Ц.Батсайхан: Нутгийн адуугаа сайжруулж, өндөр довд хүч үзэхээр ажиллаж байна

 Булган аймгийн Хангал сумын МСУХ-ны тэргүүн Ц.Батсайханы ярилцлагыг хүргэж байна.

-Хангал сумын МСУХ хэдэн онд байгуулагдсан бэ? Энэ хугацаанд хийсэн томоохон ажлуудаасаа сонирхуулаач?

-Манай уяачид 2010 онд зохион байгуулалтанд орж холбоогоо байгуулж байлаа. Харин миний хувьд холбооны тэргүүнээр 2012 оны арваннэгдүгээр сард сонгогдон ажиллаад нэг жил болж байна. Бид юуны түрүүнд адууныхаа чанарыг сайжруулж хурдтай, хүчтэй адуутай болох зорилгыг тавьсан. Энэ хүрээнд зохион байгуулалттайгаар Сүхбаатар, Дорнод, Хэнтийгээс адуу авчирлаа. Одоо сумандаа наадах биш гадагшаа гарч уралдах хэрэгтэй байна. Үүний тулд адуугаа сайжруулах хэрэгтэй юм. Нутаг орондоо өвөл дээд гурван нас, зундаа доод гурван насны уралдааныг зохион байгуулахаар төлөвлөж, амжилттай явууллаа. Мөн өнгөрсөн зургаадугаар сарын 15-нд “халуун бүл”-ээрээ морины их шүтээн явлаа. Бас Адууны яам байгуулагдсаны 750 жилийн ойн хүрээнд болсон “Монгол адуу 3000”, “10,000 морьтны парад”-д Хангалыг төлөөлөн уяач, унаач хүүхдүүд нийлээд 45 хүн оролцлоо. Бидний уясан морьд бүсдээ сайхан давхилаа гээд холбооны түүх арвижсаар л байна.

-Хангал сумын уяачдын холбоо хичнээн гишүүнтэй вэ?

-Сумын хэмжээнд хурдан морь уяж сойдог 45 хүн бий. Харин манай холбоо 70-аад гишүүнтэй. Хангал сумын хувьд 2300 гаруй хүн амтай бол тосгон нь тусдаа явдаг бөгөөд нийлээд 80-аад уяач байна. Эндээс Өлзийбат, Пүрэвдорж, Итгэл, Энхбат нарын аймгийн Алдар уяач дөрөв бий. Энэ жил дахиад хоёр уяачийн тодорхойлолтыг явуулсан болохоор дээрх тоо нэмэгдэх байхаа. Харин манай сумаас төрсөн улсын цолтон гэвэл Монгол Улсын Алдарт уяач Д.Пүрэвжал, Д.Батчулуун нарын хүмүүс бий.  Мөн Орхон аймгийн хүрэн морины эзэн Баясгалан, Батсүрэн гээд л нутаг орныхоо нэрийг гарган хурд ирлэж яваа хийморилог эрчүүд байнаа байна.

-Тэгвэл Хангалын данстай ямар ямар хурдан хүлэг байна вэ?

-Дээхнэ үедээ Булган аймгийн наадамд олон жил түрүүлсэн Дэрэмийн халзан морь гэж мундаг адуу байлаа. Жаахан сүүлийн үеийнх гэвэл аймагт хоёр удаа айрагдсан Шагдарсүрэнгийн Итгэлийн Гоё хүрэн, Мөнгөнхуягийн уяа сойлгыг нь тааруулдаг Эрдэнэбулганы Ижил хээр гээд  нэрлэж болох юм. Манай сум чинь Сэлэнгэ, Орхонтой хил залгаа оршдог. Тэр утгаараа уяачид маань харилцан бие биенийхээ нутгаар “зочилж” уралдана. Тэр хэрээрээ туршлага солилцоно.

-Ирэх жил Хангал сумын 90 жилийн ой тохионо. Уяачид бэлтгэл ажилдаа орчихсон байгаа болов уу?

-Тийм ээ, сумынхаа ойн бэлтгэл ажлын хүрээнд нутгийн адуугаа сайжруулах бодлогыг барьж ажиллаж байгаа. Энэ ажлын хүрээнд Сүхбаатарын Эрдэнэцагаан, Хэнтий, Дорнодоос их морь, даага, үрээ нэлээд авчирсан. Үүнд, Ш.Итгэл Эрдэнэцагаанаас, Т.Мөнхбат, Х.Баяраа, Хадбаатар, сумын Алдарт уяач Батхишиг нар Сүхбаатарын Халзангаас гээд энд тэндээс хурд авчирч байгаа хүн олон бий. Мөн аймгаас Энхбат, Өлзийбат нарын нөхдүүд бэлтгэлээ базаагаад л байгаа дуулдана билээ. Ямар ч байсан өөрийнхөө довон дээр, өөрсдийн адуугаар одтой наадна л гэж бодож байгаа.

-Батсайхан тэргүүн ч бэлтгэлдээ гарсан биз дээ? Та морь уяад удаж байна уу?

-Холбооны хамт олны хувьд сумынхаа 90 жилийн ойг өргөн дэлгэр, зохион байгуулалттай явуулах ажил нэн тэргүүнд тавигдаад байгаа. Энд дор бүрнээ л өөрийн хувь нэмрээ оруулахын төлөө ажиллаад эхэлсэн байгаа. Харин уяачийн хувьд гэвэл би ч мориныхон дунд шинэ хүн шүү дээ. Морь сонирхдог ах дүү, найз нөхдөө дагаад хурдан морь уях болоод хоёр жил өнгөрч байна. Ер нь хурдан морь сонирхдоггүй эр хүн гэж байхгүй байхаа. Одоогоор өнгөрсөн жилийн сумын наадмаар хар соёолонгоо түрүүлгэж, хаврын уралдаанд айрагдуулсан амжилттай явна.

-Ярилцсанд баярлалаа. Холбооны хамт олонд ажлын өндөр амжилт хүсье.

П.Ундраа