Д.Чандмань: Айраг түрүү алдаж үзээгүй будан хээрээ сумын наадамд айрагдуулж чадалгүй хоцорчихоод уйлж байлаа
Дундговь аймгийн “Нарны хүлэг” уяачдын холбооны тэргүүлэгч Д.Чандманьтай ярилцсанаа хүргэж байна
-Аавыг тань уяач байсан гэж сонсон. Тиймээс таны хүүхэд нас морин дэл дээр өнгөрсөн байлгүй?
- Тиймээ. Миний аав Дамбабазар хэдийгээр уяа сайн тааруулдаг байсан ч ойр хавьдаа л уралдсаар алдар цолонд хүрээгүй хүн. Биднийг багад аав маань нэгдлийн адуучин болж, ах бид хоёр хар багаасаа л адуутай ноцолдож өссөн. 1971 оноос аавынхаа заавар зөвлөгөөгөөр уяа сойлго тааруулах болж, түүнээс хоёр жилийн дараа бие даан сумынхаа наадамд айраг түрүү алдаж үзээгүй будан хээрээ уясан юм. Гэтэл айрагдуулж чадалгүй, шарандаа уйлж байлаа. Тэр үед л морь уяна гэдэг санаан зоргоор болдог зүйл биш гэдгийг ухаарч ааваасаа, нутгийн ахмад уяачдаасаа сурах зүйл их болохыг мэдэрсэн. Гэхдээ албан ажил гэсээр уяаны ажил хийх зав чөлөө гарахгүй нэг хэсэгтээ адуунаас хөндийрсөн.
- Аав тань ямар хурдан хүлгэдтэй байв. Танд унаган адуунаас нь байгаа юу?
- Унаган адуу байлгүй яахав. Аав маань бүүдэн бараан зүс голлосон хэдэн адуутай. Адуугаа жижиг дөрвөлжин тамгаар тамгалдаг байлаа. Аавын хурдан хээр нь сумандаа олон ч удаа айраг түрүүнд хурдалсан буян даа. Мөн миний нэртэй ухаа морь, шарга азарга нь их хурдалж байсан санагдана. Энэ мэтчилэн хурдан буян олон байсан юм билээ. Миний хувьд унаган адуугаа нутгийн болоод Сүхбаатар адуутай үржилд оруулж хурдыг нь сайжруулж байна. Ганц өөрийн адууг сайжруулаад зогсохгүй адуунд дуртай нутгийн залуучуудадаа өгөх юмсан гэж боддог. Тиймдээ ч Ядамсүрэнгийн хар гэж Сүхбаатар аймгийн наадамд есөн удаа хишиг хүртсэн азарганы төлөөс нутаг орны хурд сайжруулахаар азарга авсан. Өлзийт, Хулд сумдын зааг дээр байгаа адуунд маань ганц нэг гүү тавьж хурдаа сайжруулах боломж нутгийн уяачдад байгаа.
- Өмнө нь ч нутгийн адууны хурд сайжруулахад чамгүй хувь нэмэр оруулсан гэлцдэг юм билээ?
- Манай гэр бүлийн хүн хурдны өлгий болсон Сүхбаатар аймгийн Асгат сумын малчин айлын охин. Ханийн минь дүү нар ч уяач хүмүүс. 1980 онд тэр нутгийн хүргэн болсноос хойш зуны амралтаар очих болгондоо бэлгэнд адуу авсаар нэлээд олон адуутай болчихсон. Ингээд 1990-ээд оноос азарга тавиад өөрийн гэсэн адуутай болж сумын наадамд сойн, дахин уяаны ажилд оролцох болсон. Тэр үед миний адууг Сүхбаатарт эхнэрийн дүү нар хариулдаг байсан ч сүүлдээ олон болсон болохоор “нутагтаа аваачсан нь дээр байхаа” гэсэн юм. Үүний дагуу адуунаасаа 2006 оноос нутаг руугаа хэд хэдэн удаа аваачсан. Нутгийнхаа угшлыг сайжруулах санаатай сумын засаг дарга Амарсанаад шүдлэн үрээтэй, бидэртэй хонгор гүү, Ариунболд гээд хамаатны залууд Асгатын Бадамсэрээжидийн хээр азарганы гайгүй хурдан өндөр хээр үрээ өгснийг азарга тавиад гарсан төлүүд нь хурдан байгаа дуулдана лээ. Мөн Борын Болдбаатар гэдэг хүнээс зээрд халзан хязаалан авснаа сумынхаа нэг залууд өгсөн, хүргэндээ угшил сайтай эр, охин хоёр даага гэх мэтээр хүмүүст цус сэлбүүлэхээр өгсөн адуу нэлээдгүй бий.
- Өөрийн тань адуунаас хурдлан таныг баярлуулж байгаа ямар хүлэг байна?
- Аймгийн Алдарт уяач Сүх-Очирын аймагтаа завсаргүй таван удаа хишиг хүртсэн дархан түмэн эх хүрэн азарганы төл бор морийг 2003 онд худалдаж авсан юм. Бор морио нутагтаа аваачин 2009 оноос Манлай Эрдэнэчулуунаар уяулсан нь их хурдан байна. Асгатад 2004 онд түрүүлсэн. “Очирваанийн хурд 2010”-д сайн давхин, дараа нь Төв аймгийн Баян-Өнжүүл суманд анхны сайд Д.Чагдаржавын нэрэмжит бүсийн уралдаан болоход холхон түрүүлж шилдэг морьдын уралдаанд мандат аван арван хэдээр орсон. Хадам дүү Л.Мөнх-Очир маань унаган хонгор хязаалангаа Асгатын 80 жилийн ойд аман хүзүүнд ирэхэд нь надад бэлэглэсэн. Тэр хонгор үрээ Халзан сумын Гоосойн алдарт түмэн эх хүрэн азарганы угшил, эх тал нь ч ялгаагүй хурдны удамтай юм билээ. Тиймээс азарга тавьсан, сайхан уралдаж намайг олон баярлуулах болов уу хэмээн горьдож байна. Хонгор азарга 2009 оны Завхан аймгийн Тэлмэн суманд болсон баруун бүсийн их хурдад есөөр давхин, 2010 онд анхны сайд Д.Чагдаржавын нэрэмжит бүсийн уралдаанд аман хүзүүнд давхиж, 2011 онд Дундговь аймгийн 70 жилийн ойд аравд тус тус хурдалсан. Том наадамд олон яваагүй, бэсрэг наадамд нэлээд хэд орсон адуу. Мөн Лхамсүрэнгийн хар болон нөгөө талаасаа Сүх-Очирын угшлын хул үрээг Асгатын Цэрэндорж гэж хүнээс авсан. Сая Дундговьдоо уяхаар аваачлаа. Энэ мэтчилэн нас насанд л гайгүй морь байна. Энэ жилээс унаган дааганууд горьдоотой л байгаа. Адуугаа нутагтаа аваачихдаа Манлай Эрдэнэчулуунаар маллуулах болсон. Сумын Алдарт уяач Пүрэв-Од, аймгийн Алдарт уяач Пүрэвдорж гээд Манлайн хүүхдүүд нь ч гэсэн аавтайгаа миний адууг малладаг юм.
- Баярлалаа. Таныг хурдан тууртын босоо цагаан хийморь өнөд ивээж яваг.
А.Энхжил
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн сонгомол бага насанд Х.Бат-Эрдэнийн…
- 2024 оны 8-р сарын 05 -нд Хангайн бүсийн дааганы уралдаанд М.Цэрэнжавын хээр…
- 2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дээд насанд С.Баярсайханы …
- 2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Я.Содбаатарын бор соёолон түрүүллээ
- 2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсийн их насанд Э.Бат-Эрдэнийн Солонго зэ…
- 2024 оны 8-р сарын 04 -нд Хангайн бүсэд Д.Батбаярын Түмт хээр азарга түрүүлж…
- 2024 оны 8-р сарын 01 -нд Хангайн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Г.Ганб…
- 2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд П.Баярбатын бор хязаалан түрүүллээ
- 2024 оны 7-р сарын 31 -нд Хангайн бүсэд Г.Энхбатын хар шүдлэн түрүүлжээ
- 2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
- 2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дунд насанд…
- 2024 оны 7-р сарын 28 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдааны сонгом…
- 2024 оны 7-р сарын 28 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойн сонгомол дээд насанд…
- 2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд О.Баасанцэрэнгийн хү…
- 2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" говийн бүсийн уралдаанд Э.Бат-…
- 2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ц.Амарсанаагийн хонг…
- 2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын хүрэн…
- 2024 оны 7-р сарын 27 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
- 2024 оны 7-р сарын 27 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
- 2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
- 2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
- 2024 оны 7-р сарын 26 -нд Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
- 2024 оны 7-р сарын 26 -нд Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
- 2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
- 2024 оны 7-р сарын 26 -нд "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
- 2024 оны 7-р сарын 26 -нд Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
- 2024 оны 7-р сарын 26 -нд Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
- 2024 оны 7-р сарын 26 -нд "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
- 2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд Х.Гарь…
- 2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд 106 да…
- 2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд ангилалд эхний …
- 2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насны уралдаанд…
- 2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насанд 65 хурда…
- 2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дээд насанд эхний 10…
- 2024 оны 7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дээд насанд С.Баярса…
- 2024 оны 7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд насанд 79 хурдан хүлэг бүртгүүлжээ
- 2024 оны 7-р сарын 13 -нд Цоллооч хүүд Д.Чулуунбат Тод манлай даага амлав
- 2024 оны 7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан д…
- 2024 оны 7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Х.Улам-Өрнөхийн хээр даага тү…
- 2024 оны 7-р сарын 12 -нд 258 даага бүртгүүлжээ
- 2024 оны 7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан с…
- 2024 оны 7-р сарын 12 -нд Уралдаанч Б.Энх-Очир: Захаар нь дайрч ороод Нандин…
- 2024 оны 7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Хишиг-Очирын Бөхбатын хүрэн с…
- 2024 оны 7-р сарын 12 -нд 217 соёолон бүртгүүлж, 152 нь гараа руу хөдөлжээ
- 2024 оны 7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
- 2024 оны 7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Б.Ерөөлтийн халтар морь түрүү…
- 2024 оны 7-р сарын 11 -нд 228 их насны морь бүртгүүлжээ
- 2024 оны 7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан а…
- 2024 оны 7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд С.Гал-Эрдэнийн Нандин хонгор …
- 2024 оны 7-р сарын 11 -нд 192 азарга бүртгүүлжээ
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна