Ханагар хээр

Сэтгүүлч
2021 оны 4-р сарын 23 -нд

Эргэл хайрхандаа даатгагдсан

Эзэн хүнээ алдаршуулсан
Эрдэнэбулганы эрэмгий хээр
Хангай нутгаас тодорсон
Хангал хурдаараа гайхуулсан
Ханагар хээр хурдан ажнай ...
“ХАНАГАР ХЭЭР” МОРЬ

Булган аймгийн Хангал сумын “Аймгийн алдарт” уяач Равжирын Эрдэнэбулганы “ХАНАГАР ХЭЭР” морь гэж энэ цагт ид амжилт, нас нь жагссан, наадамчин олныг уулгалуулсан үзүүрийн олон уралдаануудад хурд шандасаараа тодрон гайхагдсан эрмэг зоримог давхилыг нь, аргагүй хурдан хүлэг болох оо аймаг сумандаа хэд хэдэнтээ бататгасан амжилтыг нь, хурдан хүлэг эзнээ олж ирсэн түүхээс нь товч өгүүлье.
Хангал нутгийн Ханагар хээр хүлэг Дорнод аймгийн Баян-Уул сумын залуу уяач Сайнбаярын Ганбатын адуун сүрэгт 2007 оны хавар тэнцсэн, эцэг Хонгор азаргыг Дорноговь аймгийн Дэлгэрэх сумаас авч хоёр жил гүү хураалгасны сүүлийн жилд гарсан унага юм. Эх хээр гүү нь С.Ганбат уяачийн өсгөсөн аав болох Чадраабалын хурдан хээрүүдийн угшилтай бол “Ханагар хээр”-ийн ах хонгор морь нь сум орон нутагтаа хэд хэд түрүүлж айрагдсан байна.


С.Ганбат уяач нь хурдан морь сайн уяхын зэрэгцээ Орхон аймагруу өөрийн найз нөхдөөрөө дамжуулан олон хурдан адуу гаргаж байсны дотор Ханагар хээрийг 2009 онд шүдлэнд нь зарахаар авчирчээ. Гэвч Орхон, Булган аймгийн цол гуншинтай, нэртэй зартай олон уяачдад алсдаа сайн морь болохыг хэлээд санал болгосон ч даага шиг жижигхэн, том наадамд амжихгүй гэж гологдсоор 2012 он хүргэжээ. Тэр ондоо Хангал сумын “Дэлгэр-Өндөр” овооны баярт айргийн 4-т давхисан байхад нь моринд нүдтэй залуу “Аймгийн алдарт” уяач Энхбатын Орхон авга ах Р.Эрдэнэбулгандаа санал болгосноор 1.5 сая төгрөгөөр худалдаж аван, хүлэг эзэн хоёр уулзаж амжилт алдраа мандуулах эхлэл нь тавигдсан байжээ.
Удам залгасан уяач, Аймгийн аварга малчин Г.Равжир гуайн арван хүүхдийн долоо нь хүү бөгөөд тэдний дөрөв нь аавынхаа ажил үйлсийг уламжлан, адуу хүлгээ дээдэлсэн, агтны тоосонд дээлээ гандаасан уяачид болцгоосон билээ. Том ах Р.Энхбат аймгийн алдарт уяач, улсын аварга малчин, удаах хүү Р.Ирээдүй сумын алдарт уяач, дунд хүү Р.Мөнгөнхуяг мөн аймгийн алдарт уяач бол аав, ах нарын морийг унаж уяаны ажилд тусалж адууны дэргэд дэргэж өссөн отгон хүү Р.Эрдэнэбулган цэргийн алба хааж, хот суурингаар ажил төрөлтэй хэдэн жил явж байгаад 2012 онд нутагтаа ирж хавчигар жижгээр олонд гологдоод байсан хавчиг хээр морьтойгоо учирч, уралдсан наадам болгондоо үзүүрийн торгон уралдаан хийж явсаар Ханагар хээр хүлгийнхээ амжилтаар 2019 оны шаргачин гахай жилийн босгон дээр ах нарын алдар хүндийг залгамжлан “Аймгийн алдарт уяач” цол шагналаар шагнагджээ.
Эзнээ олсон хүлэг ч ирсэн цагаасаа хойш айраг түрүү цөөхөн алгасаж аймгийн баяр наадмын 2 түрүү, 1 айраг, аймгийн бүсийн уралдааны 1 түрүү, 3 айраг, Сумын баяр наадмын 2 түрүү, 4 аманхүзүү, 2 айрагдсаны дотор Хангал сумынхаа баяр наадамд завсаргүй 8 жил түрүүлж айрагдсан ховорхон амжилтыг үзүүлж Булган аймгийн “Оны шилдэг их насны морь”-оор 2013, 2015, 2017 онуудад шалгарч байсан байна.


Хээр морь олон хоногийн хатуу чанга ханасан уяагаар сойлго жигдэрдэг, сайн байгаагаа ширүүн дориун ааш зангаараа илтгэдэг, хаврын богино уралдаанд багтаж үзүүрт ирдэггүй ч халуун зуны наран дор олныг огшоож уралдаг аргагүй ханагар нэрэндээ таарсан онцлогтой, уяа давхилтай адуу юм.
Олон олон огшоож уралдсан наадмуудаас 2017 оны 7-р сарын 8 өдөр Хангал сумынхаа баяр наадамд аманхүзүүнд хүндхэн давхилтай өсгий нь хагарчихсан хөл доголон уралдаж ирээд уяан дээрээ сэргэлэн зогсож байхад нь “Ханагар хээр”-ийн урд хэрээ ирж суучаад байхыг ажаад эзэн уяач эргэлзсэн бодлоо шууд орхин, ахин нэг аймагтаа уралдан адуу жижигддэггүй, уяач залуудаггүйг харуулан Булган аймгийнхаа баяр наадамд дархан хурдан гэдгээ батлан түрүүлж байсныг сэтгэл гэгэлзүүлэн дурсан ярьж байсан.


Хэдийгээр хээр морь ид сайхан уралдаж байгаа ч шинэ залуу Аймгийн алдарт хүлэг мориндоо баярлаж буй сэтгэлийн мялаалга болгон 2019 оны зун Бэсрэг наадам зохион байгуулж Ханагар хээр морио алдаршуулан найман зуны нартай хуртай уралдсан нөр амжилтыг нь бахдан наадамчин олныхоо өмнө цоллон баясгасан билээ.
Өнөө жил арван дөрвөн настай аргамаг хүлэг Ардын хувьсгалын түүхэн их цэнгэл 100 жилийн ойн баяр наадамдаа мордохоор өнгө зүс сайхантай уяа сойлго, уналга эдэлгээндээ орчихсон байгааг залуу алдарт уяач Р.Эрдэнэбулган дуулгалаа.
Хурдан морины босоо цагаан хийморь өнөд ивээх болтугай.
Б.Ууганбаяр 


0 Сэтгэгдэл

ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

    Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна