Д.Ойдов: Манай сумаас халхын гурван том хутагт төрсөн

Завхан аймгийн Шилүүстэй сумын харьяат Д.Ойдовын Тод магнай сэтгүүлийн тусгай дугаарт өгсөн ярилцлагыг хүргэж байна. 

-Их хутагтын үр сад хэмээсэн. Тэр талаараа дэлгэрүүлээч?

-Завхан хутагт хувилгаадын өлгий нутаг гэдэг шиг манай Шилүүстэй Нарванчин гэгээнтнээрээ овоглож явдаг. Нарванчин гэгээн өөрийн хийддээ таван настай Дилав хутагтыг залж авчран хамт заларч байсан тухай түүх бий. Одоо Дилав хутагтын хойд дүр Халимаг хүн тэрхүү хийд хүрээний буурин дээр жил болгон ирдэг. Мөн Андиа гэгээн буюу Цэрэндондов хувилгаан манай Шилүүстэй сумын хүн. Монголын 13 хутагтын ес нь Завхан аймагт, тэр есөн хутагтын гурав нь манай Шилүүстэй сумынх. Түүгээрээ манай нутгийнхан их бахархаж явдаг. Би наян найман шидтэй Нарванчин гэгээнтний удмын хүн байгаа юм. Бүр тодруулбал, миний эмээ тэр гэгээний төрсөн дүү нь. Манайханд гэгээнтний эдэлж хэрэглэж байсан зүйлс өнөөг хүртэл хадгалагдаж үлдсэн. Жишээлбэл, манай дүүд гэгээний өмсөж байсан дээл нь байдаг. Надад хэрэглэж байсан лааны суурь нь бий.

-Гэгээнтнийг хурдан моринд дуртай, шилмэл сүрэгтэй байсан гэдэг юм билээ. Их хүмүүний үр сад мэдээж морь мал сонирхдог байлгүй?

-Сонирхоно оо. Одооноос л адуу мал цуглуулж эхэлж байна. Энэ жил Сүхбаатар чиглэлийн нэг даага Говь-Алтайн Гуулингаас авахаар ярьчихсан байгаа. Түүнээс гадна унаган нутгийн адуунууд мэр сэр бий. Манай аав Дагвадорж сайн адуучин байсан гэдэг юм. Аав олон хурдан буурал морьтой байсан юм гэнэ лээ.

-Шилүүстэй сумын морь сонирхогч залуусын төлөөлөл хэмээн ойлгож байна. Ер нь сумын удирдлага залуусаа хэр дэмжиж ажилладаг вэ?

-Бид бүгд сум орныг удирдах үүрэг хүлээсэн учраас төрийн бус байгууллагуудтайгаа аль болох хамтарч, дэмжиж ажиллахыг хичээдэг. Тэр ч үүднээсээ би өнөөдөр хүрэлцэн ирж та бүхэнтэй уулзаж ярилцаж байна. Манай сум дээр үеэсээ “Шаварт хөөврийн унага” гэсэн бэсрэг угшилтай байсан газар. Одоо хэр нь нутгийн хурдны удам тасраагүй уяачид маань уяж хурдлуулж байна. Жишээлбэл, аймаг, бусад бүсдээ нэлээд хэд түрүүлсэн аймгийн Алдарт уяач Зоригт гэдэг хүний халтар азарга бол яг энэ Шаварт хөөврийн унаган адуу. Мөн биднийг хүүхэд байхад Лхүндэвийн халтар, Баавгайн хар, Цонройжавын хар, Ширнэнгийн зээрд, Далхын хээр гээд алдартай хурдан хүлгүүд олон байлаа.

-Сумын хэмжээнд морь уяж байгаа хүн олон бий юу?

-Манай сум 2013 оны жилийн эцсийн тооллогоор 1818 хүн амтай гэсэн тоо гарсан. 100 гаруй мянган толгой малтай байснаа зудад үрэгдээд 30, 40-өөдхөн толгой малтай болсон байсан бол сүүлийн хоёр жил тэнгэр хангай ивээж  мал ч овоо өслөө. Залуучууд маань олноор морь сонирхож уяж байна. Тэр жишээ нь надтай хамт ирсэн уяачид залуу хүмүүс байна шүү дээ. Эд нар маань нутгийнхаа Шаварт хөөврийн угшлыг авч үлдэхийн зэрэгцээ адууныхаа үүлдэр угсааг сайжруулахаар  зүүн зүгээс адуу их авчирч цус сэлбэж байна. Сумынхаа 90 жилийн ойгоо угтаж ноднин нэлээд хэдэн хурдан удмын адуу авсан. Одоо зөвхөн сумын төв дээр гэхэд л 50, 60-аад адуу тэжээгдэж байна. Ер нь бол 90 жилийн ойдоо манай уяачид эртнээс бэлтгэсэн.

-Ойн баяр дэлгэр сайхан болтугай. Ярилцсанд баярлалаа.

-“Тод магнай” сэтгүүлээрээ дамжуулаад Шилүүстэй  сумынхаа ард түмэнд түүхт 90 жилийнхээ ойг сайхан тэмдэглэж өнгөрүүлээрэй хэмээн ерөөе.

У.Энхмаа                                                                          “Тод магнай” сэтгүүлийн Завхан аймгийн тусгай дугаар 2015 он