Дархан түмэн эх зээрд халзан
![](http://todmagnai.mn/images/users/cube/73f11013677ea13b2217f297dec29d25.jpg)
![](http://todmagnai.mn/images/news/main/7161273c30e774e948956f3f773f2495.jpg)
Төрийн их баяр цэнгэл наадамд гурав түрүүлж, нэг айрагдсан Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын харьяат, Монгол Улсын Манлай уяач Долгорын Ганбаатарын Дархан түмэн эх зээрд халзан морийг мэдэхгүй хүн цөөн биз ээ. Нэгэн үеийн цуут хурдан хүлгийн удам, угшлыг дэлгэрүүлэн хөөвөөс:
![](/images-library/e4980a8c8aca24a8c95a42318fa15a70.jpg)
Эцэг: Хэнтий аймгийн Галшар сумын нэрт уяач олон түмнээ “Ангасай” хэмээн алдаршсан Д.Банзрагч улс хувьсгалын 50 жилийн ойгоор саарал азаргаа түрүүлгэв. Энэхүү саарал азарга бол Галшарын нэрт уяач Донойн Цэгмидийн АХ-ын 30 жилийн ойгоор түрүүлсэн саарал азарганы үрийн үр аж. Д.Банзрагч 25 жилийн дараа төрийн наадмыг зорин ирж азарга түрүүлгэчихээд буцахдаа Баянжаргалан сумын нэрт уяач Н.Даваанэрэнгийн Санжаад саарал даага бэлэглэжээ. Д.Санжаа түүнийг нь Мөнх төрийн Мөнгөн магнай халзан азаргандаа хураалгаж, охин зээрд халзан унагатай болжээ. Хоёр талаас хурдны удамтай зээрд халзан даагаа Д.Санжаа хадам аав Төв аймгийн Эрдэнэ сумын харьяат “атигар” хэмээх Базарсадад бэлгэнд өгч. Базарсад түүнийг нь Манлай уяач С.Гэсэрваанийн цайвар хүрэн азарганы төл шарга халзан азарганд хураалгаад эр цавьдар халзан унагатай болж. Түүнийгээ Баяндэлгэр сумын Нүрзэд гэгчид өгсөн байна. Нүрзэд түүнийг нь уяж, шүдлэн, хязааланд нь сумандаа түрүүлгээд Баянжаргалан сумын Наваан-Осорын Дагвадоржид өгсөн ч уяж амжилгүй 1985 онд найз Ц.Нарангэрэлдээ бэлэглэжээ. Холын сайн цустай халзан азарга Ц.Нарангэрэлийнд ирсэн цагаас хурд тарьж, Дархан түмэн эх зээрд халзан, Бөмбөг халзан зэрэг цуут хурдан хүлгүүдийг бий болгожээ.
Эх: Төв аймгийн Баянжаргалан сумын харьяат Сандагийн Цэрэндаш Баян сумын харьяат Очирын Санжаабүрэгээс алдарт Шийтэрийн зээрдтэй нас чацуу, эцэг нэгтэй цавьдар азарганых нь үр хүрэн халзан азаргыг авчээ. Энэхүү халзан азарганы үр хүрэн халзан азарга гарч, түүний төл хонгор халзан гүү гарсан нь Дархан түмэн эх зээрд халзангийн эх ажгуу.
Ийн Халхын цуут хүлгүүдийн цус нэвчсэн зээрд халзан үрээгээ Ц.Нарангэрэл өөрийн найз Батчулуундаа бэлэглэж, өнөөх нь Зүүнхараад цайны хүнтэй болсон ээждээ хонинд унуулахаар явуулжээ.
Хөөрхөн алхаатай зээрд халзан үрээг Д.Ганбаатар эртнээс сонирхож, хоёр ч удаа авахаар оролдоод бүтэлгүйтэж. Тэгж байтал нэг хавар айлын хөгшин бурхан болж, эмгэн нь нутаг буцахаар шийджээ. Яг энэ үед үнээ нь тугаллаж, тэргэнд орох сайн морь хэрэгтэй болсон тул Д.Ганбаатарт хандан тэрэгний морь, хязаалан эр хонь аваад зээрд халзан соёолонгоо өгчээ. Дархан түмэн эх зээрд халзан эзэнтэйгээ уулзсан түүх ийм буюу.
![](/images-library/ca97bcd1cb12880f12e06a2bf38d6fcf.jpg)
Халзан үрээг авчраад Д.Ганбаатарын дүү Батцэнгэл гаднаа уячихсан байхуйд нутгийн нэг өвгөн харчихаад “Энэ байдас шиг жижигхэн адуу давхих уу” хэмээн ихэд басамжилж байсан гэдэг. Арга ч үгүй юм. Тухайн үед Зүүнхараа, Баруунхараагийн адуу цус холилдоод томируун болчихсон байсан цаг л даа.
Зээрд халзан морь дараа жил нь хавчигтаа /1996 онд/ улсын наадамд очоод 17-д давхин “хоосонгүй” гэдгээ баталж, чамлаж байсан зарим нэгэнд хариу барьжээ. Харин түүний дараа жил буюу 1997 онд Мандал сумын 75 жилийн ой, Сэлэнгийн бага хурд уралдаануудад түрүүлж, Орхон аймагт болсон хангайн бүсийн уралдаанд долоолоод, Хэнтий аймагт болсон Өвгөн ноёны наадамд 12-т давхисан байна. Ийнхүү нэлээд хэд уралдчихсан халзан морь Буянт-Ухаагийн дэнжид түрүүлэн ирж, түмэн олноо баясган төрийн наадамд долоотой түрүүлсэн дөрөв дэх хүлэг болсон юм.
Нэмж тодруулахад, тэр жил их насны морины уралдаан будилсан ч, зурхай хүрч эргэсэн морьдоос халзан морь ийн түрүүлсэн билээ. Гэхдээ Халхын том уяачид халзан морийг үл тоож “За яах вэ, будилаанд түрүүлсэн. Азтай юм” хэмээж байсан ч 1998 онд шигшмэл морьдын анхны “Их хурд” уралдаанд 13-т давхихад нь юм дуулгах адуу байна гэцгээж байсан гэдэг.
Түүнийг нь ч баталж халзан АХ-ын 78 жилийн ойгоор холхон тасарч түрүүлэн аргагүй хурднаа харуулаад, 2000 онд дахин түрүүлж амжилтаа бататгасан юм. Тэр жил Архангай аймагт анхны “Тамирын хурд” уралдаан болж, халзан морь давхар уяагаар уралдан магнайдаа тоосгүй өнгөлөн хэсэгтээ хүмүүсийн цай хоолны даруулга болсон билээ.
2001 он. АХ-ын 80 жилийн ой. Хүн бүхэн халзан морийг дөрөв дэх түрүүгээ хүртэнэ хэмээн битүүхэн хүлээж байсан цаг. Хэдийгээр тэдний хүсэл биелээгүй ч тэр цагийн тэнхээт хүлэг гэдгээ дахин харуулж, айргийн гуравт хурдалж, давхар уяагаар “Их хурд-2” уралдаанд долоод давхижээ.
2003 он. АХ-ын 82 жилийн ой. Ганцхан харайлтын зай байсан бол баараггүй айрагдах байсан ч зургаад баригджээ.
![](/images-library/c0540a23c1692c8c034679cc3d8f71f7.jpg)
Ингэж халзан морь чамласан, бассан олон хүнд бие жижиг ч бэлчээр томтой адуу гэдгээ харуулж, монгол адууны гоёмсог давхилыг үзүүлж чадсан молор эрдэнэ юм. Уяа сойлгын хувьд холын уяатай. 13-14 хөлстэй байж давхидаг. Уяа нь ороод ирэхийн цагт хошуун дээгүүр нь хөхөлбөр мэнгэ гарч ирэх агаад мордоход ч, адуундаа сул явахдаа ч сайхан сайварлана. Зүс нь хувирч хонгор ч юм шиг, ухаа ч юм шиг болно.
Уяа зөв жилээ улам номхорч, унтамхай болохын зэрэгцээ амнаасаа урт шүлс савируулан зогсдог байсан гэдэг. Давхиж буйг нь харахад яралзсан хурд харагдахгүй ч ямагт тонгойн урд талын адуугаа үе үесхэн сортосхийн харсаар нэг мэдэхэд явж оччихсон, дайрч байдаг аж. Зориг ихтэй учир ямар ч морьтой уралдсан үл цуцдаг гээд сайн адууны шинж давамгай хүлэг байжээ.
1997 он
АХ-ын 76 жилийн ойн баяр наадмын түрүү
1999 он
АХ-ын 78 жилийн ойн баяр наадмын түрүү
2000 он
АХ-ын 79 жилийн ойн баяр наадмын түрүү
2000 он
“Тамирын хурд” бүсийн наадмын түрүү
2001 он
АХ-ын 80 жилийн ойн баяр наадмын айргийн гурав
Мөн шигшмэл морьдын “Их хурд-1” уралдаанд 14, “Их хурд-2” уралдаанд долоод хурдалж байсан.
"Тод магнай" сэтгүүлээс ...
3 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
33 минутын өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ц.Амарсанаагийн хонг…
-
1 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын хүрэн…
-
5 цагийн өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
-
7 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
22 цагийн өмнө Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
23 цагийн өмнө Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
Өчигдөр, 16:51 минут Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
Өчигдөр, 15:38 минут Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
Өчигдөр, 13:47 минут Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
Өчигдөр, 12:49 минут "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
Өчигдөр, 09:41 минут Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
Өчигдөр, 09:19 минут Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
Өчигдөр, 09:15 минут "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд Х.Гарь…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд 106 да…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд ангилалд эхний …
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насны уралдаанд…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насанд 65 хурда…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дээд насанд эхний 10…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дээд насанд С.Баярса…
-
7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд насанд 79 хурдан хүлэг бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 13 -нд Цоллооч хүүд Д.Чулуунбат Тод манлай даага амлав
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан д…
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Х.Улам-Өрнөхийн хээр даага тү…
-
7-р сарын 12 -нд 258 даага бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан с…
-
7-р сарын 12 -нд Уралдаанч Б.Энх-Очир: Захаар нь дайрч ороод Нандин…
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Хишиг-Очирын Бөхбатын хүрэн с…
-
7-р сарын 12 -нд 217 соёолон бүртгүүлж, 152 нь гараа руу хөдөлжээ
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Б.Ерөөлтийн халтар морь түрүү…
-
7-р сарын 11 -нд 228 их насны морь бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан а…
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд С.Гал-Эрдэнийн Нандин хонгор …
-
7-р сарын 11 -нд 192 азарга бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан ш…
-
7-р сарын 10 -нд Ц.Дагвасүрэнгийн хул шүдлэн түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд 254 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
7-р сарын 10 -нд Батсуурийн Чинзоригийн хээр хязаалан түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд 156 хурдан хязаалан гарааны зурхайгаас эргэлээ
-
7-р сарын 10 -нд Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
2024 оны 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
-
2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
-
2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
-
2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
-
2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
-
Өчигдөр, 16:51 минут Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
Өчигдөр, 09:41 минут Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
5 цагийн өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
-
Өчигдөр, 12:49 минут "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
Өчигдөр, 09:15 минут "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
23 цагийн өмнө Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
7 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
Өчигдөр, 15:38 минут Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
Өчигдөр, 13:47 минут Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
Өчигдөр, 09:19 минут Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
22 цагийн өмнө Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
1 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын хүрэн…
-
33 минутын өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ц.Амарсанаагийн хонг…
197.210.76.46
Энэ нь олон нийтийн эрүүл мэндийн талаар урьдчилан мэдээлэх явдал юм Эмнэлэг нь ноцтой бөгөөд бөөрний хандивлагчдын эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг яаралтай эрэлхийлж байгаа бөгөөд энэ нь 100 тэрбум долларыг 780,000 ам.доллараар бөөрөөр нь зарж байна. Хэрэв хэн нэг нь бөөрний хандив өгөх хүсэлтэй байгаа бол DR.PRADHAN.UROLOGIST .LT.COL@GMAIL.COM хаягаар хандана уу. Та манай хамтран ажиллах вэбсайтыг www.drpradhanurologi st.com сайтаас үзэж болно.
Reply197.210.76.46
Энэ нь олон нийтийн эрүүл мэндийн талаар урьдчилан мэдээлэх явдал юм Эмнэлэг нь ноцтой бөгөөд бөөрний хандивлагчдын эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг яаралтай эрэлхийлж байгаа бөгөөд энэ нь 100 тэрбум долларыг 780,000 ам.доллараар бөөрөөр нь зарж байна. Хэрэв хэн нэг нь бөөрний хандив өгөх хүсэлтэй байгаа бол DR.PRADHAN.UROLOGIST .LT.COL@GMAIL.COM хаягаар хандана уу. Та манай хамтран ажиллах вэбсайтыг www.drpradhanurologi st.com сайтаас үзэж болно.
Reply192.82.85.166
Үнэхээр сэтгэл сайтын заяа сайн гэгчээр бахархам амжилттай байсан юмдаа эзэн нь мөнх байгээ бидний сэтгэлд
Reply