О.Батбилэг: Сэрвээнийхээ өндрийг бариад ялгалгүй уралдуулдаг болчихвол тохиромжтой санагддаг
А.Тэлмэн
2014 оны 10-р сарын 16 -нд
-Аав хүү гурав улсын наадмаас гэхэд л хүний өөрийн нийлсэн найман айраг авчихлаа. Ер нь зургаан насанд хичнээн адуу уясан юм бэ?
-30-40-өөд л адуу уясан байх. Урьд жилүүдийнхээ бодвол харьцангуй цөөхөн л дөө.
-Нэг үе ч олон адуу уядаг байсан байх шүү?
-Тиймээ. Хүний морийг гэсээр өөрсдийнхөө хэдийг орхигдуулчихдаг байсан. Сүүлийн 2-3 жилээс өөрийнхөө унаган бага адуунуудыг сургаж, уяж байна. Ер нь даагандаа уягдаагүй адуу уягдсан адуунаасаа ямагт дутуу байдаг. Түрүүлж айрагдаад сүйд болохгүй ч гэсэн тодорхой хэмжээгээр жаахан ч оролдож байх хэрэгтэй юм билээ.
-Тод манлайн унаган бага адуунууд хаа ч очсон “дүүрэн” айрагтай уралддаг болсон юм билээ?
-Аавын минь 20-30 жилийн хөдөлмөрийн үр шим одоо гарч байна даа. Энэ жил улс, бүсийн наадмаас манайхан хоёр түрүү 16 айраг авсан байна лээ. Улсын наадмаас найм, Дорнодоос хоёр түрүү, таван айраг, Хөвсгөлөөс гурван айраг авсан шүү дээ. Үүний цаана олон хүний хөлс хөдөлмөр шингэсэн байгаа. Морь уяна гэдэг хамтын хөдөлмөр. Туслах уяач, унаач, морь тавиач гээд 20-иод хүний хөдөлмөрийн үр шим шүү дээ.
-Хул азаргыг айрагдчих болов уу хэмээн таамаглаж байлаа. Сүүлийн жилүүдэд тогтмол амжилттай наадаж байгаа шүү дээ?
-Энэ жил уг нь хурдан байсан. Хүү маань гараа алдаж гараад шахаа муутай цээжний адуунаас хол уралдсаар байгаад зургаалуулчихсан. Түүнээс биш Даваахүү гуайн хонгор азарганы ар дээр л ирэхээр байсан. Улсын наадмын дараа Дорнодын зүүн бүсийн наадамд очиж түрүүлсэн шүү дээ.
-Хишгээ Манлайн шарга үрээ ямархуу байсан бэ?
-Энэ жил би уяагүй ээ.
-Улсын баяр наадамд уралдаж байгаа бага насны морьдыг харахад ангилалд эрлийз адуу давамгайлах хандлагатай байна. Цаашид ялгах хэрэг байна уу гэж ярих уяачтай цөөн бус таарлаа. Харин та ямар бодолтой байна?
-Сэрвээнийхээ өндрийг бариад эрлийз, монгол гэж ялгалгүй уралдуулдаг болчихвол хамгийн тохиромжтой юм шиг санагддаг. Ер нь хүн болгон шахуу адуугаа чанаржуулж, эрлийз үрээнүүдтэй болчихсон байгаа шүү дээ. Улсын наадамд мордож байгаа даагануудыг харахад цөөн хэдхэн монгол үрээ, бусад нь дан эрлийз байх жишээтэй. Тиймээс цаашдаа сэрвээний өндрөө гол үзүүлэлт болгоод уралдуулж байсан нь зөв байх. Нэг тэгж тогтсон шийдвэр гаргахгүй бол өөрсдийн үзэмжээр монгол үрээг эрлийз гээд хасаад хаячих жишээтэй. Ялангуяа орон нутагт жалга довны үзэл их. Өөрийнх нь нутгийнх биш бол эрлийз гээд л хасчих жишээтэй.
-Зарим нэг уралдаан дээр тийм тал ажиглагддаг шүү.
-ММСУХ-ныхоо гаргасан тогтоол шийдвэрийг аймаг, сумдын уяачдын холбоо нь баримталж, уяачдын эрх ашгийг эрхэмлэдэг байх хэрэгтэй.
-Уяачдыг өөрийнхөө хүүхдээр морь унуулсангүй хэмээн шүүмжлэх нь элбэг. Таны хувьд тэрхүү зэмлэлээс хол байдаг байх?
-Хүү маань сүүлийн гурван жил улсын наадамд морь унаж байна. Энэ жил нэг түрүү, таван айраг авсан байх. Манай уяаны унаач Чогдонгийн Бямбажав энэ жил улс, бүсийн наадмаас нэг түрүү, долоон айраг авсан. Манайхны хүүхдүүд ер нь чадвартай шүү. Бага хүү маань энэ жил таван настай. Унаа морь унаж сурч байна. Яваандаа уралдааны морь унах байх. Би хүний хүүхдээр морь унууллаа гээд шүүмжлээд байгааг ойлгодоггүй юм. Ямар ч хүн хүүхдээ ойчно гэж бодож морь унуулахгүй шүү дээ. Уяачид ер хүүхдээ хүний өөрийн гэж ялгаад байдаг ч үгүй байх. Тэгээд ч морь унасан хүүхэд ерөнхийдөө хэрсүү, амьдрах чадвар сайтай болдог байж магадгүй юм. Одоо сайн уж байгаа залуучууд чинь багадаа бүгд л морь унаж байсан хүмүүс. Өнөөдөр бүгд л унах унаатай, орон байртай хүнээс дутахгүй амьдарч байна.
-Өөрийн чинь хувьд хэдтэйгээсээ морь унасан гэдэг билээ?
-Унаа морь унаж сурахдаа гурван настай байсан гэдэг юм.Тэр үеэ мэддэггүй. Харин хурдан морийг зургаан настайгаас эхлээд 14 хүртлээ унасан. Өөрөөрөө үлгэрлээд бодоход морь уналаа гээд муудсан юм алга.
-Морин жилийн босгон дээр Манлай уяачид тодорхойлогдлоо хэмээн дуулдаж байсан. Өөо хүний дээр цоллогдсон гэдгээрээ хасагдаад байна уу?
-Нийт амжилтаараа Тод манлай уяачийн болзлыг ч давуулан биелүүлсэн байх. Түүнээс яг өөрийн нэртэй гэхээр дээд насны амжилт нь дутаад байх шиг байгаа юм.
-Аавынхаа цолонд хүрч адуугаа дээдэлдэг түмэн олноо цэнгүүлээрэй.
-Баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл №56
-30-40-өөд л адуу уясан байх. Урьд жилүүдийнхээ бодвол харьцангуй цөөхөн л дөө.
-Нэг үе ч олон адуу уядаг байсан байх шүү?
-Тиймээ. Хүний морийг гэсээр өөрсдийнхөө хэдийг орхигдуулчихдаг байсан. Сүүлийн 2-3 жилээс өөрийнхөө унаган бага адуунуудыг сургаж, уяж байна. Ер нь даагандаа уягдаагүй адуу уягдсан адуунаасаа ямагт дутуу байдаг. Түрүүлж айрагдаад сүйд болохгүй ч гэсэн тодорхой хэмжээгээр жаахан ч оролдож байх хэрэгтэй юм билээ.
-Тод манлайн унаган бага адуунууд хаа ч очсон “дүүрэн” айрагтай уралддаг болсон юм билээ?
-Аавын минь 20-30 жилийн хөдөлмөрийн үр шим одоо гарч байна даа. Энэ жил улс, бүсийн наадмаас манайхан хоёр түрүү 16 айраг авсан байна лээ. Улсын наадмаас найм, Дорнодоос хоёр түрүү, таван айраг, Хөвсгөлөөс гурван айраг авсан шүү дээ. Үүний цаана олон хүний хөлс хөдөлмөр шингэсэн байгаа. Морь уяна гэдэг хамтын хөдөлмөр. Туслах уяач, унаач, морь тавиач гээд 20-иод хүний хөдөлмөрийн үр шим шүү дээ.
-Хул азаргыг айрагдчих болов уу хэмээн таамаглаж байлаа. Сүүлийн жилүүдэд тогтмол амжилттай наадаж байгаа шүү дээ?
-Энэ жил уг нь хурдан байсан. Хүү маань гараа алдаж гараад шахаа муутай цээжний адуунаас хол уралдсаар байгаад зургаалуулчихсан. Түүнээс биш Даваахүү гуайн хонгор азарганы ар дээр л ирэхээр байсан. Улсын наадмын дараа Дорнодын зүүн бүсийн наадамд очиж түрүүлсэн шүү дээ.
-Хишгээ Манлайн шарга үрээ ямархуу байсан бэ?
-Энэ жил би уяагүй ээ.
-Улсын баяр наадамд уралдаж байгаа бага насны морьдыг харахад ангилалд эрлийз адуу давамгайлах хандлагатай байна. Цаашид ялгах хэрэг байна уу гэж ярих уяачтай цөөн бус таарлаа. Харин та ямар бодолтой байна?
-Сэрвээнийхээ өндрийг бариад эрлийз, монгол гэж ялгалгүй уралдуулдаг болчихвол хамгийн тохиромжтой юм шиг санагддаг. Ер нь хүн болгон шахуу адуугаа чанаржуулж, эрлийз үрээнүүдтэй болчихсон байгаа шүү дээ. Улсын наадамд мордож байгаа даагануудыг харахад цөөн хэдхэн монгол үрээ, бусад нь дан эрлийз байх жишээтэй. Тиймээс цаашдаа сэрвээний өндрөө гол үзүүлэлт болгоод уралдуулж байсан нь зөв байх. Нэг тэгж тогтсон шийдвэр гаргахгүй бол өөрсдийн үзэмжээр монгол үрээг эрлийз гээд хасаад хаячих жишээтэй. Ялангуяа орон нутагт жалга довны үзэл их. Өөрийнх нь нутгийнх биш бол эрлийз гээд л хасчих жишээтэй.
-Зарим нэг уралдаан дээр тийм тал ажиглагддаг шүү.
-ММСУХ-ныхоо гаргасан тогтоол шийдвэрийг аймаг, сумдын уяачдын холбоо нь баримталж, уяачдын эрх ашгийг эрхэмлэдэг байх хэрэгтэй.
-Уяачдыг өөрийнхөө хүүхдээр морь унуулсангүй хэмээн шүүмжлэх нь элбэг. Таны хувьд тэрхүү зэмлэлээс хол байдаг байх?
-Хүү маань сүүлийн гурван жил улсын наадамд морь унаж байна. Энэ жил нэг түрүү, таван айраг авсан байх. Манай уяаны унаач Чогдонгийн Бямбажав энэ жил улс, бүсийн наадмаас нэг түрүү, долоон айраг авсан. Манайхны хүүхдүүд ер нь чадвартай шүү. Бага хүү маань энэ жил таван настай. Унаа морь унаж сурч байна. Яваандаа уралдааны морь унах байх. Би хүний хүүхдээр морь унууллаа гээд шүүмжлээд байгааг ойлгодоггүй юм. Ямар ч хүн хүүхдээ ойчно гэж бодож морь унуулахгүй шүү дээ. Уяачид ер хүүхдээ хүний өөрийн гэж ялгаад байдаг ч үгүй байх. Тэгээд ч морь унасан хүүхэд ерөнхийдөө хэрсүү, амьдрах чадвар сайтай болдог байж магадгүй юм. Одоо сайн уж байгаа залуучууд чинь багадаа бүгд л морь унаж байсан хүмүүс. Өнөөдөр бүгд л унах унаатай, орон байртай хүнээс дутахгүй амьдарч байна.
-Өөрийн чинь хувьд хэдтэйгээсээ морь унасан гэдэг билээ?
-Унаа морь унаж сурахдаа гурван настай байсан гэдэг юм.Тэр үеэ мэддэггүй. Харин хурдан морийг зургаан настайгаас эхлээд 14 хүртлээ унасан. Өөрөөрөө үлгэрлээд бодоход морь уналаа гээд муудсан юм алга.
-Морин жилийн босгон дээр Манлай уяачид тодорхойлогдлоо хэмээн дуулдаж байсан. Өөо хүний дээр цоллогдсон гэдгээрээ хасагдаад байна уу?
-Нийт амжилтаараа Тод манлай уяачийн болзлыг ч давуулан биелүүлсэн байх. Түүнээс яг өөрийн нэртэй гэхээр дээд насны амжилт нь дутаад байх шиг байгаа юм.
-Аавынхаа цолонд хүрч адуугаа дээдэлдэг түмэн олноо цэнгүүлээрэй.
-Баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл №56
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна