Морин эрдэнийн эс тохирсоныг шинжлэхүй

Хөлс эс тохирвол үсний өнгө муухай бөгөөд давхиж ирмэгц чичрэх, аяндаа цочих.

Гэдэс эс тохирвол давхихдаа амьсгал давхцах, эсвэл гэдэс умдаг шахах, эсвэл цээжнээ тулалцах.

Уяандаа уйдвал хотойх, суниах, эвшээх

Ус эс тохирвол унтах, гэнэт гэнэт цочих, газар дэвсэх цавчлах

Халуун хүйтэн нь эс тохирвол биеэ маажлах

Газар эс тохирвол шээс нь хар хүрэн болох, нүд нуухтах, тавихад үл хөрвөөх,

Алив морины хөлс, гэдэс цөм тэнцэж, уяа тохирвол давхиж ирээд сэрвэлзэн харах, ангалзан сайхан аалиар загнаж байх ба үзвэл нүдэнд зохистой бөгөөд уяандаа байхад тэмүүлэн сайхан зангаар цээжээ өндөрлөн алс харж, түүнээс хоёр завжаар шүлс гарган туурай юугаа нийлүүлэх болно. Давхихад бие нь  чанга, урьд хөл нь эрүү доор зэрэгцэн, хойд хоёр хөл нь сүүлээ өнгөрөн гуядахад сүүл юугаа  салтаа гэдэс цохих, ирээд өвс унхиалан дөрвөн хөл зогсоогоор шулуухан байна. Гишгэлэхэд бие нь сулхан мэт салгалан явах, тавимагц хоёр хөлөө өвчүү тийш ойрхон хөрвөөнө. Услахад амаа үл зайлан шударга залгиж, гурван үе алс харж уух бөгөөд үсний өнгө  хурц сайхан, гэдэс нарийн тэгш, нүд сэргэлэн бол уяа тэнцэн тохирч, сайхан санаатай чухам зул мэт, уялга тэнцсэн ажнай мандал хэмээх хүлэг үрээ болно. Үүнд засал нь гүйцсэн тул эрт барьж, эрт тавь. Насан гүйдэл хураахыг хүсвэл шөнө дунд барьж, өчүүхэн сул архи нэг оочихын төдий өгөөд тавь. Үдээс хойш тавихдаа  шар тос нэг чимхийн төдий өчүүхэн хужир холиод идүүл.

Хөлс эс зохицсоныг дахин нэг сайн хөлөргө. Хужиртай бүлээн усаар сайтар угаа. Цангааж байгаад усалсаар бүтээж хөлөргө.

Гэдэс эс зохицсоныг ус сольж уулга. Эс болбол хужиртай уснаа  хим өвс хольж буцалгаад өг. Халуун усны уураар гэдэс өөд ут. Түүний дараа хүйтэн усанд оруул. Эсвэл хар чийгийн цагаар, даруй шөнө дунд барьж үүрээр тавь. Ингээд уг ёсоор уятугай. Дахин уяхад чөдрөөр уявал хожим уяа олох буй. Уяанд уйдсан моринд үргэлж, үнэртэн тавь. Бойгараар ут. Хөгжим дууг сонсго. Өндөр сэргэлэн газар аваачиж холын бараа үзүүл. Муу морьтой ойрхон уралдуулж түрүүлгэ. Эс зохицвол нэг өдөр султга. Үүнд эрхгүй зохино.

Ус эс зохицсон моринд сайтар цангааж хазаартай бяцхан бяцхан уулга. Эсвэл халгайн зутан өг. Тэгвэл зохицно. Бас эс зохицвол ганцааранг барьж уя. Нүдэнд тос түрх. Бас элэг гэмтсэн байдаг тул  давхиулж амьсгалыг үз. Хамраар өчүүхэн шүүс мэт гарвал задийн үнс, жонш чулуу өг. Аманд арүрийн махыг зуузайнд нааж өгвөл зохих болно.

Өвс эс зохицвол тачир өвсөнд эрт тавьж, аль тачир амттан өвс идүүл. Эсвэл нэг шөнө өчүүхэн агь идүүлэн цангааж усална. Шүдлэн даага бол өвсний гэм үл болно.

Халуун эс зохицвол морины хөлсийг сайн ав. Үдэш тавихдаа хуурай газар тавь. Өдөр тутам өчүүхэн ус хая. Өдөрт гурав дахиж хазаартай усал. Биеийг угаа. Занданаар ут. Алимын шүүс өг. Эрхбиш зохицоно.

Алив  морь гарахад  цагаан чимэг зохистой бөгөөд үзэсгэлэнтэй хөгжим сонсго. Сайн үнэртэн  үнэртүүл. Эх сүргийг сайн үзүүлнэ. Их дуу аялгуугаар хүржигнүүлэн гаргавал  ирэхийн цагт зориг орох хэмээжээ. Удаан гишгүүлбэл уйдах, ойр гишгүүлбэл бахардах гэсэн гурван үеэс илүү дутуу аваас болохгүй.

Түрүүлэх морины буйл дээд дундад хөх хүрэн мэнгэ ургана. Дэд морины зүүн гол, гуравдугаар морины баруун гол, дөрөвдүгээр морины голын зах, тавдугаар морины баруун захад цөм мэнгэ ургана.

Гарахдаа баас хүрсэн морь сүүлээ шарвах, түүнийг олны захад ганцааранга нь гаргаж нойтон хомоол үзүүл. Нэг олом чангатга. Гэдсийг илбэ.

Шээс хүрсэн морь бол гишгэл алцгар, бөгсөн бие дарах мэт сул тул сүүлний угт дарлана. Дөрөө хөдөлгө, яваад зогсохоор алгуурла.Эсвэл хатираад татаж гишгүүл. Гэдрэгээ харж гарвал давхих.

Эдгээрийн үес дүүрсний хойно засан цээрлээд мөн хуучин ёсоор тавь. Маргааш орой барьж нэг гишгүүл. Тавдугаар хоногт өчүүхэн давхи. Хожимдоо гүйдэл орох сайн.

Наадам дээр хамгийн урьд тов олж бууж байх. Тарахад морьд хамгийн урьд нүүж байхыг эрмэлз.