Стефан Флюри: Тэмцээний үед унаачийн бодол, зөн совинг ямар ч багаж орлож чадахгүй

Холын зайн морин уралдааны Францын хамгийн шилдэг жокей болох  Стефан Флюритэй хийсэн нэгэн ярилцлагыг хүргэж байна. Стефан Флюри нь нийтдээ 1000 гаруй км уралдааны зам туулж олон жилийн турш морин спортоор хичээллэж байгаа Францын төдийгүй дэлхийд алдартай хүн юм.
-Стефан та хэдэн оноос эхлээн холын зайн уралдаанд оролцох болсон бэ?
-Би 1985 оноос морь унаж сурсан. 1987 онд Англи, Араб морь унан анх холын зайн уралдаанд оролцсон. Тэгээд 1989 оноос эхлэн Рош нэртэй араб морьтойгоо жинхэнэ том уралдаанд оролцох болсон. Рош бол зургаан настай, сэрвээгээрээ 148 см өндөр өндөртэй, цэвэр араб угсааны азарга.
-Та яагаад холын зайн уралдааныг сонгосон юм бэ?
-Би урьд нь дарвуулт завинаас эхлээд маш олон төрлийн спортоор амжилттай хичээллэж байсан. Холын зайн уралдаан нь удаан хугацааны турш цэвэр агаарт явах, цаг агаар, газар орон гээд гадаад орчны өөрчлөлтөд байнга дасан зохицохыг шаардаж байдаг спорт. Нэг үгээр хэлбэл дарвуулт завины уралдаантай адил. Тийм ч болохоор сонгосон юм. Ингэхдээ өмнөх бэлтгэл, биеийн хөгжлөө ашигласан даа. Дашрамд сонирхуулахад 130 ба 160 км-ийн зайнд Францад цохиог үндсэн явдал болгож сонгосон анхны хүн бол би.
-Ямар амжилтанд хүрч байсан бэ?
-1990 онд Рошоор 130 км-ийн холын зайн уралдаанд гуравдугаар байранд орсон. Энэ бол үндсэндээ миний оролцсон хамгийн анхны холын зайн уралдаан байлаа. 1991 онд “Пурина” нэртэй Францын үндэсний уралдаанд Рош бид хоёр нэгт орсон.
-Холын зайнд уралдаж эхэлж байгаа хүнд юу гэж зөвлөх вэ? Морио хэрхэн сонгох вэ? Та ер нь морио ямар шалгуураар сонгодог вэ?
-Гадаад байдалд нь хууртах хэрэггүй. Гол нь дотор байгаа нь шүү дээ. Тиймээс морийг дасгалжуулж, бэлтгэл хийлгэж байж ч жинхэнэ боломж, чадварыг нь олж мэднэ. Гэхдээ мэдээж анхнаасаа л онцолж байх ёстой хэдэн зүйл байдаг. Үүнд:
1.  Ерөнхий галбир, нуруу, хөл.
2.   Цогих, давхихдаа яаж байгааг сайн ажиглана. Гол нь чөлөөтэй, хөнгөн, тэнцвэртэй байх ёстой.
3. Зүрхний нөхөн сэргэлт. Үүнийг тодорхой хэмжээний бэлтгэл хийсний дараа хийдэг ч маш чухал шалгуур юм.
Амьдралын нөхцөл, хооллолт бас орно. Бас ямар ч бэлтгэлийн дараа хүчээ илүү хурдан нөхөн сэлгэдэг морьд заавал гарч ирдэг. Мөн морьдын угшил, насыг бас харгалзана. Ер нь бэлтгэлийн явцад зөвлөгөө өгөх хэд хэдэн зөвлөгчтэй болж авах хэрэгтэй.
-Холын зайнд уралдах морийг бэлдэх явцад анхны алхам ямар байх ёстой вэ?
-Морийг ямар замаар аажмаар сайн бэлтгэх вэ гэдэгт анхаарах хэрэгтэй. Юуны өмнө шөрмөс, холбоос, яс, үеийн системийг бүхэлд нь бэхжүүлэх том ажил байна. Зөөлөн, шигдэж ордог газраас зайлсхийнэ. Хатуу хөрс нь алхаанд илүү тохиромжтой. Морь алхаж байхдаа тайван байж сурдаг. Дараа нь хатируулна. Энэ бол зүрх, амьсгалын системийг хөгжүүлэх, бага хурданд тохирсон булчинг бэхжүүлэх зорилготой юм. Дараа нь зүрх судасны системийг алхаанаас эхлээд илүү өндөр хүртэл хурданд сургах замаар хөлийг хүчтэй болгоно. Ингээд унаж байгаа хүндээ захирагдахад бэлэн болоод ирэхээр цогиулж, давхиулна. Ингэхдээ 15 км/ц орчим гэсэн хязгаарлагдмал хурдтайгаар 30-60 км зам туулж морийг шинэ орчинтэй танилцуулдаг.
-Бэлтгэл  системтэй байх хэрэгтэй юу? Эсвэл зөн совин, хар ухаанаар шийдэж байсан нь дээр үү?
-Тавигдсан зорилгод хүргэх хөтөлбөрийг дагах нь морь бэлтгэхэд маш чухал. Яахав цаг агаарын нөхцөл гэх мэт зүйлсийн улмаас би заримдаа төлөвлөсөн бэлтгэлээ өөрчилдөг ч урагшлах ерөнхий шугамаасаа огт гажил--гүй дагадаг. Бэлтгэлийн явцад морины байдлыг зөнгөөрөө зөв ойлгоход туслахаас гадна биеийн тодорхой үзүүлэлтийг нь харуулдаг тусгай хэрэгсэл ашиглаж байх  хэрэгтэй. Жишээлэхэд, кардиомонитор буюу судасны цохилтын тоо хэмжигч нь морины боломжийг баримжаалах боломж өгдгөөс гадна морины хариу үйлдэл, зан байдлыг тайлбарлах боломжтой болгодог. Цаашлаад GPS гэхэд л морины хурдыг хэмжиж, хянах боломж олгодог.
Гэхдээ тэмцээний үед унаж байгаа хүний бодол, зөн совинг ямар ч багаж орлож чадахгүй л дээ. Учир нь уралдаан болгоны зай, орчны дулаан, чийглэг гээд маш олон зүйлийн өөрчлөлт ?айдаг. Тэр бүгдийг тооцож мэдрэх хэрэгтэй. Үүнээс гадна морин спорт гэдэг бол морины амь насанд аюул учруулалгүйгээр дээд зэргээр хурдлахыг хэлдэг гэдгийг мартаж болохгүй.
-Хооллолт ямар үүрэг гүйцэтгэдэг вэ? Та морьдоо яаж тэжээдэг вэ?
-Сайн тамирчинд илүү зүйл гэж байдаггүй. Амжилтанд хүрэх дээд зэргийн боломжтой байхын тулд бүх зүйлсийг анхааралдаа авч байх хэрэгтэй. Хоол, тэжээл ч мөн адил.
Өвсний  чанар нь орчин тойрны байдлаас хамаараад янз бүр байдаг ч үндсэн тэжээл болж байдаг. Залуу, өсч яваа, бэлтгэлтэй байгаа морьдод би үндсэн тэжээл дээр нь нэмээд овъёос, арвайн соёолсон буудай гэсэн амин дэмээр баялаг нэмэлт тэжээл өгдөг. Амин дэмийн нэмэгдлийг тусгай мэргэжлийн хүмүүс өндөр чанартай бүтээгдэхүүн ашиглан өөрийн гараар хийдэг. Учир нь үйлдвэрийн аргаар бэлдсэн амин дэм, эрдэс нь шингэхдээ муу, дараа нь морины биенээс гадагшлахдаа удаан байдаг. Бэлтгэлгүй үед оройдоо 1,5 кг соёолсон арвай, 0,5 кг соёолсон овъёосыг бага зэрэг эслэг хольж өгдөг. Бэлтгэлтэй бол бэлтгэлийн дараа нь 0,5 кг «Activ 50 » Dynavena, 1 кг соёолсон арвай ба овъёос дээр бага зэрэг эслэг нэмж өгдөг.
-Бэлчээрийн тухай юу гэж боддог вэ?
-Зарим улиралд өвс амин дэм, эрдэсээр их баялаг болдог ч хүч сэлгэхэд маш чухал. Мөн өвсөнд байдаг чийг нь морины дотор эрхтэнүүдийг бэлтгэл, уралдааны дараа цэвэрлэгдэхэд их сайн нөлөө үзүүлдэг.
-Танай морьд хэр олон удаа уралддаг вэ? Тэмцээний хооронд нөхөн сэргэхдээ хэр хугацаа зарцуулдаг вэ?
-Морьд маань бүтэн сайн болгон 15 км/цагийн хурдтайгаар 60 км туулдаг. Ийм гүйлт нь бэлтгэлийн нэг хэсэг бөгөөд ямар нэг байр эзлэх гэсэн зорилгогүй. Долоо хоногийн туршид бэлтгэлийг гүйлтийн дагуу хуваарилдаг. 60 км–ийн дараа долоо хоноод 90 км гүйлгээд, долоо хоног амраагаад дахин бэлтгэлээ эхлээд долоо хоносны дараа дахин 90 км гүйлгээд үзэж болно. Амралтын хугацаа нь гүйлтийн хурд, хөрсний янз, морины биенээс хамаарна. 90 км гүйгээд 15 хоносны дараагаар 130, эсвэл 160 км гүйлгэж болно. 130-160 км гүйсний дараа би морьдодоо гурван долоо хоногийн амралт өгөөд бэлтгэлээ дахин эхэлдэг. 130-160 км-ийн хоёр гүйлтийн хооронд морьдоо хоёр сар амраадаг даа.
-Таны хувьд холын зайн уралдааны ирээдүй ямар санагддаг вэ?
-Францад холын зайн уралдаан нь конкурын дараа хоёрдугаарт ордог юм. Олон улсын түвшинд бол хөгжил л байна. Бүх тивүүд дээр сонирхогчдын тоо нь өсч байгаа ч олимпийн хэмжээнд хүлээн зөвшөөрүүлэхийн тулд байгууллагууд чармайлт гаргах хэрэгтэй. Тухайлбал, өндөржүүлсэн туулах чадвартай машин ашиглах гэх мэт. Энэ талаар зохицуулалт хийх арга хэмжээ яаралтай авах хэрэгтэй байна.
-Танд баярлалаа.