ТОД МАГНАЙ ПОДКАСТ №109 : АЙМГИЙН АЛДАРТ УЯАЧ Ө.ГАНБАТ

Төрийн наадам албан ёсоор эхэлж, төв цэнгэлдэхэд есөн хөлт цагаан тугаа залж байхуйд эртний түүхт Хүйн долоон худагт азарга барианд орж байдаг.
Урьд өдөр нь хоёр насны морьд уралдаж, монгол наадмын морин уралдаан хэдийнэ эхэлчихсэн хэр нь энэ л өглөө наадам дөнгөж эхэлж буй мэт санагддаг.
Тэр дундаа адуун сүргийн манлай азарганы уралдаанаар... Цагаан хоолойгоор бүртгүүлсэн азарганы тоо хийгээд өнөөдөр өнгөнд уралдаж мэдэх хүлгүүдийг зарлан догдолсон сэтгэлийг эрчлэх.
Бидний нөхөд уламжлалт ёсоор азарганы бүртгэл авч мэдээгээ оруулчихаад, урьд өдөр нь авсан баярын сэтгэгдлээ буулгаж байтал гадаа хүмүүс шуугилдаж, хэрэг бишидсэнийг илтгэв.
Юу болж буйг мэдэхээр гартал орон нутгийн сурвалжлагаар явж байхдаа уулзаж байсан уяач ах, мөн түүний хүү бололтой залуухан хархүү нар морь бүртгэлийнхэнтэй маргалдаж байх нь тэр.
Хар хөх дээлтэй залуугийн "Миний азарга өнөөдөр таван нүхний нэгэнд гарцаагүй багтах адуу. Тийм болоод л би ингэж байна. Үгүй бол би монгол наадмын өдөр ингэж хэл ам гаргахгүй. Та нар ямар хариуцлагагүй юм бэ. Азаргыг маань мордуул л даа" гэх ярианаас "хурдан азарга нь мордож чадаагүй болохыг" ойлгов.
Жаахан азнас хийгээд чагнатал "урьд өдөр нь азаргаа бүртгүүлж, бүх зүйлийг журмын дагуу гүйцэтгэсэн ч өнөө өглөө бүртгэлд байхгүй байна"гэсэн шалтгаанаар хээр азаргыг нь бариад уячихаж. Эзэд хожуудаа маягтай мэдээд бүртгэлийнхэнтэй ирж уулзахад "бид мэдэхгүй" гэсээр байдлыг ийн хурцдуулжээ.
Гарааны зурхай руу мордсон азарга улам бүр алсарсаар, бачимдахдаа хоолой нь зангиран, нулимс нь цийлэгнэж "миний азарга үнэхээр хурдан байгаа. 100 жил дахиж давтагдахгүй ш дээ. Азаргыг маань мордуул л даа" гэх залуу хархүүг хараад түрүүхэн бялхаж байсан догдлол ор мөргүй алга болж, "азаргыг нь мордуулах боломжгүй юмуу" хэмээсэнд "эхлээд асуудлыг нь шийдэх ёстой" гэв.
... Азарга эргэлээ, ирлээ. Тэрүүгээр дүүрэн гүйсэн, хөөрсөн улс.
Бид ч бас гүйлдэн би уяачдынхаа, Ундармаа уралдаанч хүүхдүүдийнхээ зургийг дарж, баярын сэтгэгдлийг нь хуваалцан завгүй гүйсээр...
Тэгж байтал түрүүний асуудал дахин сөхөгдөж, бүртгэлийн дугаар дээр алдаа гарсан болж таарав. Өөрөөр хэлбэл 114 гэсэн дугаартай бүртгэгдсэн азаргыг компьютерт шивэхдээ 1114 хэмээн алдаа гаргасан болж таарав.
Ингээд хэн нэгний санаатай, санамсаргүй гаргасан ганцхан зураас нэг уяачийн, нэгэн гэр бүлийн бүтэн жилийн хөдөлмөрийг салхинд хийсгэж, 100 жилийн түүхэнд бичигдэх гайхам түүхийг баллуурдаж орхисон нь илэрхий болов.
Гэхдээ энэ бол тайлбар. Бодит байдал дээр юу болсныг бид мэдэхгүй.
Бүртгэлийн ажлыг олон жил хийж буй эмэгтэй л лав үүнийг хүлээн зөвшөөрөөгүй гэсэн. Өөрөөр хэлбэл бүртгэл шивэхэд 114 байсан гэдэг байр суурин дээрээ бат зогссон гэнэ лээ.
Асуудал ямар ч байсан энэ бол үнэхээр харамсалтай, басхүү хариуцлагагүй гэхэд дэндүү хариуцлагагүй хэрэг.
Яагаад гэхээр уяачид 100 жилдээ хэзээнээс, хэрхэн бэлтгэснийг би гадарлана. Басхүү уяачийн хөдөлмөр ямар хүнд, эдийн засгийн болоод сэтгэл санааны ямар их ачаалал үүрдгийг мэдэхийн хувьд уйлах багадна.
Энэ бүх үйл явдал өрнөж байхад өнөө өмнө нь нэг удаа уулзаж ярилцлага авсан Өлзийтийн Ганбат хэмээх ах хүүгээ зөөллөсхийгээд л дагаад явсан.
Би оронд нь байсан бол бачимдаад багтрах байсан биз. Тэгээд сая уулзахдаа энэ тухайгаа хэлтэл "уяачид бид чинь уралдаан наадмаар аль болох хэл ам хийхийг цээрлэдэг улс. Төрийн наадам шүү дээ. Түмнээ хүндэтгэх ёстой. Гэхдээ тэсэлгүй хэдэн үг хэлсэн" гэсэн.
Тэр уужуу сэтгэлийн үзүүрт сүү тогтож, Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумын харьяат, аймгийн Алдарт уяач Өлзийтийн Ганбатын Гоё хээр азарга шигшмэл морьдын "Их хурд-9" уралдаанд айрагдан, давхар уяагаар төвийн бүсийн уралдаанд магнайдаа тоосгүй түрүүлэн ирж, түмэн олноо цэнгүүлсэн билээ.
Хүүгийнх нь тэр нэг өдөр нулимс дуслуулан байж хэлсэн "миний азарга өнөөдөр таван нүхэнд гарцаагүй орох адуу" гэсэн үг үнэн байсан.
Өлзийтийн Ганбатын өөгүй хээр азарга, өргөн түмний цэнгэлд олонтаа манлайлах бизээ. Хар, цагаан хэл ам хазгай тусах болтугай. Уяа сойлгыг нь тааруулдаг Уртнасангийн Тамир уяачийн урлах эрдэм төгөлдөр байг ээ. /Хээр азарга хэдхэн хоногийн өмнө эзэн солигдож Увс аймгийн Зүүнговь сумын уугуул Бадарчийн Норовсамбуугийн хэмээн цоллогдохоор болжээ./
Тусгаар тогтнолоо тунхагласан түүхэн энэ өдөр өнгөрсөнийг сөхөж өөнтөглөхийн учир нь Монгол наадам, морин уралдаан хар сэргүй, хавчлага шахалтгүй шударга сайхан болж, шандаст хурдан хүлгүүд нь самсаа шархируулан хурдалж, элгэн монгол түмэн, эвийн хадгаа дэлгэхийг ерөөн, хүсч буйгийнх юм.
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
-
2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
-
2023 оны 10-р сарын 17 -нд Өнөө жил яах бол...
-
2023 оны 10-р сарын 09 -нд Сумын Алдарт уяач О.ДАШЗАВ: Сумынхаа наадмын айрги…
-
2023 оны 10-р сарын 08 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
-
2023 оны 10-р сарын 06 -нд Сумын Алдарт уяач Б.Пүрэвбат: Гурван азаргаар одто…
-
2023 оны 9-р сарын 19 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
-
2023 оны 9-р сарын 19 -нд Аймгийн Алдарт уяач Д.Дамдиндорж: Азаргыг их тамир…
-
2023 оны 9-р сарын 18 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан дааганууд
-
2023 оны 9-р сарын 18 -нд Аймгийн Алдарт уяач О.Үнэнбор: Өөрсдийнхөө нэр дээ…
-
2023 оны 9-р сарын 10 -нд Нутагтаа наадах хүслээр нэгэн сайн хүлэгтэй учирса…
-
2023 оны 9-р сарын 10 -нд Уяач Д.Цолмон: Уяач хүн зөв бодолтой байвал морь н…
-
2023 оны 9-р сарын 10 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан шүдлэнгүүд
-
2023 оны 9-р сарын 01 -нд Бага адууг ирлэгч Батмөнхийн Булгадай
-
2023 оны 9-р сарын 01 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДАШДОНДОГ: Уралдвал сайн төлүү…
-
2023 оны 8-р сарын 29 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан хязаалангууд
-
2023 оны 8-р сарын 28 -нд Ёсыг сахисан ууган шавь
-
2023 оны 8-р сарын 22 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан соёолонгууд
-
2023 оны 8-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Л.Лхамжав: Малчин сумын ойгоор…
-
2023 оны 8-р сарын 18 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан их насны морь…
-
2023 оны 8-р сарын 18 -нд Уяач Р.Баатарцогт: Унаган хонгор халзан үрээ маан…
-
2023 оны 8-р сарын 18 -нд Адуу өөрөө эзнээ сонгодог
-
2023 оны 8-р сарын 16 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Баярсайхан: 13-тай мориноос …
-
2023 оны 8-р сарын 16 -нд АХ-ын 102 жилийн ойд байтай давхисан азарганууд
-
2023 оны 8-р сарын 15 -нд Түрүүлэх морь надад бий...
-
2023 оны 8-р сарын 13 -нд Хангайн бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 12 -нд "ТОД МАГНАЙН ЗОЧИН" НЭВТРҮҮЛЭГ №2: МУ-ЫН АЛДАРТ УЯ…
-
2023 оны 8-р сарын 12 -нд Төвийн бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 10 -нд Зүүн бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 10 -нд Баруун бүсийн нэгдсэн цуваа
-
2023 оны 8-р сарын 02 -нд "Монгол магнай" уралдаанд түрүүлж, айрагдсан хүлгү…
-
2023 оны 8-р сарын 02 -нд Хантайшир уулын аймгийн 100 жилд түрүүлж, айрагдса…
-
2023 оны 7-р сарын 30 -нд Зүүн бүсийн сонгомол ангилалд түрүүлж, айрагдсан х…
-
2023 оны 7-р сарын 29 -нд "ТОД МАГНАЙН ЗОЧИН"-МУ-ЫН АЛДАРТ УЯАЧ Д.БАТЧУЛУУН
-
2023 оны 7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Д.Бат-Эрдэнийн хул даага түрүүлжээ
-
2023 оны 7-р сарын 29 -нд Зүүн бүсэд Д.Жаргалсайханы халтар хязаалан түрүүлж…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсийн сонгомол бага насны ангилалд Т.Баянд…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд Г.Мөнхсайханы хээр даага түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсэд Д.Очирсүрэнгийн халтар даага түрүүллэ…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд Р.Цогтбаярын хээр хязаалан түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Д.Дагвадоржийн өсгий цагаан зээрд даа…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсэд П.Батсайханы зээрд морь түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Баруун бүсэд Ж.Дэмбэрэлсайханы буурал морь түрүүлл…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд С.Гантулгын зээрд соёолон түрүүллээ
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Зүүн бүсэд Б.Отгонсэлэнгийн хээр морь түрүүлж, ирэ…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Төвийн бүсийн сонгомол дээд насанд Д.Ганзоригийн х…
-
2023 оны 7-р сарын 28 -нд Хангайн бүсэд Янгугийн хул шүдлэн түрүүлжээ
-
2023 оны 7-р сарын 27 -нд Баруун бүсэд Ч.Батжаргалын Зээрэн зээрд соёолон тү…
-
2023 оны 7-р сарын 27 -нд Зүүн бүсэд Ж.Алтанхуягийн хээр шүдлэн түрүүлжээ
-
2023 оны 7-р сарын 27 -нд Хангайн бүсэд Манлай уяач Л.Дуламсүрэнгийн хээр тү…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна