А.Баттөр: Тэсийн голынхоо хурдыг таниулж, алдаршуулах тал дээр уяачдын холбоо анхаарч ажиллана
А.Тэлмэн
2014 оны 9-р сарын 11 -нд
Завхан аймгийн Асгат сумын “Цуутай хурд” МСУХ-ны тэргүүн А.Баттөртэй ярилцсанаа хүргэж байна. Энэ жил Асгат сумынхан 30 жилийн ойгоо өргөн дэлгэр тэмдэглэсэн аж.
-“Цуутай хурд” МСУХ-ны үйл ажиллагаа, удирдлага зохион байгуулалтын талаар мэдээлэл өгөөч?
-2012 онд хэсэг уяачид, хөдөлмөрчид цуглан сумандаа МСУХ байгуулах нь зүйтэй гэдэг шийдэлд хүрч, намайг тэргүүнээр нь сонгосон юм. “Цуутай хурд” МСУХ маань 30-аад гишүүнтэй, есөн тэргүүлэгчтэй. Холбоо байгуулагдсанаас хойш хоёр аймгийн Алдарт, хоёр сумын Алдарт уяач төрсөн. Одоогийн байдлаар манай сумаас аймгийн Алдарт уяач цолтой таван уяач тодорсон байна. Сумын Алдарт уяач цолтой арав гаруй хүн байна. Аймгийн Алдартуудын нэг нь миний аав Аюушжав. Аав маань Баянхайрхан сумын гаралтай хүн. 50 гаруй жил хурдан морь уяж байгаа 80 гарчихсан өвгөн бий. Хамгийн сүүлд 2011 онд миний хээр үрээг соёолонг сумандаа хоёрлуулж, Баянхайрхан сумын наадамд гарсан цагаасаа өнгөлсөөр үзүүр дээрээ сууж долоолуулсан. Аавын маань хурдан шаргууд энэ нутаг усандаа алдартай. Айраг түрүүнээс мултардаггүй 3-4 ч шарга морь байлаа. Мөн дээхэн үед манай аав Хөвсгөлийн Цэцэрлэгт дууч Магсарын хурдан улаан гэдгийг аваачиж хоёр түрүүлгэж байсан юм билээ. Одоогийнхоор бараг бүсийн уралдаан юм уу даа.
-Аавын тань нэртэй хурдан шаргууд энэ нутгийн адуунууд уу?
-Манай хөгшин ээжийн адууны угшилтай нэг шарга гүү жил өнжиж унагалдаг. Гарсан унаганууд хурдалдаг байсан юм гэнэ лээ.Шаргууд тэрний төл.Манай аав азарга тавьдаггүй хүн байсан юм. Харж байгаад энд тэндэхийн азарганд гүү тавьчихдаг. Ер нь гүүндээ их ач холбогдол өгнө. Сэлэнгээс бас нэг хүрэн гүү авчирсны төлүүд бас их хурдалсан. Ер нь аав маань нэг үе уралдсан болгоноосоо түрүү айраг хүртэж одтой сайхан наадаж байсан юм шүү. Намайг хурдны морь унаж байхад Хужиртын овооны тахилгат таван нас аваачаад тавууланг нь түрүүлгэж байлаа. Овооны тахилга хэр нь хоёр өдөр үргэлжилдэг чансаатай наадам байсан юм.Тэс, Баянтэс сумд болон манай урд талын Могойн гол, Баянхайрханаас хүртэл уяачид ирдэг байлаа. Тэр наадамд аав өөрийн дөрвөн дээрээ Чагдал гуайн халтар хязааланг уяж түрүүлгэж байсан нь ер санаанаас гардаггүй юм. Намайг цэргээс халагдаж ирэхэд аав хоёр шаргынхаа томыг ахад, багыг нь надад өгч байсан. Ахын шарга суманд хоёр түрүүлсэн. Миний шарга морь хязааландаа Боогой Арслангийн баярт түрүүлж, соёолондоо Баянтэс, Баянхайрханы 70 жил, манай Асгатын 10 жилийн ойгоос тус тус мөнгөн медаль хүртсэн.Өөрөөр хэлбэл тэр жил гурван сумын ойд хоёрт хурдалж, дараа жил нь би Их-Уул руу зарчихсан юм. Тэгээд хоёр жилийн дараа зургаан адуугаар буцаан авч байлаа.
-Уяачдын холбооныхоо тухайд дахин хэдэн зүйл тодруулъя. Үүсгэн байгуулагдснаас хойш ямар ажил амжуулав?
-Манай холбоо 2012 оны уяачдын холбооны нээлтэнд зориулсан хаврын уралдааныг зохион байгуулж, түүнээс хойш тогтмолжуулаад байгаа. Түүнчлэн уяачдын амжилтыг хөдлөх картыг бий болгосон. Энэхүү картыг нэвтрүүлснээр уяачдын болоод морьдын амжилтыг мэдэхэд хялбар болсон. Мөн тухайн жилийн шилдэг унаач хүүхэд, уяачдыг шалгаруулдаг болсон. Өмнө нь оны шилдгээр дөрвөн уяач шалгардаг байсан бол энэ жилээс нэг хүнийг тодруулна. Мөн хүүхдүүдээ урамшуулах үүднээс унасан морио айрагдуулсан хүүхэд бүрт шинэ жилээр бэлэг өгдөг уламжлал тогтсон. Үйл ажиллагаагаа тогтмолжуулахын тулд санхүүгийн хүндрэлгүй байх хэрэгтэй хэмээн үзэж, тэргүүлэгчид 100.000, гишүүд 50,000 төгрөгийн татвар төлж байхаар болсон.
-Адуугаа чанаржуулах тал дээр хэр анхаарч байна?
-Бусад сумдынхан асар их адуу мал авчирдаг сурагтай.Манайхан бага насны адуу, ганц нэг азарга л авчирч байна. Манай энэ хавь эрт дээр үеэсээ хурдтай гэдэг. Өнгөрсөн жил аймгийн 90 жилийн ойгоор арван хэдээр давхисан Батсүхийн хээр морь гэхэд л манай эндхийн Могойн голын унага. Нагааранзын хүрэн халзан буюу Батсамбуугийн халзан морь гэхэд Тэсийн голын унага. Мөн Гүнгэрэг гуайн саарал азарга байна. Бас л сайн давхиж байгаа. Ер нь манай Могойн голоос төрсөн хүлгүүд хурдан шүү. Тиймээс цаашдаа Тэсийн голынхоо хурдыг таниулж, алдаршуулах тал дээр уяачдын холбоо анхаарч ажиллана гэж бодож байгаа.Одоо л хүн бүр зүүн зүгийн адуу гэж шуураад байгаа болохоос биш нэг үе Тэсийн голын адуу л гэж яригддаг байсан шүү дээ.
-Нутгийн адууны чансааг таниулна гэдэг сайхан санаа байна. Ингэхэд “Цуутай хурд”-ын тэргүүн хэзээнээс эхэлж уяа эвлүүлж байгаа вэ?
-Бага шарга морь уясан цагаасаа эхлээд миний нэр дээр уралдсан. Сумдын ойгоос гурван мөнгөн медальтай. Би өөрөө ер нь дагнаж морь уяагүй ээ. Одоо миний морийг Түдэвтэй сумын Мөөлөн буюу Баттөр гээд миний амьдаа уядаг. Аавынхаа өгсөн бага шаргын дараа хүрэн, хээр хоёр үрээ авч, хүрэнг нь манай ах уяж хязааланд нь сумын наадамд дөрөвлүүлж байсан. Түүний дараа жил хоёуланг нь уяж, хээрийг нь хоёрлуулаад, давхар уяагаар Баянхайрханд тавьж үзүүр дээрээ сууж долоогоор орж байлаа. Тэгэхэд хүрэн үрээ 11-ээр давхиж байсан. Ахаас авсан улаан морь уг нь хурдан ч хадуураад болдоггүй юм. Энэ мэтчилэн цөөн хэдэн адуугаар наадаж жижиг сажиг наадмаа арваад айраг, түрүү аваад байна.
-Дараа дараагийн чинь уралдаануудад амжилт хүсье. Ярилцсанд баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл №54
-“Цуутай хурд” МСУХ-ны үйл ажиллагаа, удирдлага зохион байгуулалтын талаар мэдээлэл өгөөч?
-2012 онд хэсэг уяачид, хөдөлмөрчид цуглан сумандаа МСУХ байгуулах нь зүйтэй гэдэг шийдэлд хүрч, намайг тэргүүнээр нь сонгосон юм. “Цуутай хурд” МСУХ маань 30-аад гишүүнтэй, есөн тэргүүлэгчтэй. Холбоо байгуулагдсанаас хойш хоёр аймгийн Алдарт, хоёр сумын Алдарт уяач төрсөн. Одоогийн байдлаар манай сумаас аймгийн Алдарт уяач цолтой таван уяач тодорсон байна. Сумын Алдарт уяач цолтой арав гаруй хүн байна. Аймгийн Алдартуудын нэг нь миний аав Аюушжав. Аав маань Баянхайрхан сумын гаралтай хүн. 50 гаруй жил хурдан морь уяж байгаа 80 гарчихсан өвгөн бий. Хамгийн сүүлд 2011 онд миний хээр үрээг соёолонг сумандаа хоёрлуулж, Баянхайрхан сумын наадамд гарсан цагаасаа өнгөлсөөр үзүүр дээрээ сууж долоолуулсан. Аавын маань хурдан шаргууд энэ нутаг усандаа алдартай. Айраг түрүүнээс мултардаггүй 3-4 ч шарга морь байлаа. Мөн дээхэн үед манай аав Хөвсгөлийн Цэцэрлэгт дууч Магсарын хурдан улаан гэдгийг аваачиж хоёр түрүүлгэж байсан юм билээ. Одоогийнхоор бараг бүсийн уралдаан юм уу даа.
-Аавын тань нэртэй хурдан шаргууд энэ нутгийн адуунууд уу?
-Манай хөгшин ээжийн адууны угшилтай нэг шарга гүү жил өнжиж унагалдаг. Гарсан унаганууд хурдалдаг байсан юм гэнэ лээ.Шаргууд тэрний төл.Манай аав азарга тавьдаггүй хүн байсан юм. Харж байгаад энд тэндэхийн азарганд гүү тавьчихдаг. Ер нь гүүндээ их ач холбогдол өгнө. Сэлэнгээс бас нэг хүрэн гүү авчирсны төлүүд бас их хурдалсан. Ер нь аав маань нэг үе уралдсан болгоноосоо түрүү айраг хүртэж одтой сайхан наадаж байсан юм шүү. Намайг хурдны морь унаж байхад Хужиртын овооны тахилгат таван нас аваачаад тавууланг нь түрүүлгэж байлаа. Овооны тахилга хэр нь хоёр өдөр үргэлжилдэг чансаатай наадам байсан юм.Тэс, Баянтэс сумд болон манай урд талын Могойн гол, Баянхайрханаас хүртэл уяачид ирдэг байлаа. Тэр наадамд аав өөрийн дөрвөн дээрээ Чагдал гуайн халтар хязааланг уяж түрүүлгэж байсан нь ер санаанаас гардаггүй юм. Намайг цэргээс халагдаж ирэхэд аав хоёр шаргынхаа томыг ахад, багыг нь надад өгч байсан. Ахын шарга суманд хоёр түрүүлсэн. Миний шарга морь хязааландаа Боогой Арслангийн баярт түрүүлж, соёолондоо Баянтэс, Баянхайрханы 70 жил, манай Асгатын 10 жилийн ойгоос тус тус мөнгөн медаль хүртсэн.Өөрөөр хэлбэл тэр жил гурван сумын ойд хоёрт хурдалж, дараа жил нь би Их-Уул руу зарчихсан юм. Тэгээд хоёр жилийн дараа зургаан адуугаар буцаан авч байлаа.
-Уяачдын холбооныхоо тухайд дахин хэдэн зүйл тодруулъя. Үүсгэн байгуулагдснаас хойш ямар ажил амжуулав?
-Манай холбоо 2012 оны уяачдын холбооны нээлтэнд зориулсан хаврын уралдааныг зохион байгуулж, түүнээс хойш тогтмолжуулаад байгаа. Түүнчлэн уяачдын амжилтыг хөдлөх картыг бий болгосон. Энэхүү картыг нэвтрүүлснээр уяачдын болоод морьдын амжилтыг мэдэхэд хялбар болсон. Мөн тухайн жилийн шилдэг унаач хүүхэд, уяачдыг шалгаруулдаг болсон. Өмнө нь оны шилдгээр дөрвөн уяач шалгардаг байсан бол энэ жилээс нэг хүнийг тодруулна. Мөн хүүхдүүдээ урамшуулах үүднээс унасан морио айрагдуулсан хүүхэд бүрт шинэ жилээр бэлэг өгдөг уламжлал тогтсон. Үйл ажиллагаагаа тогтмолжуулахын тулд санхүүгийн хүндрэлгүй байх хэрэгтэй хэмээн үзэж, тэргүүлэгчид 100.000, гишүүд 50,000 төгрөгийн татвар төлж байхаар болсон.
-Адуугаа чанаржуулах тал дээр хэр анхаарч байна?
-Бусад сумдынхан асар их адуу мал авчирдаг сурагтай.Манайхан бага насны адуу, ганц нэг азарга л авчирч байна. Манай энэ хавь эрт дээр үеэсээ хурдтай гэдэг. Өнгөрсөн жил аймгийн 90 жилийн ойгоор арван хэдээр давхисан Батсүхийн хээр морь гэхэд л манай эндхийн Могойн голын унага. Нагааранзын хүрэн халзан буюу Батсамбуугийн халзан морь гэхэд Тэсийн голын унага. Мөн Гүнгэрэг гуайн саарал азарга байна. Бас л сайн давхиж байгаа. Ер нь манай Могойн голоос төрсөн хүлгүүд хурдан шүү. Тиймээс цаашдаа Тэсийн голынхоо хурдыг таниулж, алдаршуулах тал дээр уяачдын холбоо анхаарч ажиллана гэж бодож байгаа.Одоо л хүн бүр зүүн зүгийн адуу гэж шуураад байгаа болохоос биш нэг үе Тэсийн голын адуу л гэж яригддаг байсан шүү дээ.
-Нутгийн адууны чансааг таниулна гэдэг сайхан санаа байна. Ингэхэд “Цуутай хурд”-ын тэргүүн хэзээнээс эхэлж уяа эвлүүлж байгаа вэ?
-Бага шарга морь уясан цагаасаа эхлээд миний нэр дээр уралдсан. Сумдын ойгоос гурван мөнгөн медальтай. Би өөрөө ер нь дагнаж морь уяагүй ээ. Одоо миний морийг Түдэвтэй сумын Мөөлөн буюу Баттөр гээд миний амьдаа уядаг. Аавынхаа өгсөн бага шаргын дараа хүрэн, хээр хоёр үрээ авч, хүрэнг нь манай ах уяж хязааланд нь сумын наадамд дөрөвлүүлж байсан. Түүний дараа жил хоёуланг нь уяж, хээрийг нь хоёрлуулаад, давхар уяагаар Баянхайрханд тавьж үзүүр дээрээ сууж долоогоор орж байлаа. Тэгэхэд хүрэн үрээ 11-ээр давхиж байсан. Ахаас авсан улаан морь уг нь хурдан ч хадуураад болдоггүй юм. Энэ мэтчилэн цөөн хэдэн адуугаар наадаж жижиг сажиг наадмаа арваад айраг, түрүү аваад байна.
-Дараа дараагийн чинь уралдаануудад амжилт хүсье. Ярилцсанд баярлалаа.
"Тод магнай" сэтгүүл №54
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна