О.Энхболд: Уяач л өөрийнхөө морийг мэдэхээс өөр хүн мэдэрдэггүй юм билээ
Завхан аймгийн Тэлмэн сумын уугуул, сумын Алдарт уяач О.Энхболдын ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Танай аав нутаг орондоо нэртэй сайн шинжээч, сайн хүлэгч байсан гэх юм билээ. Аавынхаа талаар дурсамж хүүрнээч?
-Манай аав Отгонсүрэн гэж адуу сайн таньдаг, шинждэг. Авсан болгон нь хурдалдаг буянтай буурал байлаа. Хүмүүс холоос адуу авдаггүй байхад аав Тэсээс хүрэн азарга авчирч Тэлмэн сумандаа тав түрүүлгэн, тав айрагдуулсан. Мөн Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Уул сумаас саарал азарга авчирч их сайн давхиулсан. Тэр нь их хадуурдаг болохоор томхон ташууртай морддог байсан юмдаг. Нөмрөгийн 40 жилийн ойгоор аман хүзүүдсэн хүрэн халзан, тавласан бор морь, Тэлмэнд хоёр аман хүзүүдэж, хоёр айрагдсан цагаан азарга зэргийг аав маань битүү байхад нь шинжиж аваад уяж хурдлуулсан нь тэр.
-Өөрийн унаган адуунаас нь хэр давхихав?
-Унаган адуунаас хүрэн азарганы төл хүрэн халзан даага Тэлмэн, Идэр сумдад айрагдаж зургаан багийн өдөрлөгт түрүүлсэн. 1994 онд Сэлбийн голоос Оодон хул нэртэй даага аваад Тэлмэн, Идэр, Их-Уул, Тосонцэнгэл, Нөмрөг суманд түрүүлгээд өвөл өөрөө бурхан болсон доо, хөөрхий.
-Тэгээд л аавынхаа үйл хэргийг үргэлжлүүлсэн үү?
-Тийм ээ. Намайг цэрэгт байхад аав маань бурхан болж. Би халагдаж ирээд л үйл хэргийг нь үргэлжлүүлж морио уяж эхэлсэн. Оодон хулыг нь шүдлэн уяж Идэр, Тэлмэн, Нөмрөг, Тосонцэнгэл сум, Тосонцэнгэлийн сургуулийн ойд тус тус түрүүлгэж байлаа. Оодон маань тэр намраа гэхэд 21 медальтай дархан адуу болчихсон байсан. Тэр үед тэжээлгүй адуугаар тэгж тойрч наадаад тав түрүүлгэнэ гэдэг бас ховорхон шүү. Харамсалтай нь дөнгөж ирэнгүүт цоллох болоод хөлөнд нь цус бууж дахиад тийм сайн давхиагүй. Хязааландаа Буур Жамъяа аваргын 100 насны ойд зориулсан уралдаанд 11-ээр давхиж, Тэсийн голын даншигт 21-лээд, хавчигтаа Идэр, Тэсийн голын наадамд түрүүлсэн.
-Оодон хулаас гадна урам тэтгэж хурдалсан хүлгүүд цөөнгүй байгаа байлгүй дээ?
-Шар хээр үрээ байна. 2000 онд даагандаа сумандаа айрагдаад, шүдлэн Тэлмэн, Тосонцэнгэлд түрүүлсэн. Хязаалан үрээ сумандаа түрүүлээд, Идэр, Тэсийн голын хурдад соёолонд уралдаж дахин түрүүлж байлаа. Соёолон жилээ сумандаа түрүүлээд нас нийлээд гурван ч удаа айрагдсан. Тэлмэн суманд хоёр айрагдсан бор азарга байснаа Архангай аймгийн Чулуут сумын харьяат аймгийн Алдарт уяач Намширт өгч оронд нь хүрэн азарга аваад төлөөр нь хэсэг сайхан наадсан. Хүрэн үрээ хязаалан, соёолондоо Тэлмэн суманд айрагдсан. Миний бор азарга ч гэсэн тэр хавиараа их сайн давхисан дуулдана лээ.
-Алтны дэргэдэх гууль шарлана гэдэг. Адуу хэр шинжиж байна?
-Адуу болгон өөр өөрийн гэсэн шинжтэй. Түүгээрээ ямар адууг хаана хэзээ ямар хоолтой уралдуулах вэ гэдгээ зааж өгч байдаг. Манай өвөө Няс гэж хурдан хээр морьтой сайн уяач байсан гэдэг. Аав морь уях эрдмийг өвөөгөөс, харин би ааваасаа өвлөсөн гэж хэлж болно. Аавынхаа дайнд хүрэхгүй ч өөрийнхөө хэмжээд адуу шинжинээ. Би чинь багадаа аавынхаа уясан морийг унадаг. Үгнээс нь гардаггүй сайн унаач гэгдэж явсан хүн шүү. Хоёрдугаар ангид байхдаа сөнгө хүрэн халзан даага сумандаа түрүүлгэж байлаа. Тэгэхэд аав “эсгэлтэй даага олон байна. Миний хүү дарж байгаад үзүүр дээр нь цочоогоод дайраарай” гэж захисан юм. Яг хэлснээр нь дайруулаад түрүүлгэж байлаа. Мөн тэр наадамд Сандаг гуайн их догшин бор үрээг унаж км хол түрүүлгэн сумын наадмын хоёр түрүүг нэг дор хүртэж байсан юм. Бас манай ээжийн хамаатан Борцоожийн Туулай хээр морь хүүхдээ тогтоохоо болчихоод байхад нь унаад гурван жил аман хүзүүдүүлсэн. Эргээд бодоход морь унаж байхдаа багагүй зүйл сурдаг юм билээ шүү.
-Янз нь аавтайгаа үзсэн бахдалт наадам олон бололтой. Зарим нэгээс нь хуваалцаач?
-Гурван сум нийлсэн бүсийн чанартай уралдаан Идэр голын ай савд болж, Эрдэнэ уулыг тахихад бор морь айрагдан, хээр халзан даага түрүүлж ирээд хүүхдээс үргээд аман хүзүүдэж, хээр хязаалан айрагдсан. Тэгэхэд аав маань намайг өргөөд “хүү минь унасан бүгдээ унаж айрагдууллаа” гээд үнсэж байсан нь одоо ч сэтгэлд тодхон байдаг. Аавтайгаа наадсан наадам болгон сайхан. Тэр дундаа аавдаа магтуулсан наадам бүр сайхан байдаг юм билээ. Зарим үед аавыгаа үгүйлдэг юмаа. Жишээлбэл, уяаны алдаа гаргачихаад аав минь байсан болоосой гэж бодно. Хул үрээгээ ид сайн байхад Тэсийн даншигт авч яваад замдаа сунгасан, их хол ирсэн. Хүмүүс одоо болчихож гэхээр нь хадгалчихсан чинь уралдааны үеэр ажил дутаад хөлийг нь эвгүйтүүлчихсэн. Тэгэхэд уяач л өөрийнхөө морийг мэдэхээс өөр хүн мэддэггүй юм байна гэдгийг мэдэрсэн дээ.
-Тэр мэдээж, уяач хүн наадмаас наадмын хооронд суралцдаг гэдэг. Дараа дараагийн уралдаануудад тань амжилт хүсье. Ярилцсанд баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл №54
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна