Алдарт уяачийн ажнай хул


Булган нутгаар овоглосон дараагийн улсын цолтон бол МУ-ын Алдарт уяач Зуунчулуун юм. Багын малд нүдтэй ялангуяа адуунд дуртай байсан тэрээр халиун азаргаа уяж уяач болох гараагаа эхэлсэн хэмээдэг. Бас ч болоогүй моринд хорхойсон нойроо хагаслах хүүгийн уясан азарга урмыг нь сэргээн тэрүүхэн хавьдаа түрүүлж айрагдах нь бахдалтай.
Адуун хийморьтой эрийн хүслийг гүйцээн МУ-ын Алдарт уяач цолонд хүргэсэн цуут хул морь эзэндээ ирсэн нь бас ч түүхтэй.
Булган аймгийн Бүрэгхангай сумын уугуул Нямаажав уургын буурал морио таван даагаар наймаалсны нэг нь алдарт хул морь байсан юм. Хул морь их цэмцгэр адуу, чулуун дээр гишгэхгүй, булингартай ус уухгүй цэвэрч нямбай яг л хүн шиг. Уяа нь ороод ирэхээрээ ааш орж булгидаг, эзнийхээ дууг танидаг, уяа хөнгөнтэй, гурваас илүү хөлстэй уралддаггүй. Адуундаа байхдаа ч нэг л хэвийн , таргалдаггүй их гоёмсог золбоотой адуу байсан гэдэг. Харин нэг онцлог нь наадмын урд оройны хоолыг тааруулах. Барагтай идэж өгөхгүй байдаг учир орой зургаад тавиад өглөө морь гарахад барьдаг байсан аж.
Жаргалант цустай хул үрээ хязаалан, соёолондоо сумынхаа наадамд тун ч түвэггүй түрүүлж дархан хурднаа баталсан тул Зуунчулуун уяач нас нийлэх үед 9000 төгрөгөөр худалдан авч байсан гэдэг. Энэ цагаас хойш хул морь Зуунчулууныг Алдарт уяач болгох их аянд зүтгэж улс, хот, аймаг, сум, жалга, судаг, айл, саахалт, гол горхины гээд уралдсан болгондоо түрүүлж, айрагдсан юм. Тэдгээрийн нэг нь 1986 онд Эрдэнэт хотод болсон залуучуудын фестиваль. Тэр наадамд хул морь түрүүлж, дараа жил нь улсын наадамд ирж уралдан Айдсын даваа хүртэл хөтөлж байгаад наймалж байсан юм. Ийнхүү олон жил тогтмол амжилттай наадсан хул морь 1995 онд 19 настайдаа өөрөө өөрийгөө сойн уралдахаар ирж наадамчин олныг уйлуулж байсан гэдэг. Тэр бол Бүрэгхангай сумын сургуулийн 70 жилийн ой байсан бөгөөд тэр наадамд Зуунчулууны хоёр хул азарга дараагаараа ирж, эзэн нь баяр хөөр дүүрэн байж. Их нас гарах гээд бүртгүүлж байтал уяагүй байсан хул морь нь адуунаасаа давхиад ирчихсэн наадамчид дунд сул явж байх нь тэр. Шандаст хүлгээ харсан эзнийх нь самсаа шархирч хадаг зүүн сэтэрлэж, зодог тайлуулсан гэдэг.
Булган нутгийн нэрийг дуурсгасан хул морь
Зул эргэх морьдын луу унасан мэт их тоосноос
Зугатаж гардаг , зугатаж ирдэг
Зуунчулууны амны хишигт мандал хүлэг
Зураадл өнгөрөх ажнай , хул зэв
Дээд буйланд нь хөхөлбий хүрэн мэнгэ ургаж хоноод
Дэргэд мөрт зэрэглээтэн харагдах уудам хул морин
Амгай химлэн сайхан аалиар ангалзаж
Алтан туураараа цүг цүг гишгэн , зуузайгаа тэнийтэл эвшээнэм
Бүрэгхангайнхаа бүрэг хөх уулсыг
Будан дотроос ч болов олж таниад
Бүргэдийн жигүүр шиг эрээлэх хавирга мөөрөг
Хаалга мэт салтаа юугаараа нүдний гал асаанам
Өвс ногоо унхиалан ганц нэг хазалснаа
Өөрийгөө чагнаж, гэдсээ хуугихад сэрвэлзээд
Сарт магнайнхаа нар зөв эргүүлгэнд
Сайхан наадмын од нууж , шувуу мэт дэрвэлзнэм
Цуутай тахийн туур хатаах
Цуурайт их морьдын шаштирт алтан тоостой
Зуунчулууны дуун мэт хүлэг
Зуу бишээ , ганцхан хул морин хэмээн дуу шүлэгнээ мөнхөрч моринд дуртай монгол зон олны зүрх сэтгэлд хурдалсаар байна. Энэхүү гайхамшигт хурдан хүлэг хандгай толгойтой, бугын чац мэт мөчтэй, урд хөл шаасан гадас шиг шулуун, салтаа их, тайган борвитой, дал мөр ташуу урт, умдаг бага, арьс нимгэн элбэг, гурван овоо тэгш, хүзүү урт, сүврэгдэс матаас ихтэй уужуу сүвээний адгийн хавирга ташаан толгой хоёрын хоорондын зай бага, чихний үзүүр хурц нимгэн, нүд их, хөмсөг гурвалжин, хондлой урт налуу, бүдэрхий товгор гэх мэт хурдан хүлгийн шинж бүрдсэн байсан хэмээдэг юм.

0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
-
2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
-
2023 оны 10-р сарын 17 -нд Өнөө жил яах бол...
-
2023 оны 10-р сарын 09 -нд Сумын Алдарт уяач О.ДАШЗАВ: Сумынхаа наадмын айрги…
-
2023 оны 10-р сарын 08 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
-
2023 оны 10-р сарын 06 -нд Сумын Алдарт уяач Б.Пүрэвбат: Гурван азаргаар одто…
-
2023 оны 9-р сарын 19 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
-
2023 оны 9-р сарын 19 -нд Аймгийн Алдарт уяач Д.Дамдиндорж: Азаргыг их тамир…
-
2023 оны 9-р сарын 18 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан дааганууд
-
2023 оны 9-р сарын 18 -нд Аймгийн Алдарт уяач О.Үнэнбор: Өөрсдийнхөө нэр дээ…
-
2023 оны 9-р сарын 10 -нд Нутагтаа наадах хүслээр нэгэн сайн хүлэгтэй учирса…
-
2023 оны 9-р сарын 10 -нд Уяач Д.Цолмон: Уяач хүн зөв бодолтой байвал морь н…
-
2023 оны 9-р сарын 10 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан шүдлэнгүүд
-
2023 оны 9-р сарын 01 -нд Бага адууг ирлэгч Батмөнхийн Булгадай
-
2023 оны 9-р сарын 01 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДАШДОНДОГ: Уралдвал сайн төлүү…
-
2023 оны 8-р сарын 29 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан хязаалангууд
-
2023 оны 8-р сарын 28 -нд Ёсыг сахисан ууган шавь
-
2023 оны 8-р сарын 22 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан соёолонгууд
-
2023 оны 8-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Л.Лхамжав: Малчин сумын ойгоор…
-
2023 оны 8-р сарын 18 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан их насны морь…
-
2023 оны 8-р сарын 18 -нд Уяач Р.Баатарцогт: Унаган хонгор халзан үрээ маан…
-
2023 оны 8-р сарын 18 -нд Адуу өөрөө эзнээ сонгодог
-
2023 оны 8-р сарын 16 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Баярсайхан: 13-тай мориноос …
-
2023 оны 8-р сарын 16 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан азарганууд
-
2023 оны 8-р сарын 15 -нд Түрүүлэх морь надад бий...
-
2023 оны 8-р сарын 13 -нд Хангайн бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 12 -нд "ТОД МАГНАЙН ЗОЧИН" НЭВТРҮҮЛЭГ №2: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯ…
-
2023 оны 8-р сарын 12 -нд Төвийн бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 10 -нд Зүүн бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 10 -нд Баруун бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 02 -нд "Монгол магнай" уралдаанд түрүүлж, айрагдсан хүлгү…
-
2023 оны 8-р сарын 02 -нд Хантайшир уулын аймгийн 100 жилд түрүүлж, айрагдса…
-
2023 оны 7-р сарын 30 -нд Зүүн бүсийн сонгомол ангилалд түрүүлж, айрагдсан х…
-
2023 оны 7-р сарын 29 -нд "ТОД МАГНАЙН ЗОЧИН"-МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ Д.БАТЧУЛУУН
-
2023 оны 7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Д.Бат-Эрдэнийн хул даага түрүүлжээ
-
2023 оны 7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Д.Жаргалсайханы халтар хязаалан түрүүлж…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага насны ангилалд Т.Баянд…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд Г.Мөнхсайханы хээр даага түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсэд Д.Очирсүрэнгийн халтар даага түрүүллэ…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд Р.Цогтбаярын хээр хязаалан түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Д.Дагвадоржийн өсгий цагаан зээрд даа…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсэд П.Батсайханы зээрд морь түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Ж.Дэмбэрэлсайханы буурал морь түрүүлл…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд С.Гантулгын зээрд соёолон түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд Б.Отгонсэлэнгийн хээр морь түрүүлж, ирэ…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсийн сонгомол дээд насанд Д.Ганзоригийн х…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд Янгугийн хул шүдлэн түрүүлжээ
-
2023 оны 7-р сарын 27 -нд Баруун бүсэд Ч.Батжаргалын Зээрэн зээрд соёолон тү…
-
2023 оны 7-р сарын 27 -нд Зүүн бүсэд Ж.Алтанхуягийн хээр шүдлэн түрүүлжээ
-
2023 оны 7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд Манлай уяач Л.Дуламсүрэнгийн хээр тү…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна