ВЬЕТНАМ АДУУ

Хмонг буюу вьетнам адуу нь хамгийн нууцлаг, бараг судлагдаагүй үүлдэр гэж тооцогддог. Хүн бүү хэл амьтан тэсэхэд бэрх халуун дулаан, чийглэг уур амьсгалтай газар адуу олноор үржих боломжгүй гэж үздэг байсан. 1999 онд Швед улсаас хэрэгжүүлж буюу Вьетнамын хөдөө аж ахуйн нутгийг хөгжүүлэх хөтөлбөрийн хүрээнд Ха – Жианг нэртэй уулархаг мужийн хөдөө аж ахуйд хэрэглэгддэг адууны арчилгаатай танилцахаар Олон улсын адуу хамгаалах лигийн мэргэжилтнүүд айлчлаад үнэхээр их гайхсан байна. 

Учир нь, мэргэжилтнүүдийн айлчилсан Ха-Жианг гэдэг уулархаг мужид урьд өмнө нь мэдэгдэж, бүртгэгдэж байгаагүй үүлдрийн 50 мянга гаруй адуу байсныг тогтоосон. Тэдгээр адуу нэг хэв шинжийнх байсан тул бие даасан үүлдэр гэж үзэх гол нөхцөл болжээ. 
Эдгээр адууг Вьетнамын үндэсний цөөнх болох монг гэж нэрлэгддэг үндэстнүүд гол төлөв өсгөж үржүүлж байсан тул монг буюу “Hmong horse” гэж нэрлэх болжээ. Хмонг адууг уналга, ачлагад өргөнөөр хэрэглэдэг. 
Хмонг адууг гадны ямар нэг нөлөө өөрөөр хэлбэл өөр үүлдрийн цус сэлгэлт, мал эмнэлгийн вакцин хийлгүйгээр онгон хэвээр хадгалагдаж үлдсэн хамгийн олон тоо толгойтой үүлдэр гэж үзжээ.
Адуу хүний оролцоогүйгээр өсөж үржихэд туйлын тохиромжгүй гэж тооцогддог Вьетнамын уулархаг нутагт хаанаас, яаж яваад адуу ирсэн болохыг судлаачид одоо хүртэл нарийвчлан тогтоож амжаагүй байна. Энд янз бүрийн таамаг дэвшүүлж байгаагийн дотор Хубилай хааны байлдан дагууллын үеэс үлдсэн монгол адууны удам ч байж магадгүй гэсэн таамаг ч байдаг.
Хмонг адуу нь сэрвээгээрээ 105-120 см хүртэл өндөртэй. 

Б.Бадрал