“Цэцээ гүний хурд” МСУХ-ны дэд тэргүүн Ц.Гантөмөр: Адуугаа монгол талд нь нэлээд сайжруулсан

Номт 6-р багийн харьяат, сумын морин спорт уяачдын холбооны дэд тэргүүн Цагаанхүүгийн Гантөмөр 1984 оны өвөл төржээ. 

Удамт уяачдын уухайд түрлэг нэмж яваа тэрээр 2015 оноос морь уяхын сацуу холбооныхоо үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцох болсон байна.

-Ярилцлагаа таны удам судраас эхэлье. Танайханд хурдан хүлгийн хийморьт омогшигч эрс хэр олон байсан бэ?  
-Манайхны  дээдчүүл одоогийн Батсүмбэр сумаар нутаглаж, өөрийн чинь хэлснээр хүлгийн хийморьт баясч явсан улс. Өөрөөр хэлбэл гурван үеэрээ морь уяж хурдлуулан, түүгээрээ бахархаж явдаг. Өвөөгийн аав Дорж гэж хүний талаар би сайн мэдэхгүй юм. Харин миний өвөө Ойдовын уясан морьд тэр хавиараа сайн давхидаг байсан гэнэ лээ. Миний аав Ойдовын Цагаанхүү 1980-аад оны үед улсад хээр үрээгээ наймд давхиулж байсан. Ажил амьдралын мөр хөөж төв суурин бараадаагүй бол илүү амжилт үзүүлэх байсан биз. Харин аав маань барилгын ажил эрхэлдэг болохоор ид ачааллынхаа үед морь уях боломжгүй юм. Миний хувьд  адуутай нөхөрлөөд 20-иод жил болж байна. Морьдын маань уяа сойлгыг авга ахын хүү Гантулга тааруулдаг. Уржнан Төв аймгийнхаа наадамд соёолон түрүүлгэсэн. 
-Хэдий үеэс морь уясан юм бэ?
-Би аймаг байгуулагдсаны 69 жилээс эхлээд найман жил хурдан морь унасан. Аймгийн 70 жилийн ойгоор зургаан насны морь унаж, азарга хоёр тасарч уралдахад эхний азарганд нь шаргыгаа есөөр давхиулж байлаа. Тэгээд сургууль соёлын мөр хөөж хэсэг завсарлаад 2015 оноос идэвхтэйгээр морь уяж байна.
-Ямар адуугаар наадаж байна вэ?
-Өвөөгөөс өвлөгдсөн адууг ах дүү гурав хувааж аваад өөрсдийнхөө хэмжээнд чанаржуулан сайжруулж байна. Миний хувьд аймгийнхаа Баян-Өнжүүл, Алтанбулаг, Сэргэлэн болон Сүхбаатар аймгийн Уулбаян, Хэнтий, Дорноговийн хэд хэдэн сумдаас адуу авсан. Морь сонирхогчид андахгүй дээ. Аварга хээрийн эзэн Агваан багшийн унаган хонгор азарга Баян-Өнжүүлд ирсэн юм билээ. Би түүнийх нь төл хонгор азаргыг авсан. Мөн Хадангаа цустай нэг азарга авсан. Үржил хийхэд сайн гүү их чухал. Ингэж бодоод Увсын Тэсээс гүү авсан. Ер нь бол адуугаа монгол талд сайжруулсан л гэж бодож байгаа. 
-Алтанбулагийн хэнээс ямар адуу авсан юм бэ?
-Сүнрэвийн боруудын удмаас авсан. Мөн сумандаа болон улсад айрагдсан Намжилын хүрэнгийн төл гүүг авсан. За тэгээд Сэргэлэнгийн сайчуул болох Онон ах тэргүүтэй уяачдаас адуу авсаан авсан. 
-Адуу чанаржаад айраг алдалгүй наадаж байна уу?
-Хамгийн анхны айргаа 2014 онд авсан. Ганболдын Энхтайван найзын маань уясан даага аймгийн наадамд түрүүлж яваад үзэгчдийн үзүүр дээр ирж, арынхаа дааганд дайруулаад аман хүзүүнд баригдаж байсан. Тэр бол миний анхны айраг. Түүнээс хойш аймгийн наадмаас нэг түрүү, сумын  болон багахан наадмаас арваад айраг, түрүү хүртсэн. Шинэ залуу уяачийн хувьд  суралцаад л явж байна даа.  
-Дов үзэж байж хүүхэд адуу хоёр туршлагаждаг гэдэг. Томоохон наадмуудад оролцож байна уу?
-2017 онд Увс аймгийг зорьж Хан хөхүй хайрханы тахилга баруун бүсийн уралдаанд оролцсон. Баттөгс гээд найзтайгаа зургаан насны есөн адуутай очиж, найзын маань алаг азарга эрлийз дээд ангилалд аман хүзүүдсэн. 
-АХ-ын 98 жилийн ойн баяр наадмын бэлтгэл эхэлсэн байна. Энэ жил хэдэн насны хичнээн морь уяж байгаа вэ? 
-Энэ жил зургаан насны 12 адуу уяж байгаа. Одоогоор уяа сойлго нь сайхан л байна. 
-Морьдоо хаана уядаг юм бэ?
-Өгөөмөрийн аманд. “Эрчим” гал гээд гарчихсан байгаа. 
-Залуу уяачийн цаашдын уралдаануудад амжилт хүсье. Харин холбооны дэд тэргүүний тухайд хэдэн асуулт байна. Хэзээнээс сумынхаа МСУХ-нд ажиллаж байгаа юм бэ?

-2015 оноос Зуунмод сумынхаа “Цэцээ гүний хурд” МСУХ-ны дэд тэргүүнээр ажиллаж  байна. Ажлаа авснаас хойш гурван наадмын морины комиссын даргаар ажиллалаа. 
-Ямар уралдаанууд билээ?  
-Манай холбооноос “Цэцээ гүний хурд” хаврын уламжлалт уралдааныг зохион байгуулдаг юм. 
-Таны санал санаачлагаар хийгдсэн ажлуудаасаа дурдаач?
-Бодож төлөвлөж явдаг зүйл бий. Үүний тэргүүн эгнээнд уяачдын холбооны байр. Эхлээд өөрсдийн гэсэн байртай болчихвол уяачид уулзаж, хуралдахаас эхлээд туршлага солилцох гэх мэтэд дэмтэй болно. Дараагийн нэг бодож явдаг бол холбооны төлөөллөөс аймгийн баяр наадмын комисст оруулах. Мөн уяачдаа зохион байгуулж, аймгийнхаа наадамд оролцуулах. 
-Хэрэгжиж болмоор ажлууд байна. Ах дүүс морь уядаг тухай дээр ярьсан. Харин хүүхдүүд тань хэр эвтэй вэ? Адуугаа чанаржуулж байгаа хүн аваад явах залуусаа мөн бэлтгэх ёстой байх. 
-Би гурван хүүтэй. Том хүү Ган-Эрдэнэ дөрвөн жил хурдан морь унаад хасагдсан. Одоо адуунд давхидаг болж. Дараагийнх нь Нямжаргал гээд охин бий. Охин маань бас гурван жил хурдан морь унасан. Эрэгтэй хүүхдээс дутахгүй унана шүү. Ер нь хүүхдүүд маань моринд дуртай.
-Ярилцсанд баярлалаа. Сайхан наадаарай. 

"Тод магнай" сэтгүүлийн Төв аймгийн Зуунмод сумын тусгай дугаараас...