн аминчлан захиж. Хошуу нутгийн нэр төртэй холбоотой хэрэг байсан тул Жамсран Галдаа шарга азаргаа уяж,түрүүлгэн араас нь Пүрэвжав ноёны таван азарга дараагаараа орж байсан гэдэг.Ийнхүү Галшар адууг үндэслэгч, өвгөн ноёныг дарж, нутгийн нэрийг хамгаалсан Жамсран Галдаагийн хурдан шаргын удмын хүлгүүд тэр хавиараа ихэд хурдалж, зэргэлдээ сумынхаа наадмын таван түрүүг хүртэл хүртэж байсан гэдэг. Тэр тухай нь Баянжаргалан сумын уяачид “Сүмбэрийн цагаан хонинуудтай уралдах хэцүү” хэмээн ярих нь бий. Өдгөө ч гэсэн хурдан шаргын удам тасралгүй хурдалж байгаагийн нэг жишээ бол аймгийн наадамд түрүүлсэн Даржаагийн Банзарын хүүгийн соёолон шарга морь юм. Энэ адууны дээд удмыг нарийн хөөвөл Жамсран Галдаагийн шаргын угшилтай гэх юм билээ.
"Тод магнай" сэтгүүл Говьсүмбэр аймгийн тусгай дугаар
Улдаж хоцорсон шарга унагыг бэйс арчлан тордсоор нэг л мэдэхэд сайхан соёолон азарга болж хошуу наадамдаа гурвантаа түрүүлгэжээ. Ийнхүү гурвантаа түмэн эхээ дуудуулан зодог тайлсан шарга азаргыг Жонон бэйсийн адуучин залуу амраг бүсгүйтэйгээ уулзахдаа унадаг болов гэнэ. Амраг бүсгүй нь одоогийн Төв аймгийн Баянжаргалан суманд нутагладаг агаад залуу орой адуу залсаны дараа мордож, өглөө үүр хаяарахын алдад эргэн ирдэг. Ингэж явахдаа шарга азарга мянган лам шавилан суудаг зүүн Чойрын хийдийн орчим ирээд заавал нэгэнтээ янцгаадаг байж. Тэрхүү үүрсээнээр хийдийн лам нар “Жонон бэйсийн шарга азарга янцгааж байна. Амрах цаг болжээ” хэмээн унтацгааж, үүрээр дахин янцгаахад нь “босох цаг болжээ” хэмээн сэрцгээдэг байсан гэдэг. Энэхүү гайхам хурдан шарга азарганы угшлаас хожмоо эцгийн шийрийг хатаан хурдалсан нь Жамсран Галдаагийн шарга азарга юм. Боржигон Сэцэн вангийн хошуу наадамд долоонтаа түрүүлсэн хурдан шарга азарганы эзэн Жамсран Галдаа гэгч Боржигон Сэцэн вангийн хошуу Цагаан тэмээт, Баянбулагаар нутагладаг нэгэн байж. Нэг жил эхнэр нь төрөх дөхсөн тул шарга азаргаа өнжөөхөөр шийджээ. Гэтэл өвгөн ноён Хардэл жанжин Бэйс Пүрэвжав “Сэцэн вангийн хошуу наадамд завсаргүй таван азарга оруулна” хэмээн зорин ирж байгаа тухай Ононмөр хаван олж мэдээд Жамсранд “чи л шарга азаргаа уяхгүй бол болохгүй нь. Энэ нутагт тэр хүний азаргануудыг хаах нь чиний шаргаас өөр байхгүй” хэмээн аминчлан захиж. Хошуу нутгийн нэр төртэй холбоотой хэрэг байсан тул Жамсран Галдаа шарга азаргаа уяж,түрүүлгэн араас нь Пүрэвжав ноёны таван азарга дараагаараа орж байсан гэдэг.Ийнхүү Галшар адууг үндэслэгч, өвгөн ноёныг дарж, нутгийн нэрийг хамгаалсан Жамсран Галдаагийн хурдан шаргын удмын хүлгүүд тэр хавиараа ихэд хурдалж, зэргэлдээ сумынхаа наадмын таван түрүүг хүртэл хүртэж байсан гэдэг. Тэр тухай нь Баянжаргалан сумын уяачид “Сүмбэрийн цагаан хонинуудтай уралдах хэцүү” хэмээн ярих нь бий. Өдгөө ч гэсэн хурдан шаргын удам тасралгүй хурдалж байгаагийн нэг жишээ бол аймгийн наадамд түрүүлсэн Даржаагийн Банзарын хүүгийн соёолон шарга морь юм. Энэ адууны дээд удмыг нарийн хөөвөл Жамсран Галдаагийн шаргын угшилтай гэх юм билээ.
"Тод магнай" сэтгүүл Говьсүмбэр аймгийн тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
6-р сарын 27 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №85: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ Э.УУГАНБ…
-
6-р сарын 13 -нд Хүүхэд инээж байхдаа хамгийн хөөрхөн
-
6-р сарын 12 -нд Сумын Алдарт уяач Б.Дашбаатар: Унаган хүлгээрээ на…
-
6-р сарын 12 -нд “Жавхлант шаргын хурд-2022” уралдаанд эхний 30-д х…
-
6-р сарын 12 -нд "Сэцэн ханы хурд-2022" аймгийн аварга хүлэг шалгар…
-
6-р сарын 12 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №81: МУ-ЫН ГАВЬЯАТ ТАМИРЧИН Т.Ц…
-
6-р сарын 12 -нд Сумын Алдарт уяач А.Батдэлгэр: Сумын наадмын зурга…
-
6-р сарын 11 -нд “Жавхлант шаргын хурд-2022” уралдаанд эхний 30-д х…
-
6-р сарын 11 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-80: МУ-ЫН МАНЛАЙ УЯАЧ Б.БАТХҮҮ
-
2022 оны 6-р сарын 03 -нд “Жавхлант шаргын хурд-2022” уралдаанд эхний 25-д…
-
2022 оны 6-р сарын 03 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ Л.БАТЖАРГАЛ: СОЁОЛОН ТҮРҮҮЛГЭСЭН…
-
2022 оны 6-р сарын 03 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-79: АДУУ ҮРЖҮҮЛЭГЧ Г.ХАДБААТАР
-
2022 оны 5-р сарын 27 -нд “Жавхлант шаргын хурд-2022” уралдаанд эхний 30-д х…
-
2022 оны 5-р сарын 25 -нд “Жавхлант шаргын хурд-2022” уралдаанд эхний 30-д х…
-
2022 оны 5-р сарын 24 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Аав маань эмнэг сурга…
-
2022 оны 5-р сарын 24 -нд Жаахан шаргын нутгаас, Жавхлант шаргын хурдаас...
-
2022 оны 5-р сарын 24 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-78: МУ-ЫН МАНЛАЙ УЯАЧ П.АЛТАНСҮ…
-
2022 оны 5-р сарын 02 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Нямаа: Морь уясан эр хүний х…
-
2022 оны 5-р сарын 02 -нд Д.Цэнд-Аюуш Зандан хүрэн морио ийнхүү уяж улсад тү…
-
2022 оны 5-р сарын 02 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-76: ТОД МАНЛАЙ УЯАЧ Б.ОТГОННАСА…
-
2022 оны 4-р сарын 25 -нд МУ-ын Манлай уяач Ж.Нямдорж: Адуу гэдэг амьтан Мон…
-
2022 оны 4-р сарын 25 -нд Р.Баатархүүгийн ДЭЛГЭР ХЭЭР
-
2022 оны 4-р сарын 25 -нд Сумын Алдарт уяач Н.БАТ-ЭРДЭНЭ: Төв Халхын уяа ман…
-
2022 оны 4-р сарын 25 -нд Тод манлай уяач Б.Энхболд: Монгол хүүхдийг монгол …
-
2022 оны 4-р сарын 21 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-75: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Ш.БАТДО…
-
2022 оны 4-р сарын 10 -нд Шилмэл гүүний дуудлага худалдаа боллоо
-
2022 оны 4-р сарын 04 -нд Л.Дуламрагчаагийн ХОНГОР
-
2022 оны 4-р сарын 04 -нд Тод манлай уяач Ө.Пүрэвбаатар: Морь цоллох нь хүүх…
-
2022 оны 4-р сарын 04 -нд Сумын Алдарт уяач Б.АЗБАЯР: Зээрийн ооно шиг цахил…
-
2022 оны 3-р сарын 29 -нд Хүүхдийн адуу
-
2022 оны 3-р сарын 29 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-74: Б.Наранбадрах
-
2022 оны 3-р сарын 29 -нд Тод манлай уяач Ц.Дуламсүрэн: Морь түрүүлж, айрагд…
-
2022 оны 3-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Наранхүү: Хурдан буурал морио …
-
2022 оны 3-р сарын 25 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-73: МАНЛАЙ УЯАЧ Х.ТҮМЭНБАЯР
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд Галшарын алдарт уяачид
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд Ё.Болдбаатар: Миний морь уралдаагүй байсан ч морь…
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд Сумын Алдарт уяач А.Чинбат: Зургаан өөр угшлын аза…
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд Тод манлай уяач Бичээрэйн Далай: Уяач хүн наадмаас…
-
2022 оны 3-р сарын 19 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-72: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ М.ГОМБО…
-
2022 оны 3-р сарын 09 -нд Уяач Д.Алдараа: Сар хайрханы даншигт аав хүрэн хяз…
-
2022 оны 3-р сарын 09 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-71: МАНЛАЙ УЯАЧ Д.ЭРДЭНЭЧУЛУУН
-
2022 оны 3-р сарын 09 -нд Тод манлай уяач Дайдийхүүгийн Баяраа: Адуу хүн хоё…
-
2022 оны 2-р сарын 26 -нд Аймгийн Алдарт уяач Т.Ходрой: Ажнай хүлгийн алтан …
-
2022 оны 2-р сарын 26 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-70: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Г.БОРЧУ…
-
2022 оны 2-р сарын 26 -нд Тод манлай уяач Л.Батмөнх: Хэн жилийн бэлтгэлээ зө…
-
2022 оны 2-р сарын 15 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-69: ГЭРЭЛ ЗУРАГЧИН Ч.ГАНБОЛД
-
2022 оны 2-р сарын 14 -нд Сумын Алдарт уяач Ж.Нэргүйбаатар: Уяа эвлүүлсэн эн…
-
2022 оны 2-р сарын 13 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ-68: АХМАД УЯАЧ Д.ДУГАРСҮРЭН
-
2022 оны 2-р сарын 13 -нд Тод манлай уяач Т.Батзориг: Адуугаа хайрлаж, зорил…
-
2022 оны 2-р сарын 11 -нд Төрийн хишиг хүртсэн шинэхэн цолтнууд
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна