Соёмбо хүрэн
Хандгай хүрэн азарга
Төв аймгийн Баянбараат сумын уугуул МУ-ын Алдарт уяач Ц.Жамбалсүрэн 1997 онд Дорноговь аймгийн Даланжаргалан сумын Балжий гэгчээс хүрэн азарга авчээ. Хүрэн азарга шинэ эзэндээ ирээд буян хишгээ харамгүй хайрласан бөгөөд 1998 онд төвийн бүсийн даншиг наадамд аман хүзүүдэж, 1999 онд анхны Говь шанхын даншиг наадамд түрүүлж байсан цуутай хүлэг. Тавь дахь үеийн уяач Ц.Жамбалсүрэн гуай ч энэхүү хурдан хүлгийнхээ буянаар 2000 онд МУ-ын Алдарт уяач хэмээх эрхэм цолыг хүртсэн билээ. Тэрээ баярын сэтгэгдлээ хуваалцахдаа “Таван үеэрээ адуу уялаа. Аавын минь уясан морьд сайхан давхидаг байсан ч ямар нэг алдар цол авч байсангүй. Миний үед энэ том цолыг хүртэх ёстой байж. Намайг энэхүү цолонд хүрхэд хоёр буурлаас минь гадна, хүрэн азарга маань ихээхэн үүрэг гүйцэтгэсэн. Ер нь намайг хамгийн их баярлуулсан адуу бол хүрэн азарга маань” хэмээн ярьсан байдаг. Түмэн хүлгийн таргүүнд давхидаг хүрэн азаргыг морь сонирхогчид “Хандгай” хэмээн нэрийддэг байсан. Хандгай хүрэн азарганы төлүүд эцгийгээ дуурайсан адуу байдаг бөгөөд 2000 онд Ц.Жамбалсүрэн Хандгай хүрэнээ, хүрэн үрээнийх нь хамт Завхан аймгийн Улиастай сумын уугуул, “Шим” группийн Ерөнхийлөгч Л.Цандэлэгт бэлэглэжээ. Их Монгол улс байгуулагдсаны 800 жилийн ой, ардын хувьсгалын 85 жилийн ойн баяр наадмуудад гойд хурдлан давхиж торгон жолоогоо өргүүлсэн “Соёмбо” хүрэн азаргыг танилцуулж байна.
Амжилтын товчоон:
Шүдлэндээ: Төв аймгийн 80 жилийн ойн наадмын аман хүзүү.
Соёолондоо: Өндөр гэгээн Занабазарын мэлмий гийсний 370 жилийн ойн наадмын аман хүзүү. 2006 онд Эрдэнэт хот байгуулагдсаны 30 жилийн ойн наадмын аман хүзүү, Хангайн бүсийн даншиг наадмын түрүү, Зүүн бүсийн даншиг наадмын түрүү /Жич: Зөвхөн томоохон уралдаануудын амжилтыг жагсаав. Даага, хязааландаа уралдаагүй/. “Соёмбо” хүрэний хувьд хадуурдаггүй бол хоёр ч түрүү амжилтын товчоонд нь нэмэгдэж болохоор байсныг хэлэх нь зүйтэй байх. Ардын хувьсгалын баяр наадамд түрүүлж яваад гэнэт хадууран уяан дээрээ ирчихсэн байсан бол. “Дүнжингаравын хурд- 2007” уралдааны үеэр хүүхэд унан, түүнээсээ үргэн дайжсаныг олсон билээ. “Соёмбо” нэрний тухайд
Энэхүү нэрийг Л.Цандэлэг олон зүйлийг бодолцон өөрөө өгсөн гэдэг. Олон зүйлийг хэмээсний учир нь хүрэн азарга соёмбо хэлбэрийн тамгатай. Энэхүү тамга нь МУ-ын Алдарт уяач Ц.Жамбалсүрэнгийнх. Тэгээд ч хүрэн азарга сэрвээ өндөртэй, хөл урттай босоо хэлбэртэй учраас үргэлж дээшээ өөдөлж байхын бэлэгдэл болгон Соёмбо хэмээх нэрийг хайрлажээ.
Уяаны онцлог
Хүрэн азаргыг эцгийгээ дуурайсан их хаттай адуу хэмээн үнэлдэг. Тарга хүчээ амархан авдаг учраас давхар уяандаа сайн давхидаг. Хамгийн гол нь ороог нь эртхэн гаргах хэрэгтэй. Үүнийг мэдэх эзэд нь хавар цөөхөн гүү хураалган ороог нь гаргадаг аж. Соёмбо хүрэн жирийн үед нилээд ааштай бөгөөд уяа нь ороод ирэхээрээ ааш нь зөөлрөөд гарын аясаар болдог хэмээн Л.Цандэлэг ярьж байсан. Соёмбо хүрэний төлүүд эцгээ дуурайсан хурдтай адуунууд байдаг бөгөөд очсон газар бүртээ хурдалж байгаа гэсэн. Араб адуутай уралддаг ганц Монгол адуу Ингээд хэлчихвэл худлаа хэмээн маргах хүн гарахгүй болов уу. Соёмбо хүрэн ямар ч уралдааны үед тархинд гардаг цөөн адууны нэг. Хөлийн хурд сайтай болохоор хэр барагтай бол суудаггүй. Тиймдээ цэвэр цусны Араб адуунуудтай ана мана үздэг ганц Монгол адуу хэмээн уяачид ярьдаг. Өндөр Гэгээн Занабазарын мэлмий гийсний 370 жилийн ойд “Монголросцветмет”-ийн Х.Бадамсүрэнгийн Арабтай өмнө хойно орсоор барианд үүдэн хоймрын зайтай орж ирж байсныг морь сонирхогчид санаж байгаа байх. Мөн Эрдэнэт хот байгуулагдсаны 30 жилийн ойд Д.Чулуунбатын Манлай халзантай ана мана үзэлцсээр байгаад оаман хүзүүнд хурдалж байсан билээ.
А.Тэлмэн
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна