Аймгийн Алдарт уяач Ц.Цэднээ: Адууг зөв сургах нь хамгийн чухал
-Аймгийн 2 удаагийн аварга малчин юм байна. Хэдэн оноос эхлэн адуу малласан бэ ?
-Би 1958-1968 он хүртэл 10 жил адуу маллаж, энэ хооронд аймгийн сайн малчин нэг удаа болж байлаа. 128 гүүнээс 128 унага авч ЗХУ улс руу Монголоос дөрвөн малчин жуулчлалаар явсна нэгм нь би. Аймгийн аварга болохынхоо урд жил сумандаа олон удаа аварга болсон доо. Харин 1967 оноос 1990 он хүртэл нэгдлийн хонь хариуллаа. Ингээд 1991 ондоо нэгдлийн үйлдвэрийн даалгавар биелүүлж одоогийнхоор улсын сайн малчинтай дүйхээр хөдөлмөрийн хүндэт медаль хүртэж байлаа. 1998 онд хоёр дахь удаагаа аймгийн сайн малчин болсон.
-Хэчнээн адуу маллаж байсан бэ?
-Эхэндээ 270, 80- аад адуу авч байсан. Сүүлдээ суурь болоод 800 хүрсэн. Энэ олон адууг гурвуулаа л маллана. Өвөлдөө оторт гарчихна. Завханы Дөрвөлжин, Талын харын ар хоолой Увсын Зүүнговь хүртэл оторт явж байлаа. Адууныхаа яс чанарыг сайжруулах гэж бас ажиллана. Увсаас азарган үрээ авч адуундаа тавьж байлаа. Мэдээж зөвшөөрөлөөр л авна. Тухайн нэгдлийнхэн, сумынхан сүүлд нь хоёр талын аймгаас зөвшилцөж байж авна.
Ер нь олон ч морь айргийн тавд оруулж байлаа. Манай энд Баян уулын хамгийн хурдан морьтой газар Баянгийн өвөр энэ ард байдаг юм шүү .
-Энд ямар учир байна?
-Олон зүйл нөлөөлдөг биз дээ. Манайхан адууны дээд угшил энд бий л гэлцдэг. За бас нутаг орон ч ивээдэг юм шиг байгаа юм. Хүмүүс ч гаднаас хурд авчирч адууныхаа угшлыг сайжруулах тал дээр анхаарсаар ирлээ. Энэ мэт олон зүйлийн нөлөө бий байх шүү.
Энд нэмж хэлэхэд морийн таньж уяж болно. Гол нь морины эдэлгээ юм шүү дээ. Даагыг яаж сургахаас л сайн мууг нь мэдэж болно. Зөв эдлэх юм бол тэгээд л таньсан даага хурдалж болдог юм. Сургахдаа л эвгүй сургаад, эвгүй эдэлчих юм бол хэрэггүй болж байгаа нь тэр.
-Нэгдлийн адуучин байхдаа морь уяад ямар ямар амжилт гаргаж байв?
-Адуучин байхдаа нэгдлийн хурдан соёолон зээрд морь түрүүлгэж байлаа, Нэгдлийн 5 шарга даага уралдахад нэг нь түрүүлж, нэг нь гурвалж байлаа. Тэрний хойтон жил соёолон зээрд морь уралдуулж бас түрүүлгэж байлаа. Ер нь би айраг алдаж үзээгүй. Хонь малладаг байхдаа ч морио уясаар л байсан. Их, бага хул гэж 2 хурдан хул морьтой байлаа. Бас нэг хондон морьтой байсан. Харин 1995, 96 оноос хойш нас өтлөөд хүүхдүүд тусдаа гараад морь уяхгүй байна.
-Хоёр хул ямар амжилт гаргаж байв. Таны унаган адуу юу?
-Миний унаган адуу. Нэг хул нь Шаргад дөрвөлж, Хөхморьтын 10 жилийн ойгоор нэг нь соёолондоо гурвалж байсан.
-Хэдэн онд аймгийн алдарт уяач болсон бэ?
-Аймгийн алдарт болоод тав, зургаан жил болж байна. Өмнө гаргаж байсан амжилтуудыг маань архиваас гаргаад, алдартын болзол хангасан байна гэсэн. Би чинь өөрийнхөө амжилтыг нарийн сайн бүртгэж байсангүй. Нэгдлийн нэр дээр том бага олон наадамд орж явлаа.
-Нэгдэл тарахад өнөө хурдтай адуунууд ер нь хаагуур тарсан бол. Сураг ажиг тавьж байв уу?
-Сумын хэмжээгээр л тарсан даа. Гадагшаа нэг их гараагүй байх.
-Та маллаж байсан адуугаа дээд тал нь хэд хүртэл өсгөж байв?
-Дээд тал нь 800 нэлээн гаргаад хүнд шилжүүлнэ. Бас агтанд, нядалгаанд өгнө. Хүүхдийн уналганд өгнө, өртөөнд морь сэлбэнэ, малчдад өгнө гээд л тараадаг байсан.
Хүн бүр хөдөлмөрийн баатар, аварга болно гэж зүтгэдэг байлаа. Манай сум олон адуутай, тэр хэрээрээ олон адуучинтай байсан.
-Одоо таны хүүхдүүдээс морь уяж байна уу?
-Манайх гурван хүүхэдтэй. Би чинь насаараа малчин явсан хүн. Одоо хүүхдүүд маань бүгд мал дээр гарсан байна. Багын л малд нүдтэй, хайртай хүүхдүүд байгаа юм. Хөвгүүд маань морь уяна. Гэхдээ одоогоор нэг л эвээ олохгүй байх шиг. Нас ахиад санаанд таарахгүй юм их байх юм. Тэгээд ч сүүлийн үеийн арга барил өөрчлөгдсөн бололтой. Эм тариа хэрэглээд, өвөл зунгүй л тэжээдэг болж. Бид яахав “ид шидээр” нь л уралдчихдаг байлаа.
-Сүүлийн үед морин спортын талаар явуулж байгаа бодлого шийдвэр танд ямар санагддаг вэ?
-Монголчууд бид чинь эртнээсээ л малаа дагаж амьдарч ирсэн уламжлалтай улс. Өнөө цагт моринд хорхойтой залуус олширч байгаа нь сайхан юм шүү. Эндээсээ таван хошуу малаа бас хайрлана л гэсэн үг. Мал тэжээвэл ам тосдоно гэдэг дээ.
-Ярилцсанд баярлалаа.
-Та бүхэнд ч баярлалаа. Урт наслаж удаан жаргаарай.
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Лхагва, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Лхагва, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна