МУ-ын Алдарт уяач Г.Чадраа: Нийгмийн хонгорын цустай ухаа үрээгээ улсад айрагдуулсан
А.Тэлмэн
2012 оны 5-р сарын 14 -нд
-Дорнодоор овоглосон улсын цолтнуудын нэг нь та юм байна. Хэдэн онд МУ-ын Алдарт уяач цол хүртсэн бэ?
-Би чинь 2001 оны Алдарт шүү дээ. Аймгийн морин спорт уяачдын холбооноос МУ-ын Алдарт уяачид тодорхойлоод тэр үеийн тэргүүн Д.Бат-Эрдэнээс авч байлаа. Манай аймгаар овоглосон нэлээд хэдэн улсын цолтон бий. Би тэрний нэг нь. Яахав хөөрхий хурдан тууртын буянд төрийн хишиг хүртэж, төрийн нэрийн өмнөөс цоллогдож байна даа.
-Одоо Булганд амьдарч байгаа гэсэн үү?
-Тийм. Малчин хүн газрын гайгүй хөөсөөр байгаад Булганы нутаг руу орчихгүй юу. Уг нь би чинь Дорнод аймгийн Матад сумын нэгдүгээр багийн иргэн шүү дээ. Хаваржаа, өвөлжөөний газар өгсөн нь Булган аймгийн нутагт таараад тэгээд тэндээ амьдарч байгаа.
-Алдартын сэтгэлд өнөө хэр нь хоногшсон сайхан наадмынхаа дурсамжаас хуваалцаач?
-1999 оны наадам л юм даа. Тэр жил би улсын наадамд ухаа соёолонгоо айрагдуулж, нутгаасаа анхны улсын наадмын айраг хүртэж байлаа. Нутгийн ард олноо баярлуулсан тэр жилийн наадам үнэхээр сэтгэлд хоногшиж үлдсэн. Одоо ч гэсэн хааяа яриад суух сайхан л байдаг юм.
-Тэгвэл ч аргагүй л дээ. Тэр наадмынхаа сонин сайхнаас манай уншигчдад хуучлаач?
-Улсын наадамд морь айрагдуулна гэдэг мөн ч баавартай байдаг юм билээ шүү. Ёстой бүтэн жил айлын хойморт уригдсан даа. Нутаг усны нэрийг улсын хэмжээнд гаргалаа гээд орон нутгаас маань тусгай шагналаар хүртэл шагнаж байлаа шүү дээ. Би гэдэг хүн чинь тэр үед одооныхоор од болж байлаа. /инээв/
-Ухаа азарга таны унаган адуу байсан уу?
-Тиймээ, миний унаган адуу. Эх Хэнтий аймгийн Мөрөн сумын гаралтай гүү. Би тууврын хүнээс худалдан авч байсан юм. Харин эцэг нь Дарханханы Юндэн гэдэг хүний азарга байсан юм. Би тэр хүнээс хоёр ухаа азарга авч зүгшрүүлсний нэгнийх нь төл байгаа юм. Тэр эцэг ухаа азарга нь нөгөө алдарт “нийгмийн хонгор”-ын төрсөн ах юм шүү дээ.
-Халх даяар алдаршсан тэр хурдан хүлэгтэй цус нэгтэй юм бол хурдан байхаас яахав?
-Тэр үед одооных шиг машинаар ачина гэж мэддэг байсан биш. Хол газраас очсон болохоор ирэхдээ ухаа азаргаа армид ажилладаг дүүдээ үлдээчихээд ирсэн. Дүү маань уяад наймаар давхиулсан юм билээ. Тэгсэн дараа жил нь Галбадрах хурандаа намайг дуудуулан ухаа азаргыг маань уяулж, цэргийн наадамд айрагдуулж байлаа.
-Таныг нутгийн олон сайхан гүү цуглуулсан гэх юм билээ?
-Тийм. Би 1957 онд цэргийн албанд мордон 1960 онд халагдсан. Хоёр орос ахмадтай агаарын 37-р дивизид цэргийн алба хаачихаад тэндээ үлдэх гэтэл эмэг ээж минь “заавал ир” гэж дуудуулаад болдоггүй. Тэгээд л нутаг буцсан даа. Нутагтаа ирээд нэгдлийн адуучин болж, 1000 адуу хариулдаг байлаа. Нэгдлийн тэр их ажлын хажуугаар завчилж нууж хааж байгаад морь уянаа. Тэр үед шальж давхиагүй л дээ, миний уясан морьд. Тэгээд нэгдэл задарсны дараагаас эхлээд нэг хэсэг гүү цуглуулаад 30 гаруй гүүтэй болчихсон байсан шүү. Эрдэнэцагааны Сайнбаяр гэдэг хүний адуунаас, Хэнтийн Мөрөнгийн ухаа азарганы төлөөс, Шарын Чүлтэм гэдгийн адуунаас гээд байдас нэлээд авсан. Мөн Сүхбаатарын Уулбаян, Мөнххаан, Халзан, Түвшинширээгээс ч адуу цуглуулсан. Ийнхүү нэг үе хурд цуглуулж явсан бол сүүлийн үед хурд тараая гэж бодож байгаа шүү. Тэр ч утгаараа нэлээд хэдэн гүүгээ зарсан. Тэднээс маань гарсан төл улсад айрагдсан дуулдаад баяртай л байна. Манай адууны угшилтай улсын наадмын 4-5 айраг байгаа шүү.
-Олон жилийн хөдөлмөрийн үр дүн гарч байгаа юм байна. Хамгийн сүүлд хэзээ адууны наймаа хийв?
-Дээр үед мөнгө хатуу байхад сайн морийг 500 төгрөгөөр авч л байлаа. Харин хамгийн сүүлд гэвэл хоёр гүүгээ саяар зарсан. Би хямдхан зардаг юмаа. Надад мөнгө нь чухал биш хурдан тууртын буянг түмэнтэйгээ хуваая гэсэн сэтгэл нь чухал учраас үнэрхээд байдаггүй.
-Сайн санааны үзүүрт тос гэдэг. Таны нэртэй хурдан хүлгэд хийморь өргөн хурдлах бизээ. Танд амжилт хүсье.
А.Тэлмэн
-Би чинь 2001 оны Алдарт шүү дээ. Аймгийн морин спорт уяачдын холбооноос МУ-ын Алдарт уяачид тодорхойлоод тэр үеийн тэргүүн Д.Бат-Эрдэнээс авч байлаа. Манай аймгаар овоглосон нэлээд хэдэн улсын цолтон бий. Би тэрний нэг нь. Яахав хөөрхий хурдан тууртын буянд төрийн хишиг хүртэж, төрийн нэрийн өмнөөс цоллогдож байна даа.
-Одоо Булганд амьдарч байгаа гэсэн үү?
-Тийм. Малчин хүн газрын гайгүй хөөсөөр байгаад Булганы нутаг руу орчихгүй юу. Уг нь би чинь Дорнод аймгийн Матад сумын нэгдүгээр багийн иргэн шүү дээ. Хаваржаа, өвөлжөөний газар өгсөн нь Булган аймгийн нутагт таараад тэгээд тэндээ амьдарч байгаа.
-Алдартын сэтгэлд өнөө хэр нь хоногшсон сайхан наадмынхаа дурсамжаас хуваалцаач?
-1999 оны наадам л юм даа. Тэр жил би улсын наадамд ухаа соёолонгоо айрагдуулж, нутгаасаа анхны улсын наадмын айраг хүртэж байлаа. Нутгийн ард олноо баярлуулсан тэр жилийн наадам үнэхээр сэтгэлд хоногшиж үлдсэн. Одоо ч гэсэн хааяа яриад суух сайхан л байдаг юм.
-Тэгвэл ч аргагүй л дээ. Тэр наадмынхаа сонин сайхнаас манай уншигчдад хуучлаач?
-Улсын наадамд морь айрагдуулна гэдэг мөн ч баавартай байдаг юм билээ шүү. Ёстой бүтэн жил айлын хойморт уригдсан даа. Нутаг усны нэрийг улсын хэмжээнд гаргалаа гээд орон нутгаас маань тусгай шагналаар хүртэл шагнаж байлаа шүү дээ. Би гэдэг хүн чинь тэр үед одооныхоор од болж байлаа. /инээв/
-Ухаа азарга таны унаган адуу байсан уу?
-Тиймээ, миний унаган адуу. Эх Хэнтий аймгийн Мөрөн сумын гаралтай гүү. Би тууврын хүнээс худалдан авч байсан юм. Харин эцэг нь Дарханханы Юндэн гэдэг хүний азарга байсан юм. Би тэр хүнээс хоёр ухаа азарга авч зүгшрүүлсний нэгнийх нь төл байгаа юм. Тэр эцэг ухаа азарга нь нөгөө алдарт “нийгмийн хонгор”-ын төрсөн ах юм шүү дээ.
-Халх даяар алдаршсан тэр хурдан хүлэгтэй цус нэгтэй юм бол хурдан байхаас яахав?
-Тэр үед одооных шиг машинаар ачина гэж мэддэг байсан биш. Хол газраас очсон болохоор ирэхдээ ухаа азаргаа армид ажилладаг дүүдээ үлдээчихээд ирсэн. Дүү маань уяад наймаар давхиулсан юм билээ. Тэгсэн дараа жил нь Галбадрах хурандаа намайг дуудуулан ухаа азаргыг маань уяулж, цэргийн наадамд айрагдуулж байлаа.
-Таныг нутгийн олон сайхан гүү цуглуулсан гэх юм билээ?
-Тийм. Би 1957 онд цэргийн албанд мордон 1960 онд халагдсан. Хоёр орос ахмадтай агаарын 37-р дивизид цэргийн алба хаачихаад тэндээ үлдэх гэтэл эмэг ээж минь “заавал ир” гэж дуудуулаад болдоггүй. Тэгээд л нутаг буцсан даа. Нутагтаа ирээд нэгдлийн адуучин болж, 1000 адуу хариулдаг байлаа. Нэгдлийн тэр их ажлын хажуугаар завчилж нууж хааж байгаад морь уянаа. Тэр үед шальж давхиагүй л дээ, миний уясан морьд. Тэгээд нэгдэл задарсны дараагаас эхлээд нэг хэсэг гүү цуглуулаад 30 гаруй гүүтэй болчихсон байсан шүү. Эрдэнэцагааны Сайнбаяр гэдэг хүний адуунаас, Хэнтийн Мөрөнгийн ухаа азарганы төлөөс, Шарын Чүлтэм гэдгийн адуунаас гээд байдас нэлээд авсан. Мөн Сүхбаатарын Уулбаян, Мөнххаан, Халзан, Түвшинширээгээс ч адуу цуглуулсан. Ийнхүү нэг үе хурд цуглуулж явсан бол сүүлийн үед хурд тараая гэж бодож байгаа шүү. Тэр ч утгаараа нэлээд хэдэн гүүгээ зарсан. Тэднээс маань гарсан төл улсад айрагдсан дуулдаад баяртай л байна. Манай адууны угшилтай улсын наадмын 4-5 айраг байгаа шүү.
-Олон жилийн хөдөлмөрийн үр дүн гарч байгаа юм байна. Хамгийн сүүлд хэзээ адууны наймаа хийв?
-Дээр үед мөнгө хатуу байхад сайн морийг 500 төгрөгөөр авч л байлаа. Харин хамгийн сүүлд гэвэл хоёр гүүгээ саяар зарсан. Би хямдхан зардаг юмаа. Надад мөнгө нь чухал биш хурдан тууртын буянг түмэнтэйгээ хуваая гэсэн сэтгэл нь чухал учраас үнэрхээд байдаггүй.
-Сайн санааны үзүүрт тос гэдэг. Таны нэртэй хурдан хүлгэд хийморь өргөн хурдлах бизээ. Танд амжилт хүсье.
А.Тэлмэн
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Лхагва, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Лхагва, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна