Адууны махтай “швед стол”

Юуны өмнө уншигчид та бүхэндээ “швед стол” гэдэг ойлголтын талаар бяцхан мэдээлэл хүргэе. Үүнийг гадаадад амьдардаг ихэнх хүмүүс мэддэг ч зарим нэг хүн мэдэхгүй байж болох талтай. Энэ нь тухайн зоогийн газар хоолоо порцолж зарахгүй, харин хүн арай ахиу мөнгө төлөөд хэдэн цагийн хугацаанд байж, хүссэн хэмжээгээрээ иднэ гэсэн үг. Тэнд халуун хүйтэн бүх төрлийн хоол, зууш, амттан, ундааны маш өргөн сонголт байдгийг хэлэх нь зүйтэй болов уу. Манайд “Алтай барбекю”, өөр бусад хэдэн газар ийм үйлчилгээ үзүүлдэг.
Шведүүд англичууд шиг адууны мах иддэггүй. Гэсэн ч эдгээр улс оронд адууны махны ашиг шим, цаг агаарын нөхцөлд ч бас сайн тохирох тухай яригдсаар байна. Нэгэн үе Итали, Унгараас авчирсан хиамыг маш амтархан иддэг байсан бөгөөд тэр үед орц найрлаганд нь гахай, цацагт хяруул, илжигний мах байдаг эсэхийг нь ч мэддэггүй байв. Харин би харшилтай хүн болохоороо хүнсний бүтээгдэхүүний сав баглаан дээрхийг нэгд нэгэнгүй уншдаг байсан ба нэг удаа өндөр үнэтэй амтат хиаманд адууны мах ордогийг үзээд маш их гайхаж билээ гэж Aftonbladet сонины шүүмжлэгч Эва Франшель бичжээ. Гэвч түүнийг дэмжих хүмүүс ч бас гараад ирэв. Үйлдвэрийн эзэн Рой Густафсон: адууны махыг идэхэд болохгүй юмгүй, гэхдээ тэр адуу нь л Шотландын пони үүлдрийнх биш бол гэв. Тэр үеэс эхлэн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр адууны махаар хийх хоолны жорууд олноор гарах болжээ. Скандинавын орнуудад үүнийг эсэргүүцэгчид ч бас цөөнгүй. Жишээ нь Италид хамгийн тансагт тооцогддог зоог Шведэд хэнд ч таалагдахгүй байж болно. Хоол тэжээлийн судлаач мэргэжилтэн Хокан Иёнссон түүх соёлоос авч үзэхэд аль ч улс оронд хориглодог идээ ундаа гэж байгаагүй бөгөөд тэд зөвхөн өөрсдийн заншсанаар л боловсруулж хэрэглэдэг байсан гэжээ. Харин Шведэд Христийн викингтэй холбоотойгоор адууны маханд хүндэтгэлтэй ханддаг ба эрт цагт морьдыг бурханд өргөдөг байжээ. Скандинавын орнуудад яг тийм учраас адууны мах иддэггүй гэсэн тодорхой шалтгаан байдаггүй ба энэ нь дээр хэлсэнчлэн морьдыг бурханд өргөдөг байсан эсвэл хэдэн зууны туршид морь хүний сайн нөхөр байж, амьдрал ахуйд нь тусалсаар ирсэнтэй холбоотой байж болно гэж Эребру их сургуулийн хоол хүнсний асуудал судлаач Ричард Теллестер таамаглаж байна. Шведийн хамгийн амттай зоог бол улаалзганы сүмстэй илжигний мах юм. Тиймээс ч Нобелийн шагналтнуудыг хүлээн авах хүндэтгэлийн зоогон дээр энэ алдартай хоолоороо дайлдаг. Гэвч шагналтнуудаасаа урьдчилан дэлгэрэнгүй асуулга авч хэн ямар шашин шүтдэг, эрүүл мэндийн байдал зэрэгт тохирох эсэхийг нь зохицуулдаг байна. 
  
Т.Болормаа