З.Алтанцэцэг: Ар тал сайн байж л морь давхина


-“Морь уях нь төрийн хэрэг юм” хэмээн нэгэнтээ Цэвээнжав гуай хэлсэн байдаг. Тэгвэл төр түмнээ цэнгүүлэх их үйлсэд хүчин зүтгэж уяачийн ар талыг хариуцагч гэргий та ч гэсэн ямар нэг хэмжээгээр тэрхүү үйл хэрэгт оролцож буй. Та хэзээнээс энэхүү албанд зүтгэж байгаа вэ?
-/инээв/ Би Булган аймгийн Бугат сумын хүн. Манайх улаан бор адуутай айл байсан. Аав маань биднийг багад бурхан болж, гал дээр төрсөн зээ маань морь уяж, би багадаа ойр зуурын амжилд нь нэмэр болдог байлаа. Тэгж байгаад 1983 онд ханьтайгаа танилцаж, гэр бүл болоод Хангал сумын 300 гаруй адууг авч, хувьчлал болтол малласан. Насаараа адуу дагасан болоод ч тэрүү арван үнээ саа гэвэл дурамжхан, 100 гүү саа гэвэл дуртай зөвшөөрөх хүн дээ, би. /инээв/
-Олон адууны нормыг биелүүлэх гэж том алба байсан биз?
-Өө тэгэлгүй яахав. Жилдээ 11-13 тонн айраг өгөх ёстой. Тэр үед найман айл фермлэдэг байлаа. Залуу байхдаа бид хоёр жил дараалан 65 гүү саасан юм. Бас л амаргүй ажил шүү. Бусад айлууд 2-3 -уулаа зэрэг гараад сааж байхад Чулуун бид хоёр хоёулхнаа л гарна. Чулууны ахын хүүхдүүд жаахан ч гэсэн бас унага татаж өгнөө. Тэр олон гүүний саам хооронд хүүхдээ л хөхүүлж амжина. Хөхүүл хүүхэдгүй бол зогсоороо ганц аяга цай уугаад л дараагийн саамандаа гарна шүү дээ. Бусад айлуудаас нэг саам илүү сааж байж төлөвлөгөө биелүүлэх болохоор тэгж зүтгэдэг байсан хэрэг л дээ.
-Өдөрт хэдэн литр айраг өгөх ёстой байдаг юм бэ?
-Хөрөнгөө авч үлдээд өглөө бүр 150 литр айраг өгдөг байсан. Тэр их айргийг чинь исгэх гэж гурав хувааж бүлнэ. Манай өвгөний аав нь шүдэнзний мод эгнүүлж өрчихөөд л бүлүүлдэг байж билээ. Тэгж тоогоо барагцаалдаг байсан байх. Айрагнаас гадна дэл, сүүл, хөөвөрт бас төлөвлөгөө өгнө. Хавар гурван сард адуу отроос ирэнгүүт нь дэллэж эхэлнэ. Хязаалан, сувай гүүг хүртэл цэмбийтэл нь дэллэнэ шүү дээ. Манай өвгөний аав, ээж хоёр настай дээр нь нэгдлийн адуу малладаг байсан. Түүнийг нь хүртэл бид хоёр дэллэж, хөөвөрлөнө.
-Энэ их ажлын хажуугаар морь уяна?
-Тэгнэ. Өвгөн морио уяад, наадамд явчихна. Эзгүй хойгуур нь би болгоод л байдаг байсан. Гэтэл одоогийн залуучууд заавал нэг туслах уяачтай байх юм.
-Наадам үзэх боломж гарч байв уу?
-Ээ дээ, бараг л үгүй дээ. Төлөвлөгөө норм, сүү саалиндаа хоргодоод бараг явдаггүй байсан байхаа. 1990 оноос хувийн малтай болж, түүнээс хойш бол өвгөнийг дагаад хаа сайгүй явдаг болсоон. Өөрийн хүүхдүүд өсөөд моринд томдчихсон өрөөлийн хүүхдийг гуйж унуулж байгаа улс чинь хариуцлагатай байхгүй бол горьгүй. Унаач хүүхдүүдийн хоол унд, хувцас хунар гээд бэлтгэх ажил юу эс мундахав. Энэ эрчүүд чинь хүүхэд хоол ундаа идэж үү, хувцас хунараа сольж уу, хөл гар нь шалбарч уу гэдгийг ч анзаардаггүй улс. Хувцас хунарыг нь давхарлаж өмсүүлэхгүй бол адууны хөлсөнд гуяа нь түлэгдчихээд ирдэг юм шүү дээ.
-Нээрээн л тийм байх даа?
-Наадамд явж байгаа нэртэй л болохоос заримдаа морь ч үзэж амжихгүй. 1990-ээд оны эхэн үед одоотой адил машин тэрэг гэж байсангүй. Морь тэргэнд юмаа ачаад л явдаг байлаа шүү дээ. 1994 онд улсын наадамд явахдаа өвгөн хоёр томыгоо дагуулаад явчихсан. Би хоёр багатайгаа гэр сахиад үлдсэн. Тэр үед манай бага дөнгөж хэдхэн сартай нялх байсан юм.
-Танай морийг унаж байсан хүүхдүүд одоо том залуучууд болоо биз?
-Том, том хамгийн ахмад нь 48-49 настай хүн байна. Манай хурдан хээрийг л арав гаруй хүүхэд унасан гэхээр хүний өөрийн нийлсэн 60-70-аад морины хүүхэдтэй байсан байхаа. Залуухан байхад эгчээ гэдэг байсан бол одоо бүгд л “эмээ” гэнэ. Мэдэхгүй хүнд бол их олон ач, зээтэй хүн шиг л санагддаг байх. /инээв/ Хичээл амрангуут л “эмээ, би очъё” гээд л залгана шүү дээ.
-Багадаа хурдан морь унаж байсан хүүхдүүд том болоод бие даах чадвар сайтай болдог гэлцдэг. Санал нэгдэх үү?
-Үнэн, үнэн. Бие хаа тааруу айлын ганц хүү манай морьдыг унадаг байсан. Эхэндээ ч хэцүү л байлаа. Гэхдээ шантарч байгаагүй ээ хөөрхий. Тэрний хүчинд мундаг залуу болсон. Одоо хотод том компанийн захирал болчихсон байна. Морь унасан хүний ядаж л бие нь чангарна. Ер нь морь унадаг, унадаггүй хүүхдүүд бие хааны эрс ялгаатай байдаг шүү.
-Уяачдын эгнээ улам бүр залуужиж байна. Залуу уяачдын гэргий нарт хандан юу гэж хэлэх вэ?
-Ар тал сайн байж л морь нь давхина. Манай галын хүүхнүүд бүгд л моринд дуртай. Нөхрүүдээ дагаад хаана ямар наадам болно, тэнд л явж байдаг улс. Тэгж байж л хань нөхрийнх нь морь давхиж байгаа юм шүү дээ. Тиймээс залуу бүсгүйчүүдэдээ ханийгаа аль болох ойлгож дэмжиж байгаарай хэмээн захих байна даа.
-Бидний урилгыг хүлээн авч ярилцсанд баярлалаа. Хурдан тууртын босоо цагаан хийморьт өнө мөнх ивээгдэж яваарай.
"Тод магнай" сэтгүүл Орхон аймгийн тусгай дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
Өчигдөр, 14:34 минут Хангайн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд эхни…
-
Даваа, 21:59 минут Аймгийн Алдарт уяач Д.Лхагвасүрэн: Нутгийн адууны …
-
Даваа, 19:19 минут Говийн бүсийн уралдаанд эхний аравт хурдалсан хяза…
-
Даваа, 13:13 минут Аймгийн Алдарт уяач Ү.Бямбажав: 1997 оны наадамд м…
-
Даваа, 12:29 минут Мөнхийн Данзанням сан байгуулагджээ
-
Даваа, 11:50 минут ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №110: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Д.МӨН…
-
3-р сарын 14 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.НАРАНБАЯР: Ухаан орохын адууны…
-
3-р сарын 10 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан соёолонгууд
-
3-р сарын 06 -нд Уяач Г.ЛХАГВА-ОЧИР: Сумын 90 жилийн ойн наадам хам…
-
3-р сарын 05 -нд Дундговь аймгаас 24 Алдарт уяач цолтон шинээр төрл…
-
3-р сарын 05 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №109 : АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Ө.ГА…
-
3-р сарын 04 -нд АХ-ын 100, 101 жилийн ойд 11-20-д хурдалсан дааган…
-
3-р сарын 02 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ё.Төгсмандах: 2012 он миний ам…
-
3-р сарын 02 -нд Луусынхан хоёр дахь удаагаа улсын шилдгээр шалгарч…
-
3-р сарын 02 -нд Зургаан Тод манлай, хоёр Манлай, 13 Алдарт уяач цо…
-
3-р сарын 01 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №108: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ М.ЦЭРЭН…
-
2023 оны 2-р сарын 18 -нд Хэн ямар цол хүртэх вэ?
-
2023 оны 2-р сарын 16 -нд Төрийн шагнал хүртжээ
-
2023 оны 2-р сарын 15 -нд “Алдартуудаа алдаршуулъя” арга хэмжээнээс...
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Сумын Алдарт уяач Н.БАЯРАА: Цэргээс халагдаж ирээд…
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ж.Лхагва: Хяргас сумын ойд ган…
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан их насны морьд
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Хэнтий аймгийн шинэхэн Алдартуудтай танилцана уу?
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №107: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Ц.ЭРД…
-
2023 оны 1-р сарын 30 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан шүдлэнг…
-
2023 оны 1-р сарын 30 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №106: НИЙСЛЭЛИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Б.…
-
2023 оны 1-р сарын 30 -нд УРАЛДААНЧ Ц.ПҮРЭВБААТАР: ҮНЭНДЭЭ ТҮРҮҮЛЧИХНЭ ГЭЖ Б…
-
2023 оны 1-р сарын 23 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
2023 оны 1-р сарын 20 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №105: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Г.ЭНХ…
-
2023 оны 1-р сарын 20 -нд УРАЛДААНЧ П.МЯГМАРСҮРЭН: ЗУРГААН ЖИЛ ХУРДАН МОРЬ У…
-
2023 оны 1-р сарын 12 -нд Төвийн бүсийн уралдааны нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 1-р сарын 12 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №104 :УЯАЧ Г.ДАВААДАЛАЙ
-
2023 оны 1-р сарын 05 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан хязаала…
-
2023 оны 1-р сарын 05 -нд ХУРДАН МОРЬ ЦОЛЛООЧ, МОРЬ ТАЙЛБАРЛАГЧ Л.БЯМБАЦОГТ:…
-
2023 оны 1-р сарын 05 -нд Өвөрхангайд болсон хангайн бүсийн уралдааны нэгдсэ…
-
2023 оны 1-р сарын 03 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага насанд эхний 10-т хурд…
-
2023 оны 1-р сарын 03 -нд Өвөрхангайн бүсийн сонгомол бага насны ангилалд эх…
-
2023 оны 1-р сарын 03 -нд УРАЛДААНЧ Т.ЭНГҮҮН: УЛСЫН НААДАМД МОРЬ УНАХ НЬ ГОЁ…
-
2022 оны 12-р сарын 21 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан соёолон…
-
2022 оны 12-р сарын 21 -нд Хөвсгөлийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан дааганууд
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №103: УЛСЫН АЛДАРТ УЯАЧ Д.ЭНХСҮ…
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд УРАЛДААНЧ А.УУГАНБААТАР: САЛХИ ТАТУУЛАН ДАВХИХ ГОЁ…
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд Хөвсгөл аймгийн шилдэг хүлгүүд
-
2022 оны 12-р сарын 15 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дунд насанд эхний 10-т хурдал…
-
2022 оны 12-р сарын 15 -нд Хөвсгөл аймгийн шилдэг уяачид тодорчээ
-
2022 оны 12-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Энхбат: Хүрэн морь зүүн бүсэ…
-
2022 оны 12-р сарын 04 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан их насн…
-
2022 оны 11-р сарын 30 -нд ХӨДӨӨ АЖ АХУЙГ ДЭМЖИХ САНГИЙН ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛЭЭР…
-
2022 оны 11-р сарын 30 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №102: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ У.ТАМ…
-
2022 оны 11-р сарын 28 -нд ХӨДӨӨ АЖ АХУЙГ ДЭМЖИХ САНГИЙН ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛЭЭР…
-
Даваа, 19:19 минут Говийн бүсийн уралдаанд эхний аравт хурдалсан хяза…
-
Даваа, 13:13 минут Аймгийн Алдарт уяач Ү.Бямбажав: 1997 оны наадамд м…
-
Даваа, 12:29 минут Мөнхийн Данзанням сан байгуулагджээ
-
Өчигдөр, 14:34 минут Хангайн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд эхни…
-
Даваа, 21:59 минут Аймгийн Алдарт уяач Д.Лхагвасүрэн: Нутгийн адууны …
-
Даваа, 11:50 минут ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №110: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Д.МӨН…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна