Түмэн эх хангайн бор азарга

2012 оны 5-р сарын 21 -нд

Авзага хайрхан уулын адуун сүргээс “Хангайн бор” гэдэг хурдан азарга төрсөн гэдэг. Авзага хайрхны араар нутагтай Шарав наадамд морь уядаггүй эгэл нэгэн эр бор азаргандаа хоёр борви айраг ганзагалаад Ханд ванд барихаар хошууны наадамд очжээ. Наадам үзэхээр буусан галын уяачид “азарга нэмж уралдуулах болсон тул бор азаргаа уралдуул, хурдан хүлэг байна” гэж ятгажээ. Энэ нь 1889 оноос ар халхын их наадамд азарга уралддаг болоод асар удаагүй, цаг үе бололтой. Бор азаргаа амрааж, хөнгөрүүлээд уралдуултал түрүүлж гэнэ. Тэгээд хойтон жил нь томоохон наадамд түрүүлгэн “түмэн эх хангай бор” цолыг хүртээсэн бололтой юм.
1990 онд Даншигт Түшээт ханы хэвэй чин вангийн бор азарга нэрээр аман хүзүүдсэн байдгийг “хангай бор” гэж үзэж байна. Харин зарим судлаачдын 1908 оны Богдын даншигийн дунд моринд дөрвөлсөн Эрдэнэдайчин Чинван Ханддоржийн хошууны баян Базараас Эрдэнэшанзав Бадамдоржид өргөгдсөн бор соёолонг хангай бор азарга хэмээн андуурсан байдаг. Том бага наадамд олонтоо түрүүлж, айрагдсан бор азарганы үе мөч хавдаж, “хулуу” өвчтэй болжээ. Тэгтэл хошууны наадамд “Хангай бор азаргыг уралдуулах зарлиг” иржээ. Хүлэгч Шарав аанай л ачлаганы мориндоо айргаа ганзагалан, бор азаргаа хөтөлсөөр наадамд очжээ. Гарааны зурхайгаас эргэхэд бор азарганы хөлийн хуруу өвдөж хэвтсэн гэдэг. Уралдагч хүү уйлж, гуядаж үзсэн боловч боссонгүй гэнэ. Хэсэг хэвтсэний дараа өвчин нь намдсан бололтой босоход нь хүү ухасхийн мордоод хурдалж гарчээ. Мөн л дахиад хэвтэхэд нь авхаалжтай, ухаалаг хүү уйлан азаргаа гуядаж зовоолгүй хүлээж суугаад аргыг нь олж босмогц мордоод ухасхийжээ. Ийнхүү жаалхүүгийн ярьснаар гурвантаа хэвтэж, боссон гэнэ. Тэр наадамд бор азарга нэхэн довтолсоор түрүүлсэн гэж хуучилдаг. Наадмаас харих замдаа түмэн эх бор азарга Бэрхийн ард нүд аньсан гэнэ.
1990 онд Даншигт Түшээт ханы хэвэй чин вангийн бор азарга нэрээр аман хүзүүдсэн байдгийг “хангай бор” гэж үзэж байна. Харин зарим судлаачдын 1908 оны Богдын даншигийн дунд моринд дөрвөлсөн Эрдэнэдайчин Чинван Ханддоржийн хошууны баян Базараас Эрдэнэшанзав Бадамдоржид өргөгдсөн бор соёолонг хангай бор азарга хэмээн андуурсан байдаг. Том бага наадамд олонтоо түрүүлж, айрагдсан бор азарганы үе мөч хавдаж, “хулуу” өвчтэй болжээ. Тэгтэл хошууны наадамд “Хангай бор азаргыг уралдуулах зарлиг” иржээ. Хүлэгч Шарав аанай л ачлаганы мориндоо айргаа ганзагалан, бор азаргаа хөтөлсөөр наадамд очжээ. Гарааны зурхайгаас эргэхэд бор азарганы хөлийн хуруу өвдөж хэвтсэн гэдэг. Уралдагч хүү уйлж, гуядаж үзсэн боловч боссонгүй гэнэ. Хэсэг хэвтсэний дараа өвчин нь намдсан бололтой босоход нь хүү ухасхийн мордоод хурдалж гарчээ. Мөн л дахиад хэвтэхэд нь авхаалжтай, ухаалаг хүү уйлан азаргаа гуядаж зовоолгүй хүлээж суугаад аргыг нь олж босмогц мордоод ухасхийжээ. Ийнхүү жаалхүүгийн ярьснаар гурвантаа хэвтэж, боссон гэнэ. Тэр наадамд бор азарга нэхэн довтолсоор түрүүлсэн гэж хуучилдаг. Наадмаас харих замдаа түмэн эх бор азарга Бэрхийн ард нүд аньсан гэнэ.
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
18 цагийн өмнө Хангайн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд эхни…
-
Даваа, 21:59 минут Аймгийн Алдарт уяач Д.Лхагвасүрэн: Нутгийн адууны …
-
Даваа, 19:19 минут Говийн бүсийн уралдаанд эхний аравт хурдалсан хяза…
-
Даваа, 13:13 минут Аймгийн Алдарт уяач Ү.Бямбажав: 1997 оны наадамд м…
-
Даваа, 12:29 минут Мөнхийн Данзанням сан байгуулагджээ
-
Даваа, 11:50 минут ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №110: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Д.МӨН…
-
3-р сарын 14 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.НАРАНБАЯР: Ухаан орохын адууны…
-
3-р сарын 10 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан соёолонгууд
-
3-р сарын 06 -нд Уяач Г.ЛХАГВА-ОЧИР: Сумын 90 жилийн ойн наадам хам…
-
3-р сарын 05 -нд Дундговь аймгаас 24 Алдарт уяач цолтон шинээр төрл…
-
3-р сарын 05 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №109 : АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Ө.ГА…
-
3-р сарын 04 -нд АХ-ын 100, 101 жилийн ойд 11-20-д хурдалсан дааган…
-
3-р сарын 02 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ё.Төгсмандах: 2012 он миний ам…
-
3-р сарын 02 -нд Луусынхан хоёр дахь удаагаа улсын шилдгээр шалгарч…
-
3-р сарын 02 -нд Зургаан Тод манлай, хоёр Манлай, 13 Алдарт уяач цо…
-
3-р сарын 01 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №108: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ М.ЦЭРЭН…
-
2023 оны 2-р сарын 18 -нд Хэн ямар цол хүртэх вэ?
-
2023 оны 2-р сарын 16 -нд Төрийн шагнал хүртжээ
-
2023 оны 2-р сарын 15 -нд “Алдартуудаа алдаршуулъя” арга хэмжээнээс...
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Сумын Алдарт уяач Н.БАЯРАА: Цэргээс халагдаж ирээд…
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ж.Лхагва: Хяргас сумын ойд ган…
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан их насны морьд
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд Хэнтий аймгийн шинэхэн Алдартуудтай танилцана уу?
-
2023 оны 2-р сарын 12 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №107: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Ц.ЭРД…
-
2023 оны 1-р сарын 30 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан шүдлэнг…
-
2023 оны 1-р сарын 30 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №106: НИЙСЛЭЛИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Б.…
-
2023 оны 1-р сарын 30 -нд УРАЛДААНЧ Ц.ПҮРЭВБААТАР: ҮНЭНДЭЭ ТҮРҮҮЛЧИХНЭ ГЭЖ Б…
-
2023 оны 1-р сарын 23 -нд Говийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан азарганууд
-
2023 оны 1-р сарын 20 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №105: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Г.ЭНХ…
-
2023 оны 1-р сарын 20 -нд УРАЛДААНЧ П.МЯГМАРСҮРЭН: ЗУРГААН ЖИЛ ХУРДАН МОРЬ У…
-
2023 оны 1-р сарын 12 -нд Төвийн бүсийн уралдааны нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 1-р сарын 12 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №104 :УЯАЧ Г.ДАВААДАЛАЙ
-
2023 оны 1-р сарын 05 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан хязаала…
-
2023 оны 1-р сарын 05 -нд ХУРДАН МОРЬ ЦОЛЛООЧ, МОРЬ ТАЙЛБАРЛАГЧ Л.БЯМБАЦОГТ:…
-
2023 оны 1-р сарын 05 -нд Өвөрхангайд болсон хангайн бүсийн уралдааны нэгдсэ…
-
2023 оны 1-р сарын 03 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага насанд эхний 10-т хурд…
-
2023 оны 1-р сарын 03 -нд Өвөрхангайн бүсийн сонгомол бага насны ангилалд эх…
-
2023 оны 1-р сарын 03 -нд УРАЛДААНЧ Т.ЭНГҮҮН: УЛСЫН НААДАМД МОРЬ УНАХ НЬ ГОЁ…
-
2022 оны 12-р сарын 21 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан соёолон…
-
2022 оны 12-р сарын 21 -нд Хөвсгөлийн бүсэд эхний 10-т хурдалсан дааганууд
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №103: УЛСЫН АЛДАРТ УЯАЧ Д.ЭНХСҮ…
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд УРАЛДААНЧ А.УУГАНБААТАР: САЛХИ ТАТУУЛАН ДАВХИХ ГОЁ…
-
2022 оны 12-р сарын 19 -нд Хөвсгөл аймгийн шилдэг хүлгүүд
-
2022 оны 12-р сарын 15 -нд Зүүн бүсийн сонгомол дунд насанд эхний 10-т хурдал…
-
2022 оны 12-р сарын 15 -нд Хөвсгөл аймгийн шилдэг уяачид тодорчээ
-
2022 оны 12-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Энхбат: Хүрэн морь зүүн бүсэ…
-
2022 оны 12-р сарын 04 -нд АХ-ын 100, 10 жилийн ойд 11-30-д хурдалсан их насн…
-
2022 оны 11-р сарын 30 -нд ХӨДӨӨ АЖ АХУЙГ ДЭМЖИХ САНГИЙН ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛЭЭР…
-
2022 оны 11-р сарын 30 -нд ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №102: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ У.ТАМ…
-
2022 оны 11-р сарын 28 -нд ХӨДӨӨ АЖ АХУЙГ ДЭМЖИХ САНГИЙН ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛЭЭР…
-
Даваа, 19:19 минут Говийн бүсийн уралдаанд эхний аравт хурдалсан хяза…
-
Даваа, 13:13 минут Аймгийн Алдарт уяач Ү.Бямбажав: 1997 оны наадамд м…
-
Даваа, 12:29 минут Мөнхийн Данзанням сан байгуулагджээ
-
18 цагийн өмнө Хангайн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд эхни…
-
Даваа, 21:59 минут Аймгийн Алдарт уяач Д.Лхагвасүрэн: Нутгийн адууны …
-
Даваа, 11:50 минут ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №110: АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Д.МӨН…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна