Улсын хошой мэргэн А.Хонгор: Урианхай сурын дээд амжилт эвдэгдлээ

Өнөөдөр буюу 2012 оны 7р сарын 07-ны өдөр улсын Төв цэнгэлдэх хүрээлэнд “Урианхай сурын харваа” эхэлж, олон харваачид ур ухаан, цэц мэргээ сорьсон юм. Урианхай сурын харваа нь эр хүний наадам гэдэг утгаараа эмэгтэй хүнийг харвуулдаггүй ёстой бөгөөд өнөөдөр 100 гаруй харваач оролцож, таван зурхайг дүүргэлээ. Хааяа хааяахан бороо шивэрсэн энэ өдрийг  хамаг олны уухайн түрлэгтэй нээсэн урианхай сурын нэгэн наадамд уламжлал ёсоороо улсын баяр наадмыг эхлүүлж, амжилттай сайхан явагдлаа. Тус тэмцээний ерөнхий зохион байгуулагч улсын Хошой мэргэн А.Хонгортой уулзаж ярилцлаа.
-Та урианхай сурын харвааг гардан зохион байгуулж байгаа юм байна. Хажуугаар нь харваад зав муутай харагдлаа. Хэр их ачаалалтай ажилласан бэ?
-Тиймээ. Ачаалал их байлаа. Гэхдээ урианхай сурын харваа маань амжилттай сайхан эхэлж, өрнөж, өндөрлөж байна даа.  Тэмцээний явцад янз бүрийн асуудал гардаг учраас дор бүр нь шийдэх нь чухал.
-Өнөөдрийн хувьд асуудал гарав уу?
-Бага зэргийн будлиан гарлаа. Зурхай дээр самбар хөтөлж байгаа шүүгч гурван сум харвахад нь оносон, оноогүйг нь тэмдэглээд тухайн харваачтай оноогоо нийлдэг. Оноо нийлэхэд тухайн харваач шүүгчтэй зөрж байвал тэр доор нь шийдэх ёстой. Тэгээд уг оноо нь самбар дээр бичигдэнэ. Нийлсэн дүнг тоогоор тавьдаг л даа. Энэ 2 зөрвөл оноонд тооцдоггүй журамтай юм. өнөөдрийн хувьд 18 оночихоод 20 оносон гэсэн асуудал гарсныг шүүгчид ярилцаад шийдсэн. Шүүгчдийн зүгээс харваач нарт анхааруулахад цаашдаа иймэрхүү оноогоо нийлсэн нийлээгүй тухай зүйл яригдаж болохгүй.
-Урианхай сурын Дархан мэргэн өнөөдөр төрлөө гэж байсан?
-Баян-Өлгий аймгийн Буянт сумын харьяат улсын хошой Мэргэн М.Батгэрэл 30 сумнаас 28 онож, улсын Мэргэн Ж. Мягмартай оноо тэнцэн товх харваж яллаа. М.Батгэрэл өнөөдөр түрүүлснээрээ урианхай сурын Дархан мэргэн болж байна. Өмнөх жилүүдэд дээд амжилт 27 байсан бол энэ жил хоёр ч хүн 28 оносноороо дээд амжилтыг шинэчлэн тогтоосон сайхан наадам боллоо.
-Энэ жилийн урианхай сурын харваа өмнөх жилүүдийнхээс юугаараа онцлог болсон бол?
- Харваачдын оролцоо их байна. Өнөөдрийн наадамд өмнөх жилийнхээс хоёр дахин их харваач буюу  өөрөө хэлбэл 100 гаруй хүн оролцсон. Мөн харваачдын оноо их өндөр байна. 28 оноогоор нэгдүгээр байрын төлөө товхолж байна. 27 оноогоор 3, 4, 5-р байрын төлөө товхоллоо. 27 оноо бол урианхай сурын дээд амжилт байсан.  Гэтэл өнөөдөр таван хүн дээд амжилтын босгон дээр ирж байна гэдэг нь нэг талаасаа харваачдын ур чадвар нэмэгдэж байгааг илтгэсэн үзүүлэлт юм. Ерөнхийдөө цаашдаа харвааны байг стандартын болгох шаардалагатай болж байна гэсэн үг л дээ.
-Нэлээн олон мастер, дэд мастерууд төрөх шиг боллоо. Тэд ямар болзлыг хангасан юм бол?
-Тиймээ. Дэд мастер долоо, мастер тав , дархан  мэргэн нэг төрлөө. Урианхай сур бол 30 сум харвадаг. 20-21 оновол дэд мастерийн болзол, 22 ба түүнээс дээш оновол мастерийн болзол биелүүдэг ангилалтай.
-Урианхай сурын бай шагналын хувьд?
-Энэ жилийн хувьд үндэсний баяр наадмын сурын салбар комисс ярилцаж урианхай сурын харвааны бай шагналыг арай жаахан ахиулсан. Ер нь бол халх сурын харвааны бай шагналд урианхай, буриад сурын бай шагнал хүрдэггүй л дээ. Нэлээд доогуур байгаа. Энийг ирэх жилээс ахиулж ижил болгох талаар яригдаж байна.

Ш.Бадмаа