Аймгийн Алдарт уяач Ш.Итгэл: Би удам залгасан уяач


Энэ удаагийн ярилцлагын эзэн Булган аймгийн Хангал сумын аймгийн Алдарт уяач Ш.Итгэл байлаа.
-Хурдан морины уяа сойлго тааруулаад удаж байна уу?
-Би эмээ, өвөөгийн хүүхэд байгаа юм. Миний өвөө Дамба гэж хусуур сойз зүүсэн буурал уяач явлаа. Миний багад өвөөгийн алаг, хээр, халтар гээд л хурдан хүлгүүд байдаг байв. Ингэж л сум орондоо одтой нааддаг өвөөгийнхөө удмыг залган уяа эвлүүлээд яг 13 жил болжээ. Анх өвөөгөөсөө ирсэн унаган адуугаар морь уяж эхэлж байлаа. Харин одоо бага хүү Идэрээ маань бидний уяаны ажлыг үргэлжлүүлэн явна.
-Залуу уяачийн уяаны эрдмийн багш өвөө нь байх нь ээ?
-Тийм ээ. Өвөөтэйгөө зэрэгцээд л уяж эхэлсэн. Ардчилсан хувьсгал гарахаас өмнөхөн буюу 1990 онд манай Хангалд “Саруул зам” гэж нэгдэл байлаа. Тэгэхэд бид нэгдлийн адуунаас нэг халтар морь хувьчлалаар авч сумандаа хоёр дараалан түрүүлгэсэн юм. Манай “Саруул зам” нэгдлийн унаган адуу л даа. Бас нэг хээр үрээ сумандаа гурваар давхиулж байсан.
-Энэ нь таны анхны айраг, түрүү байх нь ээ?
-Үгүй ээ, анхны айргаа 1992 онд авч байсан юм байна. Сумынхаа наадамд хязаалан үрээ гурваар давхиулсан нь анхны айраг байгаа юм. Үүнээс арваад жилийн дараа халтар морио дараалан түрүүлгэж, 2002 онд гурваар оруулсан нь тэр. Энэ хооронд хүрэн азарга, халтар мориороо сайхан л нааддаг байлаа. Харин сүүлийн үед Дорнод, Сүхбаатарын адуугаар наадаж байна.
-Одоо хичнээн айраг, түрүүтэй болсон байна вэ, сум, аймгаас?
-Сумын наадмын гурван түрүү, 20 айргийн амжилтаараа 2009 онд сумын Алдарт уяач болж байлаа. Харин 2009 онд анх удаа аймагт очиж уралдаад арвын дотор морио давхиулсан бол дараа жил нь аман хүзүү авч 2011 онд гуравлуулсан. Ингээд тэр жилээ билүү дээ, аймгийн Алдарт уяач болсон санагдана.
-Өнгөрсөн хугацаанд Итгэл уяачийн хамгийн одтой наадсан ямар наадам байна вэ?
-Мэдээж бөх хүн унана гэж барилддаггүй гэдэгчлэн айраг, түрүү хүртэнэ л гэж бодож морьдоо мордуулдаг. Гэхдээ тухайн өдрийн аз од гийж байж адуу хурдалдаг шүү дээ. Миний хувьд өнгөрсөн жилүүдээс 2011, 2012 онд тун ч одтой наадсан. Сумандаа их насны морь хоёр жил дараалан түрүүлгэчихээд, аймагтаа очиж нэгийг нь аман хүзүүдүүлж, нөгөөг нь гурваар давхиулж байлаа.
-Хэдий үеэс уяаны багш өвөөдөө тоогдож эхэлсэн болоо?
-Наадмын өглөө өвөөгөөрөө морьдоо шинжүүлнэ. Тэгэхэд өвөө жижиг халтар их сайн байна, түрүүлэх байх аа. Харин давхар уяагаар дэлт халтар явах юм байна гэхчилэн зөвлөнө. Яг л хэлснээр нь ирж байгаа юм чинь. Тэр үед жижиг халтар түрүүлж, дэлт халтар нь гурваар давхиад, залгаад айргийн таваар хурдалж байлаа. Ингэж л адуугаа мэдэрдэг өвөөгийн сургаал он цаг өнгөрөхийн хэрээр л үнэд ордог бололтой. Өвөө минь анх морь уяж эхлэхэд “Сайн уяач болоорой. Морио сайн ажигладаг юм шүү. Морь гэдэг чинь өлгийтэй хүүхдээс өөрцгүй. Хүн амьтантай маргаж, ам зөрж болохгүй” гээд л захидаг сан. Энэ тухай одоо би хүүдээ хэлж, зөвлөдөг юм.
-Холдоо хаана очиж наадаж байна. Эрдэнэт ойрхон болохоор танайхан их явдаг бололтой?
-Тийм ээ. Оныг нь санахгүй байна. Эрдэнэтийн уяачдын холбооны дарга Болор-Эрдэнийн зохион байгуулсан уралдаанд өөрийн унаган адуу цавьдар азаргаа аман хүзүүдүүлж байлаа. Түүнчлэн Улаан толгойн баяраас олон ч удаа айраг, түрүү хүртэл явлаа. Ер нь манайхан ойрхон болохоор ийшээ их явна л даа. Эрдэнэтийнхэн ч манайд ирнэ.
-Энэ жил хаагуур, хаагуур наадсан бэ?
-Энэ жил манай мориныхны хувьд түүхэн жил боллоо. Монгол хүн монгол морьтойгоо дэлхийд гайхуулаад авлаа шүү дээ. Энд манай аймгийнхан их идэвхтэй, өргөн бүрэлдэхүүнтэй оролцлоо. Миний хувьд их насны Гоё хүрэнтэйгээ очиж, Булган бүсдээ мордуулсан. Миний хүрэн морийг Булганыхан андахгүй л дээ. Сүхбаатарын Мөнххааны адуу байгаа юм. Гоё хүрэн үүнээс өмнө “Их хурд-6”-д хорин хэдээр давхисан.
-Ярилцсанд баярлалаа. Таныг хурдан морины босоо цагаан хийморь өнөд ивээж байг.
А.Мөнх







0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Өчигдөр, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Өчигдөр, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Өчигдөр, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Өчигдөр, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Өчигдөр, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Өчигдөр, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Өчигдөр, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
7-р сарын 02 -нд Эрдэмт уяачид, эрэмгий хүлгүүд- Тод манлай уяач С.…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
-
2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
-
2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
-
2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
-
2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
-
2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
-
Баасан, 12:43 минут АХ-104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
Бямба, 11:20 минут З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
-
Пүрэв, 17:51 минут Уралдаанч Б.Эрдэнэбилэг: Бөмбөгөө ахыгаа нэг оруул…
-
Ням, 10:35 минут Сонгомол дээд насанд Г.Хүрэлбаатарын хүрэн халзан …
-
Пүрэв, 12:57 минут АХ-ын 104 жилийн ойн эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
Өчигдөр, 13:53 минут Сонгомол дунд насанд Д.Даяндэмидийн Наран зээрд т…
-
Пүрэв, 16:21 минут Ж.Түмэн-Өлзийн бор шүдлэн түрүүллээ
-
Бямба, 16:15 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан даагану…
-
Бямба, 15:28 минут Ш.Мөнгөншагайн сартай хээр даага түрүүллээ
-
Баасан, 17:01 минут Л.Анхбаатарын хүрэн халзан морь түрүүллээ
-
Баасан, 17:43 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
Баасан, 11:58 минут МУАУ И.Золбоогийн хүрэн халзан азарга түрүүллээ
-
Баасан, 08:27 минут 153 азарга бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 10:07 минут Хүйн долоон худагт хязаалангийн эргэн тойронд
-
Баасан, 15:43 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Амарсанаа: Баянхонгороос анх у…
-
Пүрэв, 12:07 минут Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
-
Бямба, 09:56 минут МУ-ын Алдарт уяач Ч.Уламбаяр: Дөрвөн настай морины…
-
Баасан, 08:49 минут Фото - Азаргаа мордуулав
-
Ням, 07:59 минут Сонгомол дээд насны ангилалд 78 хүлэг бүртгүүлжээ
-
Бямба, 12:29 минут АХ-ын 104 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан соёолонг…
-
Пүрэв, 10:17 минут Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 18:19 минут Манлай уяач Х.Улам-Өрнөх: Морь айрагдана гэдэг оло…
-
Бямба, 13:07 минут Уралдаанч Н.Боорчи: Шүдлэн түрүүлгэж, соёолонгоо …
-
Пүрэв, 13:47 минут 225 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 16:47 минут Сонгомол бага насанд Ч.Ганцогтын хээр түрүүллээ
-
Пүрэв, 17:39 минут Б.Лхагвацэрэн:Таван жилийн дараа төрийн наадмын хи…
-
Бямба, 08:02 минут 195 соёолон бүртгүүлжээ
-
Пүрэв, 15:09 минут Тод манлай уяач О.Батбилэг:Түрүүлэх байх гэж бодсо…
-
Бямба, 09:14 минут Фото - Соёолон мордуулахын эргэн тойронд
-
Өчигдөр, 14:46 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дунд насны ангилалд…
-
Баасан, 15:05 минут 210 их насны морь бүртгүүлжээ
-
Өчигдөр, 11:54 минут АХ-ын 104 жилийн ойн сонгомол дээд насны ангилалд …
-
Бямба, 13:54 минут Хамгийн бага нас дааганы уралдаанд 240 даага бүртг…
-
Өчигдөр, 13:12 минут Сонгомол дунд ангиллын хурдан хүлгүүд мордлоо
-
Өчигдөр, 14:55 минут Сонгомол бага насанд 105 даага бүртгүүлж, 76 мордл…
-
Баасан, 16:01 минут Уралдаанч Ц.Түвшинсайхан: Ээжээ, ааваа хүү нь түрү…
-
Өчигдөр, 12:16 минут Сонгомол дунд насны ангилалд 106 хүлэг бүртгүүлжэ…
-
Ням, 09:09 минут Сонгомол дээд ангиллын хүлгүүд гарааны зурхай рууг…
-
Бямба, 14:32 минут Уралдаанч Б.Нармандах: Уяач ах нараасаа суралцах г…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна